روسیه تحریم‌های شدید علیه ایران را به هیچ وجه قبول نمی‌کند

* در مورد ایران آیا روس‌ها و دولتمردان آنها واقعا احساسشان این است که ایران را متحد استراتژیک خود می‌دانند یا خیر؟
** در حدود 10 سال پیش این بحث هم در مسکو و هم در ایران خیلی مورد توجه واقع شد که روابط ما چگونه است؟ وقتی هر دو کشور باید این سوال را بپرسند ما باید تحقیق کنیم. در واقع روابط استراتژیک نیست اما برای روس‌ها، چند نکته جالب است. اولا اینکه اینها از اینکه ایران نسبت به استقلال خودش اینقدر حساس است خوششان می‌آید. وقتی ایران بخواهد با آمریکا جنگ لفظی بکند روس‌ها اغلب از این خوششان می‌آید اما به خاطر برخی تحولات این وضع کمی کمتر شده است و از زمان یلتسین که با نمایندگان دو ما با دیوانسالارهای مختلف صحبت می‌کردم اولا هیچ وقت آنها فکر نمی‌کردند که ایران تحت نفوذ آنها است، ثانیاً فکر نمی‌کردند که ایران می‌تواند دوستی برای همیشه و آینده باشد. البته به خاطر سیاست آمریکا، ایران و روسیه با هم دوست شدند. حتی بعضی از سیاستمداران گفتند که الان ایران از ما سوء استفاده می‌کند. خوب در ایران هم همین حرف را می‌زدندکه روسیه از ما سوء استفاده می‌کند. اما به خاطر سیاست مستقل جمهوری اسلامی، روسیه ایران را دوست صمیمی نمی‌داند و این هم یک مقوله فرهنگی است. چون برای یک دوست سکولار فهمیدن این سیستم سخت است. اما اینها در واقع نسبت به ایران نظر خوبی دارند و فکر می‌کنند که در مورد مسائل هسته‌ای حق با ایران است اما می‌گویند که ایران باید کمی مدارا کند چون الان برای ما سخت شده که در صحنه بین‌المللی از ایران دفاع کنیم. من چند ماه پیش که در مسکو بودم، این طور می‌گفتند.
* با توجه به جمیع این جهات یعنی ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، نظامی و بین‌المللی روابط اگر پرونده ایران در شورای امنیت همچنان مطرح باشد، نهایتاً روس‌ها تحریم ایران را می‌پذیرند؟
** واقعا روس‌ها خودشان هم در مورد برقراری تحریم نمی‌دانند که چه کار کنند. من اصلا فکر نمی‌کنم که روسیه تحریم‌های شدید را به هیچ وجه قبول کند. روس‌ها می‌فهمند. که الان این برنامه هسته‌ای یک برنامه ملی شده و مردن ایران از این حمایت می‌کنند؛ پس روس‌ها می‌دانند در ذهن مردم ایران می‌ماند که به ما کمک نکرد. البته الان تنها کشوری که به فناوری روسیه علاقه دارد ایران است. هند الان با آمریکا در مورد نیروی هسته‌ای همکاری می‌کند. چین هم دیگر فناوری هسته‌ای روسیه را نمی‌خرد و بیشتر از فرانسه می‌خرد.
* پس ایران بازار تجاری مناسبی برای صنایع هسته‌ای روسیه است؟
** فقط ایران هست. هند دیگر نیست و چین هم به دلایل مختلف این تکنولوژی را نمی‌خواهد.
* دولتمردان و جامعه دانشگاهی روسیه تصورشان در مورد ایران چیست و ایران را چگونه می‌بینند؟
** تصور روس‌ها از ایران خیلی بهتر از تصور آمریکایی‌ها از ایران است. چونکه دانشجویان روس فرهنگ ایران را می‌شناسند. من که دو سالی در خوابگاه بودم دیدم جوان‌های روسی حافظ و سعدی و خیام می‌خوانند. به این فرهنگ احترام می‌گذارند و برای آنها فرهنگ جالبی است. وقتی که آنها می‌فهمیدند که ایرانی هستم می‌خواستند با من دوست شوند. روشنفکران و طبقه حاکم هم نظر دوپهلو دارند. روس‌ها به تاریخ و فرهنگ و زبان ایران احترام می‌گذارند و درباره ایران چیزهایی می‌دانند. ولی در آمریکا حتی افراد تحصیلکرده اکثرا در مورد ایران به جز گروگان‌گیری چیزی نمی‌دانند. در دولت روسیه به فرهنگ و مردم ایران احترام می‌گذارند البته از حرف‌های بعضی از سیاستمداران ما خوششان نمی‌آید و قابل فهم نیست. اما احساس می‌کنم کلا نسبت به فرهنگ ایران نظر خوبی دارند. البته از یک سال پیش این محدودیت نسبت به دولت و سیاست ما کمتر شده اما هنوز این احترام به فرهنگ و تاریخ مانده است.
* یکی از مسائلی که مطرح بوده مباحث ریشه‌ای که راجع به روابط ایران و روسیه در جوامع دانشگاهی و بخش‌های اجرایی دولت کار می‌کنند عده‌ای معتقدند که ما نباید به هیچ وجه به آینده رابطه‌مان به روسیه امیدوار باشیم و نگرش منفی دارند از طرف دیگر بعضی‌ها نگرش خیلی خوشبینانه‌ای دارند و معتقدند واقعیت چیزی بین این دو تا است. نظر شما چیست؟
** با شما مخالفم، من فکر می‌کنم ایران اگر واقعا مستقل باشد باید هم با غرب هم با روسیه روابط خوبی داشته باشد. اگر ما با یک کشور فقط روابط خوب داشته باشیم اقتدار خود را محدود می‌کنیم. چونکه روسیه به آسیای میانه و قفقاز علاقه دارد و منافع دارد ما باید با دقت با روسیه همکاری کنیم. چون گاهی منافع روسیه در این دو منطقه با منافع دنیا در تضاد است. وقتی که کسی فکر می‌کند ما باید فقط با یک کشور دوست شویم، واقعیت‌های بین‌المللی را نمی‌فهمد. من به روابط بین روسیه و ایران در آینده خوشبینم. من فکر می‌کنم در مورد سیستم نظامی و از نظر اقتصادی می‌توانیم همکاری داشته باشیم. اما روسیه خود در حال رشد است. اگر بخواهیم لوازم پیشرفته بخریم باید با غرب رابطه داشته باشیم اما در مورد روس‌ها باید گفت که آنها اکثراً فکر می‌کنند ایران می‌تواند روابط خوبی با آنها داشته باشد و به خاطر این نگاه مثبت، امکان ایجاد روابط حسنه به وجود می‌آید. کلام آخر اینکه باید بگویم ایران باید هم با غرب و هم با روسیه روابط خوبی داشته باشد و اگر بگوییم روسیه بهترین دوست ایران باشد، خوب است ولی باید دانست که در سیاست دوست دائمی وجود ندارد.