بابک زنجانی مشکل کوچکی نبود

(روزنامه شرق – 1395/03/26 – شماره 2608 – صفحه 5)

اولین دیدار وزیر نفت با نمایندگان مجلس دیروز با چاشنی آمار رقم خورد. خط‌به‌خط سخنان بیژن زنگنه عدد و رقم بود تا از این طریق بتواند تصویر روشنی از صنعت نفت زمین‌خورده در دولت محمود احمدی‌نژاد به نمایندگان مجلس دهم دهد و از اینکه این صنعت را به کجاها که نرسانده بگوید. افزایش ١,١‌میلیون بشکه‌ای نفت خام و عبور صادرات آن از دو ‌میلیون بشکه در روز تنها بخشی از دستاوردهای زنگنه در دولت روحانی است که در این جلسه علنی مجلس به آن اشاره شد. او در بخشی دیگر از مشکلات پیش‌رویش گفت؛ اینکه رقبا در بازاریابی آزار می‌دهند و رقابت غیرسالم می‌کنند تا یارانه‌های سنگین پرداختی، با وجود تلاش دولت باز بر تشکیلات پالایش و پخش و گاز فشارهای کمرشکنی وارد می‌کند. مشکل بابک زنجانی و فساد در نفت هم حسن ختام سخنان او بود. جزئیات بیشتر سخنان زنگنه به نقل از «ایسنا» آورده می‌شود.

بیژن زنگنه گزارش خود را با میزان تولید و صادرات نفت آغاز کرد: تولید نفت خام در پنج‌ماهه نخست سال ٩٢، ٢,٧‌ میلیون بشکه بود اما بعد از رفع تحریم‌ها و در خرداد ٩٥ تولید نفت ایران به بیش از ٣.٨ ‌میلیون بشکه رسید و صادرات نفت خام از دو‌ میلیون بشکه عبور کرده و بیش از دو برابر شده است. در بخش میعانات گازی هم وقتی دولت آغاز به کار کرد، ٣٨٠‌ هزار بشکه در روز تولید می‌شد که این رقم درحال‌حاضر به ٦٠٠‌ هزار بشکه افزایش یافته که حرکت بزرگی است. در بخش افزایش تولید نفت هم تمرکز ما بر میدان‌های مشترک است.

ایران، سومین دارنده ذخایر نفت جهان

زنگنه در تشریح وضعیت کلی تولید نفت ایران و جهان اظهار کرد: طبق گزارش‌های منابع معتبر، ذخایر اثبات‌شده نفت ایران ١٥٨‌ میلیارد بشکه است که معادل ٩,٣ درصد از ذخایر اثبات‌شده نفت جهان به شمار می‌رود و ایران بعد از ونزوئلا و عربستان در رتبه سوم جهان قرار می‌گیرد.

وی افزود: در بخش گاز، ذخایر اثبات‌شده گاز ایران ٣٤ تریلیون مترمکعب است که ١٨ درصد ذخایر جهان است. ایران در این بخش، رتبه اول جهان را دارد و روسیه و قطر در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. همچنین در بخش تولید نفت و گاز، ایران ٢٠٠ ‌میلیارد مترمکعب در سال ٢٠١٤ گاز تولید کرده که پس از آمریکا و روسیه در رتبه سوم جهانی از نظر تولید گاز قرار می‌گیرد و در بخش تولید نفت پس از عربستان سعودی، روسیه، آمریکا، چین و عراق در رتبه بعدی قرار می‌گیریم.

وزیر نفت با اشاره به شرایط بازار نفت و گاز در زمان روی‌کارآمدن دولت یازدهم اظهار کرد: در شهریور ٩٢ زمانی که من وارد دولت شدم، با وجود اینکه ١٧ فاز پارس جنوبی نیمه‌تمام و در دست اجرا بود، کشور با کمبود شدید گاز روبه‌رو بود؛ به نحوی که در فصول گرم و تابستان، نیروگاه‌ها سوخت مایع مصرف می‌کردند. شاخص وضعیت گاز کشور، مقدار مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها و ترکیب مصرف سوخت نیروگاه‌هاست. زنگنه اضافه کرد: متوسط تولید ما در پارس جنوبی در ١٣٩١، ٢٤١‌ میلیون مترمکعب بود که این رقم در سال ٩٤ به ٣٥٤‌ میلیون مترمکعب رسید؛ یعنی ما ٥٠ درصد تولید گاز را از میدان پارس جنوبی در این مدت افزایش دادیم.

