اثر طلای جهانی بر بازار داخلی/طلا به کدام سو می‌رود؟

بازار طلای کشور در طول یکسال گذشته نوسان بالایی را تجربه کرده است. طلای 18 عیار در یکسال گذشته حدود 138 درصد و سکه طرح جدید نیز حدود 131 درصد رشد قیمتی داشته‌اند. بخشی از این افزایش قیمت به دلیل حوادث سیاسی منفی داخلی و خارجی متعدد مرتبط با ایران در طول یکسال گذشته بوده و بخشی نیز ناشی از نوسان بازارهای جهانی است.

قیمت اونس طلای جهانی در طول این یکسال با رکوردشکنی پیاپی به بالای 2954 دلار رسیده و بیش از 46 درصد رشد کرده است. علت اصلی نوسان اونس طلای جهانی نیز افزایش نااطمینانی‌ها در اقتصاد جهانی به دنبال حوادث سیاسی منفی بوده است. تداوم و گسترش جنگ اوکراین، تشدید جنگ غزه، تهدیدهای ترامپ علیه کشورهای مختلف جهان پس از ریاست جمهوری و جنگ تعرفه‌ای او از عوامل اصلی افزایش نااطمینانی‌های اقتصاد جهانی در یکسال گذشته بود.

چشم‌انداز منفی این اتفاقات سیاسی، سایه رکود را بر اقتصاد جهان انداخت و سرمایه‌گذاران را به سمت امن‌ترین پناهگاه نااطمینانی‌های بالای اقتصاد یعنی طلا کشاند. همین مسئله سبب رشد قیمت طلای جهانی شد که بازار داخلی ایران را نیز تحت تاثیر قرار داد. این در حالی بود که اقتصاد ایران در یکسال اخیر خود نیز حوادث متعددی را تجربه کرد که هر کدام از آن‌ها موج جدیدی از فشار رشد قیمتی را به دنبال داشتند.

در طول سال‌های اخیر نه تنها مبادلات طلا در جهان به شدت افزایش یافته، بلکه تقاضای طلا توسط بانک‌های مرکزی نیز بسیار رشد کرده است. در واقع، تقاضای طلا برای کاهش ریسک تنها از سوی سرمایه‌گذاران نبوده و تبدیل به یک روند جهانی شده است.

افزایش صادرات و واردات طلا در جهان

بررسی روند صادرات طلا در جهان نشان می‌دهد که با اینکه صادرات طلا از 500 میلیارد دلار در سال 2013 به 300 میلیارد دلار در بین سال‌های 2014 تا 2019 کاهش یافت، اما از سال 2020 دوباره به بیش از 400 میلیارد دلار رسید. در سال 2022، صادرات جهانی طلا به 469 میلیارد دلار رسید و آن را به هفتمین محصول تجاری بزرگ جهان تبدیل کرد.

سوئیس، پایتخت مبادله طلای جهان، با صادرات 21 درصدی بیشترین سهم را در جهان داشت و انگلستان با سهم 16درصدی و امارات و آمریکا نیز هر کدام با سهم 8درصدی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان طلا در سال 2022 هستند. (نمودار 2)

در سال 2022 آمار واردات جهانی طلا 490 میلیارد دلار ثبت شده که حاکی از بیشترین میزان در باره 10 ساله پیش از آن است.

سوئیس با 20 درصد در رتبه نخست واردات و کشورهای آسیایی چین و امارات در رتبه‌های بعدی بزرگ‌ترین واردکنندگان طلا در سال 2022 هستند.

­­­­­دومین رکورد رشد بالای 1000 تن ذخایر طلای بانک‌های مرکزی در 2023

بر اساس گزارش شورای جهانی طلا (World Gold Council)، در سال 2023 برای دومین سال متوالی میزان خالص خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی به بالای 1000 تن رسیده است.

در سال‌ 2022 بالاترین رکورد خالص خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی با 1082 تن ثبت شد. این روند در سال 2023 نیز ادامه داشته است. خالص خرید طلای بانک‌های مرکزی در سال 2023 نیز بالاتر از 1000 تن است و 1037 تن ثبت شده که اختلاف کمی با رکورد سال 2022 دارد.

بانک خلق چین و بانک ملی لهستان بزرگترین خریداران طلا در سال 2023 بوده‌اند. نمودار بزرگترین خریداران طلا در سال 2023 نشان می‌دهد که به طور کلی اقتصادهای نوظهور سهم بیشتری از افزایش ذخایر طلای بانک مرکزی را به خود اختصاص داده‌اند.

