بزرگترین استعمارگر

شاید در بسیاری از محافل وقتی از استعمار سخن به میان می‌آید، در اولین گام نام «بریتانیا» در ذهن‌ها نقش ببندد. گویا نام این جزیره با غارت و تجاوز و استعمار گره خورده است! انگلیسی‌ها دیرتر از اسپانیایی‌ها و پرتغالی‌ها و هلندی‌ها و حتی فرانسوی‌ها به عرصه استعمارگری قدم نهادند؛ ولی خیلی زود توانستند خود را به بزرگ‌ترین استعمارگر نیمه دوم قرن نوزدهم و نیمه اول قرن بیستم تبدیل کنند.
مساحت نواحی تحت حکومت امپراتوری بریتانیا در سال ۱۹۲۲، به بیش از ۳۳ میلیون کیلومتر مربع و جمعیت امپراتوری به بیش از ۴۵۰ میلیون نفر رسید. به این ترتیب، امپراتوری بریتانیا بر بیش از یک چهارم از خشکی‌های کره زمین و یک چهارم جمعیت جهان در آن دوران تسلط داشت. سرزمین‌های تحت فرمان این امپراتوری در سراسر جهان پراکنده بود. گزاره مشهور «امپراتوری‌ای که خورشید در آن هرگز غروب نمی‌کند»، تعبیری است که هرچند از تفاخر انگلیسی‌ها برخاسته است؛ اما حقیقت آن است که گستره جنایات انگلیسی‌ها را نشان می‌دهد. گستردگی امپراتوری بریتانیا به پراکندگی میراث سیاسی و فرهنگی بریتانیا و زبان انگلیسی در سراسر جهان انجامید و همین سیطره موجب شد در ذهن انگلیسی‌ها توهّم خودبزرگ‌بینی در برابر دیگر مردمان خلق شود؛ به گونه‌ای که حتّی با دیگر اروپایی‌ها نیز برخوردی متکبّرانه داشته و این خوی در رفتار سیاسی دولت‌مردان این روباه پیر نیز نهادینه شده است. برای نمونه، این کشور با آنکه عضو اتحادیه اروپاست؛ اما هنوز به پول واحد آن، یعنی یورو نپیوسته است و همچنان از پوند استفاده می‌کند و مقیاس‌های وزن و طول آن سیستم غیرمتریک است.
«بریتانیای کبیر» جزیره‌ای واقع در سواحل غربی اروپاست که بخش عمده سرزمین پادشاهی متّحده را شامل می‌شود. این نام، نام رسمی مجموعه سه کشور است: دو پادشاهی انگلستان و اسکاتلند و شاهزاده‌نشین «ولز».
اصطلاح «بریتانیای کبیر» برای اوّلین بار در زمان سلطنت «جیمز اول» پادشاه انگلستان (و جیمز ششم برای اسکاتلند) در سال 1603م استفاده شد. این اصطلاح برای اشاره به پادشاهی‌های جداگانه انگلستان و اسکاتلند استفاده می‌شد، پادشاهی‌هایی که در یک سرزمین واحد و با تدبیر یک پادشاه واحد اداره می‌شدند. هر دو پادشاهی، با وجود داشتن پادشاه مشترک، پارلمان‌های مستقل خود را هم نگه داشتند.
یک سؤال بسیار رایج این است که آیا بریتانیا همان پادشاهی متّحده است؟ پاسخ این است که خیر، بریتانیا و پادشاهی متّحده مناطق متفاوتی هستند. بریتانیا اغلب به اشتباه مترادفی برای کشور مستقلّی که نام صحیحش «پادشاهی متحده بریتانیا و ایرلند شمالی» یا به اختصار «پادشاهی متحده» است، استفاده می‌شود. به واقع پادشاهی متّحده هم بریتانیا و هم ایرلند شمالی را شامل می‌شود.