این باعث شد با وجود افزایش ٩ درصدی هرساله گاز نیروگاه‌ها، در سال ٩٢ که سال اول شروع کار دولت بود، نیروگاه‌های ما ٢٧‌ میلیارد لیتر سوخت مایع به ارزش روزی ١٨‌ میلیارد دلار مصرف کنند و ٤٣ درصد کل مصرف سوختشان، سوخت مایع باشد. در سال ٩٣ این مقدار به ١٨ درصد رسید و ما امیدواریم به زیر ١٠ درصد برسد. این موفقیت بزرگی است که به دست آمده و سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها که در سال ٩٢، ٣٦‌ میلیارد بود، امسال به نزدیک ٧٠‌ میلیارد مترمکعب یعنی دو برابر خواهد رسید که حرکت بزرگی است.

وی با بیان اینکه با اجرای طرح پیمایش، مصرف نفت و گاز به طور جدی کاهش پیدا کرده، یادآور شد: تولید نفت خام ما در پنج‌ماهه نخست سال ٩٢، ٢,٧ ‌میلیون بشکه در روز بود که شامل مصرف داخلی و صادرات بود. در آن زمان صادرات ما کمتر از یک‌ میلیون بشکه در روز بود. خوشبختانه پس از رفع تحریم‌ها در خرداد ٩٥ تولید نفت ایران بیش از ٣.٨‌ میلیون بشکه است و صادرات نفت خام از دو ‌میلیون بشکه عبور کرده؛ یعنی دو برابر شده است. در میعانات گازی هم وقتی دولت شروع به کار کرد، تولید میعانات ما ٣٨٠‌ هزار بشکه در روز بود که الان به ٦٠٠ ‌هزار بشکه در روز رسیده است. وزیر نفت با بیان اینکه تمرکز این وزارتخانه بر افزایش تولید نفت بر میادین مشترک غرب کارون بوده است، گفت: در این میادین در آغازبه‌کار دولت، تولید ما ٧٠‌ هزار بشکه بوده و در آخر خرداد به بالای ٢٠٠‌ هزار بشکه خواهد رسید و تا پایان سال از ٢٦٠‌ هزار بشکه عبور خواهیم کرد.

زنگنه در ادامه یادآور شد: تولید پتروشیمی ما در سال ٩٢، ٤٠,٦ ‌میلیون تن و صادرات ما ١٢.٨‌ میلیون تن بود که در سال ٩٤ این عدد به ٤٦‌ میلیون تن و صادرات نیز به ١٨.٧ ‌میلیون تن افزایش یافته است. یعنی صادرات ما تقریبا ٤٦ درصد افزایش پیدا کرده است. همچنین گاز طبیعی تحویلی به پتروشیمی‌ها که از شاخص‌های مهم است، از ٣٥‌ میلیون در سال ٩٢ به ٤٣‌ میلیون در سال ٩٤ افزایش پیدا کرده و ما هیچ محدودیتی برای مصرف گاز در پتروشیمی‌ها نگذاشته‌ایم.

٩٥ سال استثنایی پتروشیمی‌ها

وی با بیان اینکه امسال سالی استثنایی برای صنعت پتروشیمی ایران است، افزود: تا نیمه سال ٩٦ تعداد زیادی از پتروشیمی‌ها را به بهره‌برداری خواهیم رساند که این اتفاق مقدار تولید ما را حدودا به قیمت‌های سال ٩٠، نزدیک ٥,٧‌ میلیارد دلار افزایش می‌دهد. خیز ما برای دوبرابرکردن تولید پتروشیمی در برنامه پنج‌ساله است که تولیدمان را از ٢٠ به ٤٠‌ میلیارد دلار برساند.

