بهداد مهرباور
دنیای سیاست در ایران دنیا عجیبی است و بازی مردان این عرصه را نمیتوان تنها بر اساس آنچه که در ظاهر مشاهده میشود، تحلیل کرد. به دلایل بسیار زیاد تاریخی و ساختاری، پشت پرده سیاست بسیار تاثیرگذارتر بر سرنوشت ایرانیان بوده است تا آنچه در عصرعلنی دیده میشود. لذا طبیعی است که اخبار پشت پرده جذابیت بیشتری برای افکارعمومی داشته باشد. البته نمیتوان در چنین عصری که اینترنت و شبکههای ماهوارهای محدودیتهای اطلاع رسانی را از بین بردهاند، به طور قاطع اخبار غیر رسمی را «اخبار پشت پرده» خواند شاید بررسی و تحلیل اخبار سیاسی و توجه به نکات مهمی که در آنها وجود دارد بسیار پر اهمیتتر از پشت سر هم کردن اخبار ریز و درشت سیاسی است که به ظاهر هیچ حلقه ارتباطی بین آنها وجود ندارد. به نظر میرسد که بررسی و تحلیل اخبار متعدد سیاسی علنی و پشت پرده وکشف حلقههای ارتباطی آنها میتواند از اهمیت بسزایی برخوردار باشد.
از این رو در این شماره روزنامه مردم سالاری و انشاءالله در شمارههای بعدی به بررسی و تحلیل اخبار سیاسی و رابطه آنها با یکدیگر میپردازیم. با این تاکید بر این موضوع که نقل و بررسی این اخبار را با رعایت اصولی همچون «اخلاق» و «قانون» پیگیری میکنیم.
لیست منهای هاشمی در انتخابات خبرگان
بیتردید مجلس خبرگان رهبری مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نقش تاثیرگذاروارزندهای در تعیین سرنوشت ایران و ایرانیان دارد. چرا که انتخاب رهبر و نظارت بر عملکرد او و نهادهایی که به موجب قانون زیرنظر رهبری هستند، بر عهده این مجلس است.اما برخی نقائص درکارکرد دورههای پیشین مجلس خبرگان رهبری سبب شده مردم ایران شناخت چندانی از عملکرد این نهاد سرنوشت ساز نداشته باشند.در این ارتباط میتوان به نکاتی همچون، علنی نبودن مشروح مذاکرات، تعداد کم جلسات، واگذاری اختیار نظارت بر انتخابات به شورای نگهبان و...اشاره کرد.
با این وجود یک مجلس خبرگان پویا میتواند این نقائص را براحتی برطرف کند.اما چنین امری مستلزم بررسی قانونی و بیطرفانه صلاحیت نامزدهاست که در شماره آتی می توان در این باره داوری دقیقتری کرد.
اما این دوره از انتخابات خبرگان رهبری شاهد تحولاتی در عرصه صفبندیهای سیاسی هستیم که در نوع خود کم نظیر محسوب میشود. شاید اصلاح طلبان نتوانند از فیلتر شورای نگهبان بگذرند و وارد عرصه انتخابات شوند، اما این نفی کننده رقابتی حساس میان دوگروه از روحانیون درون نظام نیست.
یک گروه شامل روحانیون معتدل طرفدارهاشمی رفسنجانی و دیگرگروه روحانیون طرفدار مصباح یزدی.هرچندهاشمی رفسنجانی در این باره به صراحت سخن نمیگوید و مانند همیشه تلاش دارد تا کارهایش را بی سروصدا انجام دهد، اما در سوی دیگر میدان ،حامیان مصباح یزدی نسبت به علنی شدن اختلافات بیمیل نیستند. کما اینکه چندی پیش خبرملاقات مصباح یزدی وهاشمی رفسنجانی در رسانهها منتشرشد،رئیس دفترمصباح یزدی بدون نام بردن ازهاشمی رفسنجانی گفت: «اگرکسی بگوید نه آقا!ولایت، امرزمینی و با رای مردم است...آیا باید سکوت کرد! ...به فرض او یقین دارد که مساله همان است که اوگمان میکند و به صلاح اسلام است.خوب بنده هم یقین دارم که این بهترین راهی است که آمریکا میتواند به اسلام ضربه بزند.آیا توصیه برداراست که کسی بگوید شما بیائید باهم توافق کنید؟چه توافقی؟ مسئله مرگ و حیات است. او میگوید اگر این کار را بکنم مرگ است.من میگویم اگرآن کار را بکنیم مرگ است حالا چه کارکنیم؟اینجا جای توصیه نیست ...من پنجاه شصت سال در این مسئله ریش سفید کردم و اگر سکوت کنم فردای قیامت خداوند جلوی مرا میگیرد و میگوید...چرا سکوت کردی؟»
مصباح یزدی در این سخنرانی تا حدودی موضع خود را درباره ائتلاف باهاشمی رفسنجانی در انتخابات اعلام میکند و در واقع به کنایه هشدارمیدهد کسانی که به من رای میدهند نباید بههاشمی رفسنجانی رای بدهند چرا که اختلاف ما حیاتی است و پای مرگ و زندگی در میان است. فارغ از این بحث که چرا مصباح این جمله که ولایت امری زمینی و با رای مردم است را مساوی با مرگ میداند، نکات مهم دیگری را باید در اظهارات جستجوکرد.
