گفت‌وگوهاي ديپلماتيك و رايزني‌هاي نفسگير براي اجراي درست برجام ادامه دارد. نخستين دوئل وزراي امور خارجه ايران و آمريكا بر سر برجام در نيويورك سه ساعت و پشت درهاي بسته طول كشيد. نخستين ديدار مثل هميشه با حاشيه‌سازي‌هاي فراوان همراه بود. ايستادن محمد جواد ظريف روبه روي پرچم آمريكا و قرار گرفتن جان كري، مقابل پرچم ايران هنگام دست دادن مقابل دوربين خبرنگاران حاشيه‌ساز شد و در حالي كه برخي آن را اقدامي نامتناسب با عرف تشريفات ديپلماتيك خواندند، عده‌اي هم اين مساله را اشتباهي سهوي و نه‌چندان قابل اهميت دانستند. رييس تيم مذاكره‌كننده ايران از هفته گذشته براي شركت در نشست بين‌المللي آب و هوا در نيويورك به سر مي‌برد و البته حاشيه‌هاي اين حضور از متن آن پررنگ‌تر است.
گفت‌وگو با وزير امور خارجه آمريكا، نشست صميمانه با اهالي رسانه‌هاي آمريكايي، مصاحبه‌هاي مطبوعاتي و نگارش مقاله‌هاي متعدد براي تبيين سياست‌هاي ايران در راستاي ديپلماسي عمومي در زمره رسالت‌هايي است كه وزير امور خارجه ايران در مدت زمان كوتاه حضور در نيويورك براي خود تعيين كرده است. حضور ظريف در نيويورك در ميانه دو اظهارنظر و ماجراي مالي براي ايران قرار گرفته است. وزير امور خارجه ايران زماني به نيويورك رسيد كه ولي‌الله سيف، رييس كل بانك مركزي خاك اين كشور را ترك كرده و به ايران بازگشته بود. اظهارات سيف در آمريكا با اين محوريت كه تقريبا هيچ چيز از برجام عايد ايران نشده است موجي از انتقادها در داخل ايران در رسانه‌هاي منتقد دولت را به دنبال داشت. همزمان با حضور ظريف در آمريكا هم، ديوان عالي اين كشور حكم برداشت ٢ ميليارد دلار از اموال ايران و پرداخت آن به قربانيان عمليات تروريستي در لبنان را تاييد كرد.
دو مساله‌اي كه بر نخستين حضور ظريف در نيويورك پس از اجراي برجام سايه انداخت. وزير امور خارجه ايران در مصاحبه‌ها و گفت‌وگوهاي خود در خاك آمريكا هم به صراحت از كارشكني‌هاي آمريكا در مسير اجراي برجام انتقاد كرد و تاكيد كرد كه برجام بايد به گونه‌اي اجرايي شود كه طرفين به ويژه مردم ايران بتوانند به منافعي كه حق آنهاست دست يابند. جان كري پس از نخستين ديدار با ظريف در نيويورك به همراه رييس‌جمهور آمريكا به عربستان رفت اما براي تجديد ديدار دوم روز جمعه به وقت آمريكا خود را به نيويورك رساند. اجراي منصفانه و دقيق برجام، سوژه‌اي بود كه از زبان وزير امور خارجه آمريكا به عنوان محور اصلي ديدارهاي وي با ظريف مطرح شد.
«دوباره هرگز» براي ايراني‌ها زنده شد
واشنگتن‌پست نخستين رسانه آمريكايي بود كه اين‌بار مقاله‌اي از وزير امور خارجه ايران با عنوان چرا ايران سيستم دفاعي خود را تقويت مي‌كند را منتشر كرد. وزير امور خارجه ايران در اين مقاله براي چندمين بار به زبان ديپلماتيك و با ادبيات قابل فهم و ساده تلاش كرد به نگراني‌هاي مورد ادعاي غرب در خصوص برنامه موشكي دفاعي ايران پاسخ بدهد. وي در بخش‌هايي از اين يادداشت نوشت: برخي از افرادي كه عليه برجام فعاليت كرده‌اند، وقيحانه تلاش داشتند تا منطقه را به سمت جنگ فاجعه آميز ديگري سوق دهند. آنها حداكثر تلاش خود را كردند تا متحدان غربي‌شان را براي بازگشتن به تابوي شكسته عدم تعامل با ايران متقاعد كنند و به اين كار نيز ادامه مي‌دهند. آنها مكررا به طور علني تلاش كرده‌اند تا سايه حمله نظامي يا حتي هسته‌اي را روي كشورم بيفكنند كه در تعارض آشكار با قوانين بين‌المللي است.