تداوم روند تقاضای جهانی طلا در سال 2024

شورای جهانی طلا (WGC) اخیرا اعلام کرد که تقاضای جهانی برای طلا از جمله سرمایه‌گذاری‌های خارج از بورس (OTC)، با یک درصد افزایش، به رکورد 4974.5 تن در سال 2024 رسیده است و بانک‌های مرکزی خرید را در سه ماهه چهارم سال 2024 تسریع کردند. در سال 2023، این رقم 4899 تن بود.

در سال 2024 بانک‌های مرکزی روند افزایش ذخایر طلای خود را ادامه دادند. در این سال بانک‌های مرکزی به طور خالص 1044 تن طلا خریداری کردند.

بانک مرکزی کشورهای لهستان، ترکیه، هند، آذربایجان و چین در سال 2024 به ترتیب بزرگترین خریداران طلا بوده‌اند. در این سال بانک مرکزی کشورهای لهستان 89.5 تن، ترکیه 74.8 تن، هند 72.6 تن و آذربایجان 44.8 تن و چین 44.2 تن خالص خرید طلا را ثبت کرده‌اند.

واردات 80 تن طلا توسط ایران در 10 ماهه سال 1403

ایران نیز از روند جهانی خریداری طلا تبعیت کرده است و طبق آخرین آمارها، در 10 ماهه 1403 بیش‌از 80 تن طلا به ارزش 6 و نیم میلیارد دلار وارد کشور شده است. این در حالیست که میزان واردات طلا به ایران در سال گذشته 30 تن به ارزش یک میلیارد و 936 میلیون دلار بوده است.

* پیش بینی روند آتی قیمت طلا

روند قیمتی طلای جهانی به افزایش یا کاهش تنش‌های سیاسی بستگی دارد. کاهش تنش‌های سیاسی در سطح جهانی تأثیر قابل توجهی بر قیمت طلای جهانی خواهد داشت. طلا به عنوان یک دارایی امن، معمولاً در زمان‌های بحران سیاسی و اقتصادی و نااطمینانی‌ها مورد توجه سرمایه‌گذاران و با کاهش این نااطمینانی، ممکن است تقاضا برای خرید طلا کاهش یابد و این موضوع می‌تواند بر قیمت آن تأثیر منفی بگذارد.

بنابراین در سناریوی تشدید تنش‌ها باید انتظار افزایش قیمت انس را داشته باشیم و در سناریوی کاهش تنش‌ و نااطمینانی‌ها باید منتظر آغاز روند کاهشی قیمت انس باشیم.

در سناریوی سوم یعنی تثبیت شرایط فعلی، کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند که روند صعودی طلا با شیب کمتر نسبت به سناریوی تشدید تنش‌ها، ادامه پیدا می‌کند.

قیمت انس در معاملات روز یکشنبه 6 اسفند 1403 رکورد 2956 دلاری را نیز شکست و مدت کوتاهی در این نرخ باقی ماند اما در آخرین معاملات به 2942 دلار برگشته است. تنش جنگ غزه با توافق تبادل اسرا در حال برطرف شدن است و تنش جنگ روسیه و اوکراین نیز بنظر می‌رسد با مذاکره پوتین و ترامپ به سمت حل و فصل حرکت می‌کند. حل و فصل نهایی این تنش‌ها می‌تواند با آغاز روند نزولی انس طلا همراه باشد، به شرط آنکه جهان با بحران دیگری مواجه نشود. 

در معاملات امروز بازار ارز و طلای کشور شاهد روند نزولی بوده‌ایم. نرخ دلار در آخرین معاملات به 91 هزار و 580 تومان و هر گرم طلای 18 عیار به 6 میلیون و 570 هزار تومان رسیده است. سکه طرح جدید نیز با نرخ  74 میلیون و 500 هزار تومان معامله شد.

بانک مرکزی به منظور حفظ ثبات بازار ارز و طلا، دومین مرحله پیش فروش سکه را از فردا چهارشنبه 8 اسفند ماه سال جاری برگزار می‌کند. بنظر می‌رسد مرحله دوم پیش‌فروش سکه با توجه به سررسید کوتاه‌تر و احتمالا نرخ‌های جذاب‌تر با استقبال بیشتری نسبت به مرحله اول مواجه شود. این مسئله در روند کاهشی نرخ طلا و ارز پس از اعلام خبر برگزاری پیش‌فروش سکه، مشهود است.

تنش‌های سیاسی یکی از عوامل نوسان بازار طلا و ارز در یکسال گذشته بوده است. ذخایر ارز و طلای مناسب بانک مرکزی و کاهش تنش‌های سیاسی  می‌تواند به صورت مستقیم موجب کاهش قیمت‌ها در بازار طلا و ارز شود. در این میان روند کاهش بی‌ثباتی‌های سیاسی در سطح جهان و قیمت اونس طلای جهانی نیز نقش بسیار مهمی دارد.