مهمترین نکته این است که هر دو شخصیت یعنی مصباح وهاشمی نامزد لیست جامعتین هستند.اما یک سر این لیست رای به سر دیگر لیست را مساوی مرگ میداند و سکوت را در برابر آن جایز نمیداند. بنابراین طبیعی بود که حامیان مصباح یزدی تنها به حضوروی درلیست جامعتین اکتفا نکنند و دست به تهیه و انتشارلیستی دیگر متمایز از لیست جامعتین بدهند.هرچند این موضوع بارها و بارها از سوی برخی اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تکذیب شده بود و بسیاری ارائه لیست سوم با محوریت مصباح را توهم سیاسیون میخواندند اما خیلی راحت و علنی و شفاف این اتفاق افتاد و لیست سوم تهیه شد.لیستی که هوادارن مصباح اصرار دارند آن لیست را از منهایهاشمی بخوانند و از عنوان حامیان مصباح استفاده نکنند.
حتی رئیس دفتر مصباح یزدی گفته است:ستادهای خود جوش حامی مصباح از لیست جامعه مدرسین منهایهاشمی رفسنجانی و حسن روحانی حمایت خواهند کرد. البته خود جوش بودن این ستادها بیشترطنز به نظر می رسد تا واقعیت چرا که سیاستهای یک ستاد خودجوش را رئیس دفتر فرد مورد نظر اعلام نمیکند و لااقل برای حفظ ظاهر هم که شده باید فردی خارج از مجموعه این سخنان را میگفت نه رئیس دفتر مصباح یزدی.
لیست منهایهاشمی هم از نکات جالب و پر اهمیت انتخابات خبرگان رهبری است. در واقع عدهای در کشورما چه اصلاح طلب وچه محافظ کاردرطول سالیان گذشته تلاش کردهاند تا با تخریب وی،نردبانی برای ترقی خود بسازند.هاشمی تخریب شده امروز و دیروز نیست. او سالهاست که در معرض تخریب کسانی است که اعتدال را نمیپسندند.اما در انتخابات ریاست جمهوری گذشته نیز عدهای از نامزدهای جناح محافظه کار تلاش کردند تا با تاختن به سیاستهایهاشمی خود را به کرسی قدرت نزدیک کنند و اکنون نیز ارائه لیستی تحت عنوان منهایهاشمی تلاشی است برای علنی کردن رودررویی باهاشمی و استفاده از جنگ روانی برای پیروزی یک لیست.هاشمی چند امتیاز برای رقبای خود دارد.اول اینکه شناخته شده است و تقریبا همه ایرانیان او را میشناسند.دوم اینکه بسیاری از ایرانیان به غلط فکرمی کنند کههاشمی همچنان مرد تاثیرگذار حکومت ایران است.
سوم اینکه بسیاری از مردم بر اثرتبلیغات تخریبی علیههاشمی گمان می کنندهاشمی داراییهای بسیاری دارد و....چهارم اینکههاشمی به دلیل حفظ روحیه اعتدال مظهر تداوم وضع موجود شناخته میشود.بنابراین مقابلهاشمی قرارگرفتن چند حسن تبلیغاتی دارد:
اول اینکه، طرف را به شهرت میرساند دوم اینکه، این نکته را القا میکند که طرف در مقابل بخش تاثیرگزاری از حکومتگران قرارگرفته است و لذا خارج از حکومت و شجاع است.سوم اینکه، طرف آدم ساده زیستی است و با ثروتمندان مقابله میکند و چهارم اینکه طرف مظهر تغییر وضع موجود است.
