اقدامات اساسی برای مهار قیمت برنج

اعمال ممنوعیت چهارماهه‌ی واردات، یکی دیگر از عوامل به‌وجود آمدن شرایط فعلی در بازار برنج است؛ چراکه در طول این دوره، قیمت جهانی برنج هم‌زمان با آغاز فصل برداشت کاهش محسوسی پیدا می‌کند، درحالی‌که واردکننده‌ی ایرانی با ممنوعیت ثبت سفارش مواجه است و عملاً این فرصت از دست می‌رود. نوسانات پی‌درپی در نرخ ارز، اعلام دستوری سقف قیمت برای برنج وارداتی و الزام به توزیع آن در شبکه‌های منتخب، از دیگر مشکلات موجود در حوزه واردات برنج خارجی است.

پایگاه بصیرت / علی قاسمی

برنج یکی از اقلام اساسی در سبد غذایی خانوارها است و سهم قابل‌توجهی از هزینه‌های خوراک را به خود اختصاص می‌دهد. افزایش فزاینده‌ی قیمت این کالای اساسی که به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین غذاهای ایرانی محسوب می‌شود، از دی‌ماه سال گذشته شروع شده و این روزها به اوج خود رسیده است. در این شرایط قیمتی، دبیر انجمن واردکنندگان برنج خبر از کاهش ۵۰ درصدی مصرف برنج در کشور داده است. همین عامل باعث شده تا محصولاتی مانند ماکارونی جایگزین برنج شوند. در حال حاضر، سرانه مصرف ماکارونی در کشور به ۶ تا ۷ کیلوگرم رسیده و در برخی استان‌های مناطق محروم، این رقم به ۱۰ کیلوگرم نیز می‌رسد.

به‌نوعی می‌توان تحلیل کرد که در ایام جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، دولت و متولیان امر کنترل همه کالاها را به نحوی در دست داشتند و تنها کالایی که ضعف نظارت قیمتی آن کاملاً مشهود بود، قیمت و توزیع برنج بود.

از آن‌جا که هر فرد باید در ماه ۲ کیلو و ۱۰۰ گرم برنج مصرف کند و برنج به‌عنوان یک کالای اساسی در سبد خانوار، نقش مهمی در تعیین هزینه‌های زندگی دارد، علاوه‌بر اینکه خانوارها باید نوع و میزان مصرف برنج را مدیریت کنند، مسئولین مرتبط نیز علاوه بر نظارت، باید چند اقدام اساسی را مدنظر داشته باشند.

یکی از اصلی‌ترین علل این وضعیت، برآورد غیرواقعی از میزان تولید (۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن در سال جاری) بود. به‌نظر می‌رسد رقم اعلام‌شده با واقعیت‌های کشور و شواهد موجود هم‌خوانی نداشت. آمار غلط باعث می‌شود معاونت بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی، بر اساس آمار تولید داخل، کسری نیاز بازار را محاسبه و برای واردات سال برنامه‌ریزی کند. این برآورد نادرست موجب کاهش حجم واردات و ایجاد تلاطم در بازار شده است.

فرایند زمان‌بر تخصیص و تأمین ارز و عدم قطعیت در نرخ ارز آتی، یکی دیگر از مسائل اساسی در واردات برنج است که برنامه‌ریزی واردکنندگان برنج خارجی را مختل کرده و مانع از انجام به‌موقع واردات شده است.