سفر «شهباز شریف» به تهران؛ تقویت دیپلماسی همسایگی دولتِ وفاق

«شهباز شریف» نخست‌وزیر پاکستان قرار است به زودی بنا به دعوت رئیس‌جمهور پزشکیان به تهران سفر کند؛ این سفر را می‌توان در ادامه سیاست محوری دولتِ چهاردهم در تقویت دیپلماسی همسایگی و تجلی عینی سیاست تعامل‌گرایانه ایران با کشورهای منطقه و همسایگان خود دانست.

«رئیس‌جمهور پزشکیان» در ادامه رایزنی‌های خود با دولتمردان و مقام‌های کشورهای همسایه و در راستای تقویت روابط دوجانبه، هفته گذشته در گفت‌وگوی تلفنی با «شهباز شریف» بر لزوم توسعه روابط اقتصادی و ارتقای سطح همکاری‌های تجاری و امنیتی دو کشور به منظور حمایت از صلح و ثبات منطقه تأکید کرد.

دفتر نخست‌وزیری پاکستان اعلام کرد که «شهبار شریف» در این گفت‌وگو از تلاش‌های خیرخواهانه، دلسوزانه و برادرانه جمهوری اسلامی ایران در زمینه رفع سوءتفاهمات و زمینه‌سازی برای برقراری آتش‌بس میان پاکستان و هند، صمیمانه قدردانی کرده و با تمجید از سفر اخیر سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان به اسلام‌آباد و ابتکار ایران در ارائه پیشنهاد آتش‌بس، این اقدام را گامی مؤثر و سازنده در مسیر کاهش تنش‌ها برقراری صلح و آرامش در منطقه ارزیابی کرد.

شریف همچنین ضمن استقبال از کاهش تنش‌ها و استمرار آتش‌بس و برقراری صلح پایدار میان پاکستان و هند، بار دیگر از اهتمام و نقش فعال رئیس‌جمهور پزشکیان در ایجاد این روند مثبت قدردانی و ابراز امیدواری کرد که در آینده نزدیک با سفر به تهران، در دیداری صمیمانه با رئیس‌جمهور کشورمان درباره موضوعات مورد علاقه مشترک و دیگر مسایل منطقه‌ای به گفت‌وگو و تبادل نظر بپردازد.

سفری که به نظر می‌رسد در کمتر از یک هفته برنامه‌ریزی و تحقق یافت تا تاکیدی دوباره بر عزم و اراده دولتِ وفاق ملی برای گسترش روابط با همسایگان باشد.

مدیریتِ اختلافاتِ همسایگان و وفاق در منطقه‌

ایران به واسطه پیوندهای عمیق تاریخی، اشتراکات گسترده فرهنگی و زبانی و روابط تنگاتنگ دوستانه و برادرانه با پاکستان از یک سو و دارا بودن مناسبات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و منافع متقابل با هند از سوی دیگر، همواره از نفوذ قابل‌توجهی در این حوزه استراتژیک برخوردار بوده است و حال دولتِ چهاردهم در تلاش است که از این جایگاه تاریخی، به عنوان بستری مناسبی برای ایفای نقش سازنده در مدیریت اختلافات بین همسایگان و ایجاد وفاق در میان کشورهای منطقه بهره‌ جوید.

پس از ایجاد تنش اخیر میان هند و پاکستان که بار دیگر منطقه حساس جنوب آسیا را در آستانه بحرانی جدید قرار داده بود، عباس عراقچی نماینده دستگاه دیپلماسی در دولتِ وفاق ملی، به دنبال رویکرد بی‌طرفانه در میانجی‌گری و تلاش برای ایجاد گفت‌وگو میان دو طرف، در اولین فرصت با وزرای خارجه هند و پاکستان گفت‌وگو کرد و در پی آن، رئیس‌جمهور پزشکیان نیز با «نارندرا مودی» و «شهباز شریف» نخست‌وزیران هند و پاکستان، تماس تلفنی برقرار کرد که این امر نشان‌ از ظرفیت بالای ایران برای ایفای نقش میانجی‌گرانه و دیپلماسی فعال و مسئولانه جمهوری اسلامی در قبال صلح و ثبات منطقه‌ای هم راستا با سیاست های منطقه ای دولت وفاق ملی داشت.

دیپلماسی همسایگی و فعال دولتِ چهاردهم، جمهوری اسلامی ایران را در جایگاه یک قدرت منطقه‌ای تأثیرگذار مطرح کرد که بار دیگر مسیر حفظ آرامش و گفت‌وگو را در دستور کار خود قرار داده است؛ موضوعی که با استقبال طرف‌های پاکستانی و هندی نیز مواجه شد و نشان داد که این دو کشور ضمن پذیرش نقش میانجی‌گرانه ایران، جایگاه بی‌طرفانه و سازنده تهران در حل اختلافات منطقه‌ای را پذیرفته‌اند.

تجلی عینی سیاست تعامل‌گرایانه ایران با همسایگان

یکی از مؤلفه‌های کلیدی سفر نخست وزیر پاکستان به تهران را باید در چهارچوب سیاست خارجی متوازن جمهوری اسلامی ایران تحلیل کرد؛ سیاستی که تلاش دارد همزمان با تقویت روابط با کشورهای مختلف جهان، مناسبات با کشورهای همسایه و منطقه را نیز در اولویت قرار دهد.

این سفر همچنین گامی عملی و حساب‌شده در مسیر تقویت روابط دوجانبه، تثبیت ثبات منطقه‌ای و همسایگی، بهره‌برداری از ظرفیت‌های مشترک دو کشور و نیز اقدامی موثر در جهت سوق دادن قطار تعاملات دو کشور در مسیر بُرد-بُرد است؛ ایران و پاکستان علاوه بر همجواری جغرافیایی، دارای قرابت‌های عمیق تاریخی، فرهنگی و اجتماعی نیز هستند که این امر روابط دو همسایه را فراتر از مناسبات رسمی میان دولت‌ها، تبدیل کرده است.