بنابراین مقابله باهاشمی رفسنجانی در ایام انتخابات را نمیتوان تنها به دلیل مسائل فکری و عقیدتی دانست، بلکه این کار مزایای تبلیغاتی خوبی در اختیار مخالفان و رقبایهاشمی قرارمیدهد که البته غیراخلاقی است.اما همین موضع سبب ایجاد اختلاف زیادی در میان راستگرایان ایرانی شده است.راستهای سنتی به شدت از چنین رفتارهایی به خشم آمدهاند. مرور واکنشهای آنان موید بروز یک اختلاف غیر قابل اغماض و جدی میان راستهای سنتی و جدید است و آرایش سیاسی جدیدی را نوید میدهد.
در همین حال یک عضو روحانی شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی همچنان تاکید میکندکه این حزب در انتخابات اینده خبرگان به صورت قاطعانه وکامل از لیست مشترک جامعتین حمایت میکند و نه از هیچ لیست دیگری.محمد خرسند درگفت وگو با خبرنگارآفتاب بیان مطلب فوق؛گفت: بهتر است این ستادها تشکیل نشوند.وی ادامه داد:خود آیتالله مصباح هم قبلا گفتهاند که لیستهای انتخاباتی حجیت نمیآورند بنابراین این موضوع در مورد لیست حامیان ایشان هم صدق میکند اما بهتر است که حامیان ایشان هم از لیست کامل جامعتین حمایت کنند.
اما همه واکنشها به آرامی واکنش عضو روحانی موتلفه نیست.سیدرضا اکرمی عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارزتهران با انتقاد شدید از مسوولان ستادهای انتخاباتی حامی مصباح یزدی که اعلام کرده اند در انتخابات آینده مجلس خبرگان رهبری از لیستی حمایت می کنند که نامهاشمی رفسنجانی درآن گنجانده نشده باشد گفت که نفی دیگران و به خصوص شخص آیتاللههاشمی رفسنجانی از سوی حامیان آقای مصباح یزدی خلاف شرع، قانون، اخلاق و انصاف است.وی سپس با توصیه به این افراد برای نقد عملکرد دولت نهم گفت:این عده به جای تخریب دیگران بروند ببینند که آن کسی که در انتخابات ریاست جمهوری از او حمایت کردند.و رئیس جمهور شد آیا هیچ ایرادی در عملکرد بیش از یک سال گذشتهاش وجود ندارد که نیاز به تذکر و انتقاد داشته باشد.
نکته قابل تامل دیگردر این ماجرا این است که روزنامه جمهوری اسلامی در یادداشتی که منتشرکرد به شدت در برابر مصباح یزدی موضع گیری کرد.کسانی که با مواضع روزنامه جمهوری اسلامی و جایگاه آن آشنا هستند می دانندکه انتشارچنین یادداشتی در این روزنامه آنهم با موضوع مخالفت رهبری با عملکرد مصباح یزدی نشان دهنده تغییر و تحولات جدی دیگری در پشت پرده سیاست ایران است که در صورت تداوم این روند میتواند به ضرر مصباح یزدی تمام شود.
روزنامه جمهوری اسلامی ایران در شماره روز سهشنبه خود با انتشار مقالهای که نویسنده آن یکی از فضای حوزه علمیه قم معرفی شده ،نظرات محمدتقی مصباح یزدی درباره ولایت فقیه را مورد نقد قرار داد.در بخشی از این مقاله ،نظرات مصباح یزدی را با مواضع مقام معظم رهبری درباره ولایت فقیه درتعارض دانسته شده است.نویسنده مقاله در پاسخ به این گفته مصباح یزدی که اگر از صدراسلام تاکنون یک فقیه را پیدا کنید که گفته باشد مشروعیت ولی فقیه از رای مردم است من تمام داراییام را به او میبخشم ، با استناد به مقالهای از آیت الله خامنهای آورده که ایشان مشروعیت حکومت ولی فقیه به رای و قبول مردم میدانند.در بخش دیگری از مقاله هم به شواهد و قرائنی اشاره شده که از نارضایتی رهبری ازعملکرد مصباح یزدی حکایت دارد.