ظريف در ادامه نوشت: در خلال مذاكرات فشرده بر سر مسائل پيچيده پيرامون برنامه انرژي هسته‌اي ايران، كشور من در هر دور از مذاكرات اصرار داشت كه مساله دفاعي ما روي ميز قرار نگيرد. با اين حال بحث و جدل ما حول تماميت ارضي يا اين واقعيت كه مخارج نيروي نظامي ايران نسبت به بسياري همسايگان متحد غرب ما كاملا كمتر است، نبود. ما صرفا به همين اواخر رجوع كرديم. در سال ۱۹۸۰، در نتيجه انقلاب اسلامي، صدام حسين رهبر عراق جنگي را عليه ايران راه انداخت كه به‌طور گسترده‌اي مورد حمايت مالي و نظامي تقريبا همه همسايگان عرب ما و غرب قرار داشت. صدام حسين كه نمي‌توانست پيروزي سريعي به دست آورد، عليه غيرنظاميان و سربازان ما از سلاح شيميايي استفاده كرد. غرب نه تنها براي جلوگيري از اين اقدام تلاشي نكرد بلكه غرب صدام حسين را با سلاح‌هاي پيشرفته تجهيز كرد.
در همان حال فعالانه از دسترسي ايران به ادوات اوليه و ضروري دفاعي جلوگيري كرد و در خلال اين سال‌هاي طولاني كه جنگ ادامه داشت، شوراي امنيت سازمان ملل حتي يك بار نيز اين تجاوز و هدف قرار دادن عامدانه غيرنظاميان يا استفاده از سلاح‌هاي شيميايي را محكوم نكرد. فرا‌تر از همه اينها مردم ما كه براي ۳۷ سال به شعار منسوخ «همه گزينه‌ها روي ميز است» گوش داده‌اند، مي‌دانند كه بايد براي جلوگيري از اينكه تهديدهاي غيرقانوني و پوچ به واقعيت بپيوندد، آماده باشيم. كلمات «دوباره هرگز» نزد ايرانيان نيز طنين انداز است. اينكه ما توانايي‌هاي دفاعي بومي خود را توسعه مي‌دهيم و آزمايش مي‌كنيم براي مقابله با چنين زمينه‌هايي است.
وقتي كه ما با موانع عمده‌اي در تامين مايحتاج سخت‌افزار نظامي خود از خارج روبه‌رو هستيم در صورتي كه همسايگان ما چنين سخت افزاري را در مقياسي قابل توجه به دست مي‌آورند، ما چاره ديگري نداريم. در واقع با وجود هشدار غرب در زماني كه ما سيستم جديدي را آزمايش مي‌كنيم، بودجه نظامي ما در مقايسه با آنچه همسايگان‌مان صرف مي‌كنند بخش ناچيزي است كه از كسر ناچيزتري نسبت به قلمرو و جمعيت ما را دارند.
اقدام‌هاي آمريكا كافي نيست
«ما هرگز درخواست دسترسي به نظام مالي شما را نداشتيم. آنچه ما خواستيم، اجراي توافق هسته‌اي بود كه آمريكا را ملزم مي‌كند به نهادهاي مالي اروپا اجازه دهد كه براي تعامل با ايران، آرامش خاطر داشته باشند.» اين عبارتي است كه ظريف در مصاحبه با روزنامه آمريكايي نيويورك تايمز به صراحت بر زبان آورد تا آب پاكي را بر دستان كساني بريزد كه سوال مي‌كنند چرا با مذاكرات هسته‌اي تحريم‌هاي غيرهسته‌اي حول مبادله با دلار حل و فصل نشد. ظريف در اين گفت‌وگو تاكيد كرد كه مقامات آمريكايي بايد در دادن تضمين به كشورهاي ديگر كه مي‌توانند بدون آنكه با خطر تنبيه شدن از سوي آمريكا روبه‌رو شوند، با ايران وارد تجارت شوند، بسيار فعالانه‌تر عمل كنند. به گفته وزير امور خارجه ايران، گام‌هايي كه وزارت خزانه داري آمريكا تاكنون در اين خصوص برداشته است كفايت نمي‌كند.
سياست آمريكا، اروپا را گروگان گرفته است
كارشكني‌هاي آمريكا رابطه تجاري ايران با اروپا پس از برجام را هم با كندي روبه رو كرده است. نيويورك‌تايمز در تازه‌ترين گزارش خود به نقل از خبرنگار اين رسانه آمريكايي در ايران نوشته است كه اروپايي‌ها قوانين و محدوديت‌هاي وضع‌شده از سوي واشنگتن را مانع از سرگيري تجارت با تهران مي‌دانند. حالا با گذشت سه ماه از اجرايي شدن برنامه جامع اقدام مشترك (برجام)، سياستمداران، ديپلمات‌ها و تجار اروپايي به نحوي فزاينده از «ناتواني در تكميل ده‌ها قراردادي كه در زمينه انرژي، هوانوردي و ساخت و ساز با ايران منعقد كرده‌اند» گلايه‌مند هستند.