علاوه بر این، این سفر و گفت‌وگوهای پیش رو می‌تواند مسیر تازه‌ای را برای گسترش مناسبات ایران و پاکستان فراهم کند؛ از جمله توجه و تقویت همکاری‌های استانی بین دو کشور. موضوعی که در نشست مهم روز پنجشنبه گذشته رئیس‌جمهور پزشکیان با سه استاندار از استان‌های آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه با چهار استاندار استان‌های اربیل، سلیمانیه، دهوک و حلبچه اقلیم کردستان عراق نیز مورد تاکید قرار گرفت.

نشستی که دکتر پزشکیان در آن بار دیگر با قاطعیت بر لزوم گسترش روابط بازرگانی، اقتصادی و علمی استان‌های مرزی تأکید کرد. این تأکید، بازتاب روشن اراده دولت برای تبدیل مناطق مرزی به قطب‌های ارتباطی و اقتصادی در تعامل با کشورهای همسایه است؛ رویکردی که دولت چهاردهم با برنامه ارایه اختیارات ویژه به استانداران به ویژه در استان‌های مرزی دنبال می‌کند تا علاوه بر آثار اقتصادی، نقشی مهم در تثبیت امنیت پایدار و تقویت سرمایه اجتماعی در نواحی مرزی داشته باشند.

«مسعود پزشکیان» در دیدار خود با «شهباز شریف» که ۲۹ آذرماه سال گذشته و در حاشیه یازدهمین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری D8 در مصر انجام شد نیز روابط جمهوری اسلامی ایران و پاکستان را دوستانه و برادرانه توصیف و بر ضرورت تقویت و توسعه تعاملات میان دو کشور از جمله در زمینه همکاری‌های مرزی و تحکیم مرزهای دو کشور به عنوان مرزهای صلح و دوستی تأکید کرد.

تقویت پیوند با همسایگان با راهبرد دیپلماسی مرزی

دولت چهاردهم راهبرد تامین امنیت منطقه با استفاده از توسعه روابط اقتصادی و تجارت را در پیش گرفته است و این سفر می‌تواند مسیر تازه‌ای را برای گسترش مناسبات ایران و پاکستان فراهم کند؛ مسیرهایی تازه در توسعه تجارت مرزی و تقویت همکاری‌های استانی.

یکی از سیاست‌های محوری دولت، بازتعریف جایگاه مرزها نه به‌عنوان خطوط جدایی، بلکه به‌مثابه دروازه‌های پیوند، همکاری و توسعه است که نشان از نگاه راهبردی دولتِ وفاق به ظرفیت‌های مرزی دارد، دیدگاهی که تجلی عینی سیاست تعامل‌گرایانه ایران با همسایگان محسوب می‌شود.

دولت با نگاهی واقع‌گرایانه اما آینده‌نگر، بر این باور است که امنیت، رفاه و پایداری اجتماعی در نواحی مرزی، جز با رویکرد مشارکت‌محور و منطقه‌گرا حاصل نخواهد شد. به ویژه اگر در مرزها تجارت شکل بگیرد، مباحث ‌امنیتی به حاشیه خواهد رفت. موضوعی که رئیس‌جمهور در سفر اخیر خود به جمهوری آذربایجان دیگر کشور همسایه ایران نیز بر آن تاکید کرد و گفت: «اگر تجارت و سرمایه‌گذاری میان ایران و همسایگان شکل بگیرد بسیاری از مشکلات حل خواهد شد؛ اگر سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان ما با هم همکاری کنند و به دیدگاهی مشترک برسند، نیازی به حضور بیگانگان در منطقه نیست. هر کجا اقتصاد کار خود را به درستی انجام دهد و تجارت در مرزها برقرار شود، دیگر اسلحه و نیروی امنیتی در آن مرز جایگاهی نخواهد داشت.»

تقویت همکاری های دو کشور در مقابله با تروریسم

از دیگر عرصه‌های مهم همکاری ایران و پاکستان می توان به موضوع همکاری‌های امنیتی بخصوص در زمینه مبارزه با تروریسم اشاره کرد که عرصه ای بسیار مهم و برای هر دو کشور اهمیت راهبردی دارد و سفر نخست وزیر پاکستان به تهران و برخی از دیگر کشورهای منطقه از جمله ترکیه ، تاجیکستان و جمهوری آذربایجان می تواند در تقویت همکاری های منطقه ای برای مقابله جدی و موثر با پدیده مخرب و شوم تروریسم موثر و مفید باشد.

رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در تماس تلفنی اخیر خود با نخست وزیر پاکستان با تأکید بر ضرورت مبارزه مشترک با تروریسم افزود: حوادث تروریستی اخیر ضرورت همکاری‌های بیشتر منطقه‌ای برای مقابله با پدیده شوم تروریسم و نابودی زیرساخت‌های مالی و تسلیحاتی گروه‌های تروریستی را دوچندان کرده است. باید همه تلاش خود را معطوف به تثبیت صلح، امنیت و آرامش در منطقه نماییم.

شهباز شریف نیز با محکوم کردن قاطعانه هرگونه اقدام تروریستی، اظهار داشت: پاکستان خود قربانی تروریسم بوده است و به خوبی بر ضرورت مبارزه قاطع با این پدیده شوم واقف است. ما به دنبال بهبود وضعیت اقتصادی کشور و ارتقای رفاه ملت پاکستان هستیم و همانند جمهوری اسلامی ایران، بر صلح، ثبات و امنیت پایدار در منطقه تأکید داریم.