در این بخش از مقاله آمده است: احدی از آحاد ملت حق ندارد بر رهبری جلو بیفتد.آیا رهبری از عملکرد و موضعگیریهای شما راضی است؟ ما قرائنی داریم که نه .شما اگر دلیلی بر رضایت ایشان از عملکرد خودتان دارید، ذکر فرمائید.البته اینکه ایشان به موسسه شما کمک مالی بکنند یا شما در دفتر ایشان سخنرانی بکنید دلیل نمیشود.
به هر حال باید منتظر ماند و صحنه انتخابات خبرگان ایران را از نزدیک نظاره کرد و قضاوت نمود.
لیست حامیان احمدی نژاد
وقتی واکنش برخی راستگرایان را به ارائه لیست منهایهاشمی از سوی حامیان مصباح مرور میکنیم به جمله قابل تاملی درسخنان سیدرضا اکرمی عضو ارشد جامع روحانیت مبارز تهران برمیخوریم. او به حامیان مصباح توصیه میکند به جای تخریب دیگران بروند ببینند که آن کسی که در انتخابات ریاست جمهوری از او حمایت کردند و رئیس جمهورشد آیا هیچ عملکرد بیش از یک سال گذشتهاش وجود ندارد؟ در واقع این عضو جامعه روحانیت مبارز تهران با این توضیح زیرکانه خود حامیان مصباح و حامیان احمدی نژاد را یک جریان سیاسی می خواند و تخریب هاشمی در انتخابات خبرگان را با تخریب وی در انتخابات ریاست جمهوری از یک نوع میداند. در چنین شرایطی است که پس از توجه اذهان عمومی به لیست حامیان مصباح متوجه لیست حامیان احمدی نژاد میشود.لیستی که این روزها سر و صدای زیادی به پا کرده وعده زیادی از چپ و راست را به واکنش واداشته است.این اعتراضها البته تنها محدود به جناحهای سیاسی نبوده است و کار به جایی رسیده است که مقام معظم رهبری با تاکیدی جدی و صریح دولت را از دخالت در انتخابات برحذرداشت و برای چندمین بار تخریب شخصیتها در انتخابات را محکوم کرد.این درحالی است که مقام معظم رهبری پیشتر نیز در جلسهای با دولتمردان به صورت غیرمستقیمی آنان را از ورود به رقابتهای انتخاباتی برحذر داشته بود.
با این حال اخبارنگران کننده ای به گوش میرسد و گفته میشود که برخی از استعفاهای اخیر دولتمردان مربوط با ماجرای انتخابات شوراهاست. در همین رابطه دبیرکل حزب اعتما دملی با اشاره به سخنان رهبر فرزانه انقلاب درخصوص لزوم عدم دخالت نظامیان و دولتیها در انتخابات گفت: استعفاهای ظاهری و صوری، شائبه دخالت دولت و مسوولان اجرایی در انتخابات تقویت میکند.حجت الاسلام و المسلمین مهدی کروبی گفت: اکنون اگر کسی از پست دولتی خود استعفا دهد، اشکال ندارد که در انتخابات فعال شود.ولی اگر این استعفاها صوری و ظاهری با شد و شخص همچنان نفوذ خود را از دولت داشته باشد و بخواهد فعالیتهای دولتی را در انتخابات سامان دهد، آنگاه شائبه دخالت دولت در انتخابات و عدم سلامت انتخابات تقویت خواهد شدکه یک خطر و هشدار جدی است. اما نمیتوان واکنشها را محدود به اصلاح طلبان دانست.در این زمینه رئوفیان دبیرکل جامعه اسلامی معلمین که از تشکلهای راستگراست نکاتی جالب بیان کرده است.
