«موسی» بالأخره با یک فیلم رخ نشان داد/ بررسی نسخه‌های جهانی

حضرت موسی (علیه‌السلام) یکی از مهم‌ترین پیامبران در ادیان ابراهیمی، به‌ویژه در یهودیت، مسیحیت و اسلام است. او به عنوان یک شخصیت کلیدی در تاریخ دین و فرهنگ بشری مورد توجه قرار گرفته و آثار زیادی درباره‌اش تولید شده است. قبل از پرداختن به نسخه پایلوت و جزئیاتی از نسخه سریالی حضرت موسی(ع)، در زیر به برخی از این آثار و فعالیت‌ها اشاره می‌شود:

در قدم اول؛ نویسندگان و شاعران زیادی به زندگی و مأموریت حضرت موسی پرداخته‌اند، از جمله رمان‌هایی که داستان‌های او را به صورت تخیلی روایت می‌کنند. هنرمندان در تاریخ به خلق آثار هنری با موضوع حضرت موسی پرداخته‌اند. مثلاً نقاشی‌های معروفی از او در هنر رنسانس وجود دارد.

نسخه‌های خارجی حضرت موسی(ع)

در قدم دوم؛ چندین فیلم سینمایی درباره زندگی حضرت موسی ساخته شده است، از جمله انیمیشن «پرنسس مصر» و فیلم «10 فرمان» که داستان خروج بنی‌اسرائیل از مصر را روایت می‌کند.

فیلم‌های مرتبط با حضرت موسی (علیه‌السلام) پیش از جنگ جهانی دوم، به‌ویژه در دهه‌های 1920 و 1930، محدود و عمدتاً در قالب آثار صامت یا نیمه‌صامت ساخته شدند.

1.شما در اینجا هستید (1923- کارگردان: فرناندا گونزالز؛ این فیلم صامت، به داستان خروج بنی‌اسرائیل از مصر و رهبری حضرت موسی پرداخته و تلاش می‌کند تا نمایی هنری از وقایع تاریخی ارائه دهد.

2. موسی و فرعون (1927)- کارگردان: جاکومو بونفلی؛ این فیلم داستان زندگی حضرت موسی و مبارزات او با فرعون را روایت می‌کند. توجه خاصی به جنبه‌های مذهبی و اسطوره‌ای داستان دارد.

3. موسی (1935)- کارگردان: نیکولا اسکیپیو؛ این فیلم نیز زندگی حضرت موسی را از تولد تا رهبری بنی‌اسرائیل نشان می‌دهد و تأکید بر معجزات او دارد.

4. موآب و فرعون((1937-کارگردان: فردریش ولف؛ داستانی تخیلی که در آن شخصیت حضرت موسی و تقابل او با فرعون به تصویر کشیده شده است.

5. عشق و عذاب (1938)-کارگردان: آرتور لوری؛ این فیلم به داستان عشق و زندگی حضرت موسی و چالش‌هایی که با آن مواجه است، می‌پردازد.

6. ده فرمان (1956)- سسیل بی. دمیل؛ این فیلم کلاسیک، داستان خروج بنی‌اسرائیل از مصر و دریافت شریعت توسط حضرت موسی را روایت می‌کند. با بازی چارلتون هستون در نقش موسی، این فیلم به‌طور گسترده‌ای شناخته شده و به خاطر جلوه‌های ویژه‌اش تحسین شده است.

7. موسی (1995)-کارگردان: برنارد رز؛ این فیلم تلویزیونی زندگی حضرت موسی را از دوران کودکی تا رهبری بنی‌اسرائیل نشان می‌دهد و به معجزات او و چالش‌هایی که با آنها مواجه بود، می‌پردازد.

8. تاریخ‌نگاران الهی (1998)- کارگردان: استیون اسپیلبرگ (مجموعه مستند)؛ هرچند این فیلم به‌طور مستقیم داستان حضرت موسی را روایت نمی‌کند، اما به تأثیرات او بر تاریخ بشر می‌پردازد و شامل بخش‌هایی از زندگی و داستان‌های مربوط به اوست.

9. پرنسس مصر (2000)-کارگردان: برااین هف و دیگران (انیمیشن)؛ یک انیمیشن موزیکال که داستان زندگی حضرت موسی و فرار او از مصر را برای مخاطبان جوان به تصویر می‌کشد. این فیلم به دلیل موسیقی و داستان جذابش بسیار محبوب است.

10. کوه سینا (2004)- کارگردان: جوئل زویسکی؛ یک فیلم تلویزیونی که به زندگی حضرت موسی و وقایع مربوط به دریافت لوح‌های سنگی می‌پردازد.

11.  موسی: برادرزاده (2009)- کارگردان: استیون اسپیلبرگ (مجموعه تلویزیونی)؛ این مجموعه تلویزیونی زندگی حضرت موسی را از جوانی تا رهبری بنی‌اسرائیل نشان می‌دهد و تلاش دارد جنبه‌های انسانی او را به تصویر بکشد.

12. سفر به ارض موعود (2016)- کارگردان: غیره؛ این فیلم داستان خروج بنی‌اسرائیل و سفر آنها به سمت سرزمین موعود را به تصویر می‌کشد و به مبارزات آنها در این مسیر می‌پردازد.

