انتخابات در نظام مردمسالاری دینی کارکردها و کارویژههای ممتازی دارد که اهمیت انتخابات و ضرورت توجه به آن را بیش از پیش آشکار میکند:
1ـ انتخابات عالیترین مظهر حضور مردم در عرصه سیاسی و مهمترین مجرای تحقق حاکمیت مردم است. نظامهای مردمسالار؛ نظام حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش، نظام داشتن حکومتی برخاسته از مردم و پاسخگو در برابر مردم است.
2ـ انتخابات فرصتی است برای مردم که نظر خودشان را نسبت به شیوه حکومت و مدیریت یک دولت ابراز کنند و اگر نارضایتی به آن داشته باشند،کسی یا گروهی دیگر را که صالحتر و با کفایتتر میشناسند، جایگزین کنند. بدین وسیله نظام سیاسی رو به اصلاح و بهبودی و تکامل تدریجی پیش میرود.
3ـ یکی از مهمترین کارکردهای انتخابات، قاعدهمند کردن انتقال قدرت سیاسی از گروهی به گروه دیگر است. فقدان قاعدهای برای انتقال و توزیع قدرت سیاسی و مسئولیت اداره جامعه، مصائب سیاسی گوناگونی به دنبال میآورد. ایمان به وجود و کارکرد انتخابات به گروههایی که برای تصاحب قدرت سیاسی رقابت میکنند، تضمین میدهد که بهترین راه و شیوه کسب قدرت، حضور در انتخابات است.
4ـ انتخابات زمینههای لازم برای چرخش نخبگان و دگرگونی در بخشهایی از گروه حاکمه را به طور مستمر فراهم میکند. در یک نظام مردمسالار قدرت در چرخش است و به طور مداوم دست به دست میگردد و هیچ کس برای همیشه از دستیابی به قدرت محروم نمیشود.
5ـ برگزاری انتخابات مشارکتآمیز و رقابتی، احساس مسئولیت نظام در مقابل خواستهای جامعه را افزایش میدهد. انتخابات موجب افزایش احساس مسئولیت حاکمان در مقابل خواستهای جامعه میشود.
6ـ انتخابات و فضا و شور رقابتی پیش از آن موجب افزایش آگاهیهای سیاسیـ اجتماعی ملت شده و فضای مناظرات و میتینگهای تبلیغاتی نامزدها، زمینه آگاهی مردم از وضعیت کشور در حوزههای گوناگون را فراهم میآورد.
7ـ سازماندهی انتخابات واقعی با افزایش مشارکت و گسترش رقابت سیاسی بین گروههای گوناگون سیاسیـ اجتماعی، بستری مناسب برای رقابت تشکلهای موجود در جامعه به وجود میآورد و حتی شرایط و زمینههای لازم برای ظهور گروههای جدید سیاسی اجتماعی فراهم میشود.
8ـ انتخابات متضمن تحول در کشور است؛ به نحوی که صاحبان دیدگاههای گوناگون سیاسی و اقتصادی و فرهنگی فرصت یابند تا دیدگاههای خود را در این میدان عرضه کنند و با کسب رضایت و رأی ملت خود را در مسند قدرت بیابند و تحول مدنظر خود را عملیاتی کنند.
9ـ یکی از مهمترین کارویژههای انتخابات، تقویت وحدت و انسجام ملی است. انتخابات آنجایی است که همه ملت در فعالیتی فراگیر و مبتنی بر قانون تصمیم به نقشآفرینی گرفته و در عین حال که ممکن است انتخابهایی متفاوت داشته باشند، اما همدلانه بر امری قانونی تأکید کرده و در چارچوب آن به بازی مشغولند و در نهایت همگی نتایج این رقابت را پذیرفته و پیروز انتخابات را به رسمیت میشناسند.
10ـ کارویژه مهم دیگر انتخابات تقویت امنیت ملی است. به واقع مشارکت همگانی در انتخابات یکی از مهمترین مقومهای امنیت در نظامهای مردمسالار است؛ نظامهایی که مهمترین رکن حاکمیت خود را مردم و اراده آن گذاشتهاند. تقویت امنیت ملی میتواند موجب خنثیسازی توطئهها و تهدیدات دشمنان شود و موجب افزایش اقتدار نظام شده، دستاوردهای گوناگونی در سطح منطقه و نظام بینالملل برای کشور رقم بزند.