به گزارش فارس به نقل از اين روزنامه، آمده است: «اروپايي‌ها مي‌گويند مانع اصلي، متحدان آنها و نيروي محركه اصلي براي حصول توافق هسته‌اي تاريخي، يعني ايالات متحده است. بانك‌هاي اروپايي نگران از نقض تحريم‌هاي جديدي كه عليه برنامه موشكي ايران و با ادعاي حمايت ايران از تروريسم وضع شده، از تامين مالي هرگونه قراردادي (با ايران) خودداري مي‌كنند، كه همين امر در عمل انزواي ايران از سيستم مالي جهاني را تداوم بخشيده است.»
«ماريه اسخاكه» معاون رييس هيات پارلمان اروپا در امور رابطه با ايالات متحده، مي‌گويد: «اروپا از سوي سياست آمريكا به گروگان گرفته شده است. ما با هم به توافق هسته‌اي رسيديم، اما حالا ايالات متحده اجراي آن را مختل كرده است.»
آمريكا به اموال ايران دستبرد زد
همزمان با حضور ظريف در آمريكا، ديوان عالي اين كشور برداشت حدودا دو ميليارد دلار از دارايى‌هاى مصادره‌شده ايران را تاييد كرد. بر اساس اين حكم، اين دو ميليارد دلار به خانواده‌هاي قربانيان بمبگذاري سال ١٩٨٣ و از محل دارايي‌هاي مصادره شده ايران در آمريكا پرداخت خواهد شد. بلافاصله پس از صدور اين حكم، «حسين جابري انصاري» سخنگوي وزارت امور خارجه حكم ديوان عالي آمريكا عليه ايران را قويا محكوم و آن را غيرمنطبق با اصول و مباني اوليه حقوق بين‌الملل معرفي كرد. جابري انصاري در اين خصوص گفت: حكم ديوان عالي آمريكا عدالت و قانون را به سخره گرفته و هيچ گونه حقي براي اتباع ايالات متحده ايجاد نخواهد كرد.
اين حكم دستبرد به اموال جمهوري اسلامي ايران است و به طور طبيعي مسووليت جبران خسارات و پرداخت غرامات وارده به ايران بر اثر اين حكم بر عهده دولت آمريكاست. اين حكم نشان‌دهنده تداوم تاثيرپذيري دولت آمريكا از محافل صهيونيستي و استمرار اقدامات خصمانه اين دولت عليه ايران است و تنها به افزايش بي‌اعتمادي شديد دولت و مردم ايران به سياست‌هاي خصمانه آمريكا منجر خواهد شد. ظريف نيز در واكنش به اين حكم گفت: آمريكايي‌ها هر اقدامي عليه اموال جمهوري اسلامي ايران انجام دهند، بعدا مجبورند آن را جبران كنند و اموال ايران را پس بدهند.
دولت آمريكا كاملا اطلاع دارد كه ما اين راي دادگاه را به رسميت نمي‌شناسيم و هر اقدامي عليه اموال جمهوري اسلامي ايران انجام دهند بعدا مجبورند آن را جبران كنند و اموال ايران را پس بدهند. با وجود اين موضع‌گيري‌هاي ايران، جان كربي، سخنگوي وزارت امور خارجه آمريكا با بيان اينكه با تعبير ايران در خصوص دستبرد آمريكا به اموال ايران با حكم ديوان عالي موافق نيستيم گفت: اين راي براي ما غيرمنتظره نبود؛ ما از پرداخت غرامت به خانواده‌هاي قربانيان حملات تروريستي حمايت مي‌كنيم. ما مي‌دانيم كه ايران از شبكه‌هاي تروريستي حمايت كرده و مي‌كند.
رايزني‌هاي عراقچي و بعيدي‌نژاد در وين
همزمان با حضور محمد‌جواد ظريف در نيويورك و ديدار با طرف آمريكايي برجام، سيدعباس عراقچي و مجيد تخت روانچي در وين، پايتخت مذاكرات هسته‌اي در دو سال و نيم گذشته سومين نشست كميسيون مشترك بررسي برجام را در هتل پله كوبرگ برگزار كردند؛ مذاكراتي كه دور نخست آن ٤ ساعت طول كشيد. پيش از آغاز رسمي اين نشست هم سيد عباس عراقچي معاون امور حقوقي و بين‌المللي وزارت امور خارجه ايران و هلگا اشميت معاون فدريكا موگريني مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در نشستي دو‌جانبه كه به مدت يك ساعت طول كشيد با هم رايزني‌هايي داشتند.
همزمان با نشست‌هاي عراقچي و اشميد، نشست‌هاي كارشناسي نيز به رياست حميد بعيدي‌نژاد مديركل امور سياسي و امنيت بين‌المللي وزارت خارجه با همتاهاي وي در ١+٥ در وين برگزار شد. نخستين و دومين نشست كميسيون مشترك بررسي برجام در مهر و آذرماه ٩٤ برگزار شده بود. بر اساس توافق انجام گرفته، اين كميسيون هر سه ماه يك بار در وين تشكيل جلسه مي‌دهد.
http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=41599
ش.د9500704