بیشتر فیلم‌هایی که در بالا به آن اشاره شد به دلیل تکنولوژی محدود زمان، به صورت صامت یا نیمه‌صامت و با تمرکز بر داستان‌های مذهبی و حماسی ساخته شدند.

بیشتر این آثار به موضوعاتی چون رهایی، ایمان، چالش‌ها و معجزات حضرت موسی و قوم بنی‌اسرائیل می‌پردازند. از فیلم‌های سینمایی بزرگ تا انیمیشن‌ها و فیلم‌های تلویزیونی، تنوع زیادی در این آثار وجود دارد.

اما این فیلم‌ها معمولاً از نظر تاریخی دقیق نیستند و بیشتر به جنبه‌های مذهبی و داستانی توجه داشته‌اند. با این حال، نشان‌دهنده علاقه‌مندی مردم به داستان‌های مذهبی و تاریخی در آن زمان بودند.

نگاهی به نسخه ایرانی؛ بالأخره سکوت شکسته شد

بالأخره بعد از مدت‌ها گمانه‌زنی، بازدید پیمان جبلی رئیس صداوسیما به همه حدس و گمان‌ها پایان داد. در وهله اول خبر مهمی که تکلیف آن روشن شد، راه یابی اولین فیلم از «حضرت موسی» به جشنواره فیلم فجر بود.

اما ماجرا از این قرار است: این سریال 5 فصل دارد که نسخه پایلوت آن قرار است در قالب یک فیلم سینمایی، در جشنواره فجر برای مردم و اصحاب فرهنگ و رسانه رونمایی شود. این سریال، با فناوری پیشرفته «تولید مجازی Virtual Production» تولید خواهد شد.

پیمان جبلی رئیس صداوسیما علی‌رغمِ اعلام این خبر همچنین ابراز امیدواری کرده: «با تولید مجموعه الف ویژه فاخر «حضرت موسی (ع)» شاهد اثری به‌یادماندنی، جریان‌ساز و تاریخ‌ساز باشیم؛ تیم تولید به‌صورت فشرده در حال فعالیت هستند، تا بتوانند هرچه زودتر این سریال به‌ویژه نسخه پیش‌نمایش آن را آماده کنند.

برای اولین‌بار سریال «حضرت موسی (ع)» در تاریخ تلویزیون و سینما به‌عنوان سریالی با فناوری بسیار پیشرفته تولید شود. مجموعه «حضرت موسی(ع)» انقلابی فناورانه در تولید سینما و تلویزیون ایجاد خواهد کرد و لازم بود دوره‌ای طولانی صرف عناصر مختلف تولید و شناخت ذهنی تولیدی متناسب با این‌ فناوری شود؛ از طرفی، اقدامات لازم از لحاظ تأسیس زیرساخت‌ها، تأمین تجهیزات پیشرفته و فراهم آوردن مراحل طراحی و تولید با موفقیت مسیر خود را طی کرده است.»

اطلاعات دیگری هم به دست آمد که داستان «حضرت موسی (ع)» پنج فصل دارد. نسخه پایلوت این سریال قرار است در قالب یک فیلم سینمایی برای جشنواره فیلم فجر امسال آماده شود.

اما در نسخه پایلوت چه خبر است؟ در پایلوت یا اپیزود اولیه، تکنولوژی‌های به کار گرفته شده، سنجیده می‌شود و تولید نسخه پایلوت پیش از تولید کل اثر در میان سریال‌های بزرگ دنیا، یک رویه ثابت است. در تکنولوژی تولید مجازی که بخش‌هایی از آن بومی‌سازی شده است، عوامل پیش از نسخه پایلوت، چندین بار با حضور بازیگران غیراصلی و هنروران، تست‌های مختلفی را انجام داده‌اند که گزیده‌ای از تست‌ها توسط شبکه‌های خبری  صدا و سیما منتشر شده است.

تکنولوژی تولید مجازی،  یکی از فناوری‌های به روز جهانی در حوزه تولید فیلم و سریال است که می‌تواند علاوه بر سرعت بخشیدن به تولید به ویژه در آثار تاریخی، صرفه‌جویی قابل توجهی در دکورسازی و هزینه‌های تعمیر و نگهداری آن داشته باشد.

حالا فارغ از همه این توضیحات و اشاره به تولیدات خارجی باید دید حقیقت‌های زندگی حضرت موسی(ع) که تاکنون کمتر درباره‌اش صحبت شده و در نسخه‌های خارجی بیشتر به تاریخِ صرف پرداخته شده و کمتر به عمقِ ماجرای حال و احوال زندگی این پیامبر بزرگ نگاه شده در نسخه ایرانی چقدر به این زوایا و ابعاد پرداخته شده است؟

کارگردانی «موسی کلیم‌ الله (ع)» برعهده ابراهیم حاتمی‌کیا است و تهیه‌کنندگی آن را سیدمحمود رضوی عهده دارد. همچنین مدیر فیلمبرداری: تورج منصوری، مدیر هنری و طراح صحنه: کیوان مقدم، طراح گریم: شهرام خلج، طراح لباس: آذر محمدی و مدیر ویرچوال: علیرضا واعظ است. این سریال محصول گروه الف ویژه مرکز سیما فیلم است.