نخل ۲۰۰ ساله جاجرم؛ عاشورای زنده در دل کویر
مردم جاجرم به‌رسم هر ساله، عصر عاشورا آئین سنتی نخل‌برداری که همراه با تعزیه‌خوانی، سینه‌زنی و زنجیر زنی است را اجرا و به‌صورت نمادین تشییع‌جنازه امام حسین(ع) و یاران با وفایش را برگزار می‌کنند. وقتی به ایام محرم نزدیک می‌شویم عزاداران با سیاه‌پوش کردن کوچه‌ها و خیابان‌ها برای عزاداری امام حسین(ع) آماده می‌شوند.از روز شهادت این امام بزرگوار تاکنون، عزاداری مخصوصاً در ایام ماه محرم و صفر به‌رسم و سنت جدایی‌ناپذیر بین شیعیان و دوستداران اهل‌بیت تبدیل شده که در شهر جاجرم هم سوگواره‌ای با قدمت ۴۰۰ سال عاشقان حسینی را در روز تاسوعا و عاشورا گرد هم می‌آورد.«آئین نخل‌برداری» و شبیه‌خوانی شهر جاجرم در ایام سوگواری تاسوعا و عاشورای حسینی که قدمتی ۴۰۰ ساله دارد هر ساله در حسینیه مرکزی شهر جاجرم واقع در مرکز بافت تاریخی این شهر برگزار می‌شود.در روز تاسوعای حسینی هریک از هیأت‌های مذهبی با نظم خاص خود وارد حسینیه بزرگ می‌شوند و به زنجیرزنی می‌پردازند. گفتنی است مراسمات معنوی تاسوعا و عاشورای حسینی مردم متدین را از اقصا نقاط کشور در این مکان گرد می‌آورد و در غروب تاسوعا مردم جاجرم یا حسین گویان علم‌ها را برداشته و در اطراف بافت قدیمی جاجرم ۳ مرتبه علم‌گردانی می‌کنند.
در این مسیر مردم با برپاکردن ایستگاه‌های صلواتی از شربت گرفته تا شیر، آش، شعله زرد نذری از عزاداران حسینی پذیرایی می‌کنند. گویا اینجا نمایشی غمگین، روح همگان را تسخیر کرده و چشم‌ها همه خیس می‌شود و به سمت حسینیه بزرگ با علم‌ها حرکت و مراسم سینه‌زنی برپا می‌شود.تاسوعا روز پیش از عاشورا به یاد رشادت‌های حضرت عباس(ع)، زنجیرزنان وارد حسینیه بزرگ می‌شوند در ظهر تاسوعا مراسم زنجیرزنی برگزار و سیل عظیمی از عاشقان حسینی به عزاداری می‌پردازند. «نخل‌برداری یا نخل‌گردانی» از جمله آداب مرسوم محرم در شهرهای کویری از جمله جاجرم است كه به معناى تشيیع پيكر پاک سرور شهيدان در روز عاشورا هر سال برگزار می‌شود. بسیاری عزاداری محرم در جاجرم را با نخل‌گردانی می‌شناسند و این مراسم در سال‌های گذشته شهرت بسیاری پیدا کرده به طوری که گردشگران بسیاری خود را برای دیدن این مراسم به شهر جاجرم می‌رسانند.در روز عاشورا سیل عظیمی از جمعیت سیاه‌پوش را می‌بینی که با احترام ناظر صحنه‌ای هستند زنان و مردانی که با چشمانی گریان با صدایی آرام نجوا می‌کنند و گاه از میان ناله‌ها فریاد «یا‌حسین» شنیده می‌شود.در روز عاشورا جوانان و مردانی تنومند نخلی را بر روی دوش نهاده و آن را حمل می‌کنند نخل چوبی جاجرم قدمتی ۱۸۰ تا ۲۰۰ ساله دارد که بعد از نماز ظهر عاشورا وارد حسینیه بزرگ می‌کنند.
فلسفه نخل‌گردانینخل اسكلت چوبى اتاق مانندى كه در ايام عزادارى دهه اول محرم و در آستانه روز عاشورا به‌وسیله پارچه‌های الوان، آينه، چراغ و امثال آن تزيين می‌شود.نخل بسیار بزرگ و سنگین‌وزن است و معمولاً از چوب درخت گردو ساخته می‌شود آن‌چنان كه چندین مرد قوى بايد آن را از زمين بردارند و بر دوش خود حمل كنند.تعریفی که در لغت‌نامه دهخدا برای نخل آمده این چنین است: « نخل يعنى تابوت بزرگ و بلندى كه بر آن خنجر، شمشير و پارچه‌های قيمتى و آینه‌ها بسته است و در روز عاشورا با‌عنوان تابوت امام حسين علیه‌السلام حركت داده می‌شود و چون شبيه درخت خرما ساخته می‌شود، به آن نخل می‌گویند» بنابراین تعریف نخل نمادی از پیکر مطهر امام حسین(ع) و تزیینات آن مثل خنجر و شمشیرهای تمثیلی از ضرباتی است که به بدن امام(ع) از سوی سپاه دشمن اصابت کرده است.نخل برداران آماده می‌شوند، زنجیرزن‌ها در جایگاه قرار می‌گیرند بعد از زنجیرزنی مراسم نخل برداری با سنج‌زدن آغاز و صدای طبل‌ها لرزه بر اندام می‌اندازد و خیل عظیم جمعیت با فریاد یا حسین نخل را بلند کرده و سه مرتبه نخل را می‌گردانند.گفتنی است؛ مراسم عزاداری محرم جاجرم در دوره حکومت صفوی و شاه‌عباس در سال ۱۰۴۰ گزارش شده است و نخل چوبی در زمان قاجار دوره محمدشاه ساخته شده است نخل گردانی در روز عاشورا یک‌مرتبه در ظهر عاشورا و یک‌مرتبه در بعدازظهر عاشورا برگزار می‌شود و در انتهای مراسم با فریاد «حسین، حسین» نخل را بر سر جایش قرار می‌دهند و به سوگواری و عزا می‌پردازند.
منبع: خبرگزاری فارس
نظرات بینندگان
آخرین مطلب
پربیننده ترین
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