وی در خصوص تشکیل ستاد از جانب یکی از مشاوران رئیس جمهور گفت:بنده همان زمان که یکی از مشاوران رئیس جمهور اعلام داشت که قصد تشکیل ستاد انتخاباتی دارد به این موضوع واکنش نشان دادم چرا که انتخابات نباید دولتی شود و این امر جز سلب اعتماد مردم را به همراه نخواهد داشت.وی در همین زمینه ادامه داد: شواهد نشان میدهد حرکات این چنینی از سمت برخی از دولت مردان صورت گرفته و حتی برخی با تشکیل ستادی با عنوان حامیان رئیس جمهور بر این موضوع دامن زده و قصد فعالیت در امر انتخابات دارند.اعلام خبر ادامه فعالیت ستادهای حامیان احمدی نژاد توسد یک عضو ارشد جناح محافظه کار کشورواعتراض جدی او به ادامه این روند پس از سخنان صریح مقام معظم رهبری ، نشان از موج جدیدی از نگرانیهای هردو جناح سیاسی اصیل کشور از تداوم برخی رفتارهای فرا قانونی دارد. استمرار انتشار اخباری از این دست حتی میتواند به عمیق تر شدن شکافهای موجود میان دولتمردان و حامیان احمدی نژاد با سایر راستگرایان بیانجامد.کما اینکه سخنان هشدارآمیز سید رضا اکرمی و این بار در باره ستادهای حامیان دولت نشاندهنده جدی بودن احساس خطر در هر دو جناح است.
اکرمی که پیشتر از حامیان مصباح خواسته بود دست از تحرکات خود بردارند و با کنایه آنان را از همان حامیان احمدی نژاد خوانده بود، این بار درسخنانی صریح ترچنین میگوید:کسانی که به ظاهر استعفا دادن از پست خود در دفاتر حامیان رئیس جمهورفعالیت میکنند، خلاف سخنان رهبری بوده و یک نوع رانت سیاسی محسوب میشود. سیدرضا اکرمی ادامه داد:برخیها استعفا میدهند که غیرمستقیم از رانت دولت استفاده کرده و در بخش دیگری هم حضور داشته باشند که این خلاف سخنان اخیر رهبر معظم انقلاب بوده زیرا عمل آنها به عنوان استفاده از رانت سیاسی محسوب میشود.وی افزود:ازابتدای پیروزی انقلاب تاکنون با این مشکلات روبرو بودهایم که تا برخی احزاب وتشکلهای غیر قانونی به مجرد اینکه انتخاباتی پیش میآید به صحنه آمده و به محض پیروزی در انتخابات جذب قدرت شده و از آن قدرت استفاده میکنند.
اشاره این عضو ارشد جامعه روحانیت مبارز به استعفای مهرداد بذرپاش از مشاورت ریاست جمهوری است.تحلیلی که بیش از همه تکرار میشود این است که استعفای وی هرچند از نظر قانونی امکان حضور در انتخابات شوراها تحت عنوان ستادهای انتخاباتی حامی دولت را به وجود میآورد اما نشان دهنده این است که برخی از نزدیکان و مشاوران دولت قصد دارند تا تحت هر شرایطی فاصله در انتخابات سوم شوراها شرکت کنند.در همین حال سخنگوی جمعیت آبادگران جوان هم معتقد است که استعفای مشاورین رئیس جمهور نه تنها شائبه دخالت دولت در انتخابات شوراها را کم نمیکند بلکه آن را تقویت هم میکند. حسن بیادی اظهار داشت: این استعفاها رافع شائبه قبلی دخالت دولت در شوراها نیستند و نشان میدهدکه برخی به دنبال سهم خواهیهای دولتی هستند.
موج انتقادات از تشکیل ستادهای"حامیان"درحالی رو به فزونی است که هنوز این اعتراضات با توجه جدی دولتمردان مواجه نشده است و حتی آنان نسبت به اعتراضات و اخباری که هم جناحیهای خودشان منتشر میکنند، بیتوجه هستند.
بیشک با درنظرگرفتن دو لیست "حامیان مصباح"و حامیان احمدی نژاد در دو انتخابات آتی خبرگان رهبری و شوراها به این نتیجه میرسیم که هرچند این دو انتخابات به ظاهر از یکدیگر جدا هستند و گروههای جداگانهای این لیستها را ارائه دادهاند اما حتی تحلیل بسیاری از راستگرایان نیز این است که حامیان مصباح همان حامیان احمدی نژاد هستند و حامیان احمدینژاد همان حامیان مصباح.
بنابراین شاید با یکی شدن در دو انتخابات خبرگان رهبری و شوراها بهتر باشد از این پس این دو لیست را یکی کنیم و چنین بخوانیم لیست حامیان احمدی نژاد.