وزیر نفت ادامه داد: خوشبختانه درحال‌حاضر در هفت کلان‌شهر کشور، بنزین با استاندارد یورو٤ ارائه می‌شود و تولید بنزین یورو٤ که در ابتدای دولت ١,٢‌ میلیون لیتر بود، در سال ٩٤ به ٢٥‌ میلیون لیتر افزایش یافت. وی افزود: اولویت ما توسعه پالایشگاه ستاره خلیج‌‌فارس است. امیدواریم تا پایان سال، واحد اول این پالایشگاه را به مدار بیاوریم تا ان‌شاءالله نه‌تنها نیاز به واردات بنزین نداشته باشیم بلکه صادرات بنزین با کیفیت بالا داشته باشیم. همچنین پالایشگاه‌های آناهیتا در کرمانشاه و پارس در شیراز نیز از طرح‌هایی است که در برنامه ما قرار دارد. ما حداکثر تخفیف‌ها را به سرمایه‌گذاران خواهیم داد تا به ادامه سرمایه‌گذاری رغبت داشته باشند. زنگنه یادآور شد: ان‌شاءالله با رفع تحریم‌ها و امکان فاینانس پروژه‌ها این دغدغه‌ها را دنبال خواهیم کرد تا این دو پالایشگاه جدید به اجرا برسند. برای هشت پالایشگاه ٦٠‌هزاربشکه‌ای نیز توسط بخش خصوصی مجوز داده‌ایم.

اگر اینها محقق شود، در چهار سال آینده اصلا میعانات گازی برای صادرات نخواهیم داشت و همه میعانات گازی در پالایشگاه‌های داخلی مصرف خواهد شد. برنامه ما این است که ظرفیت پالایشی از ١.٧ فعلی به سه‌ میلیون بشکه در روز برسد. وزیر نفت درباره گازرسانی به روستاها نیز اظهار کرد: در اردیبهشت ٩٥ این عدد به ٧٠ درصد نزدیک شده و برنامه ما این است با استفاده از تسهیلاتی که مجلس به‌عنوان قانون رفع موانع تولید تصویب کرده، پوشش کل جمعیت کشور را تا پایان سال ٩٦ به ٩٥ درصد برسانیم. در‌حال‌حاضر این رقم نزدیک به ٩٠ درصد است اما در صورت تحقق این برنامه تقریبا پوشش کامل داده خواهد شد. زنگنه اضافه کرد: از ابتدای سال ٩٢ تا پایان ٩٤ به بیش از شش‌هزارو ٢٠٠ روستای جدید و ٦٠ شهر جدید کوچک گازرسانی شده و این حرکت با قاطعیت ادامه خواهد داشت و ما ان‌شاءالله با حمایت شما این کار را پیگیری خواهیم کرد. وی با اشاره به اقدامات وزارت نفت در توسعه فناوری و پژوهش، گفت: مطالعه ٥٢ مخزن نفتی و گازی را به دانشگاه‌ها داده‌ایم، ١٢ قرارداد برای بومی‌سازی فناوری‌های اصلی پالایش نفت، گاز و تولید محصولات پتروشیمی و پالایشی منعقد کردیم. به دنبال این هستیم که ١٠ قلم اصلی تجهیزات نفت در اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، ساخت داخل باشد.

وزیر نفت درباره بازار جهانی نفت نیز ادامه داد: تولید جهانی نفت خام و میعانات گازی حدود ٩٥‌ میلیون بشکه در روز است و الان حدود ٣٢‌ میلیون بشکه از سوی اوپک تولید می‌شود. همچنین قیمت نفت در سال‌های گذشته وقتی به رقم صد دلار نزدیک شد، کاملا ‌می‌شد آن را پیش‌بینی کرد و اینکه انرژی‌های‌گران مانند شیل گز و شیل اویل، به‌ویژه در آمریکا اقتصادی شود؛ به‌همین‌دلیل در فاصله ٢٠١٠ تا ٢٠١٤ فقط آمریکایی‌ها‌ هزار ‌میلیارد دلار در شیل گز و شیل اویل سرمایه‌گذاری کردند و رقم تولید آنها که در ٢٠١٠، ١,٥ میلیون بشکه بود، در سپتامبر ٢٠١٤ به ٥.٢‌ میلیون بشکه رسید و این یعنی یک جهش عظیم که از بزرگ‌ترین جهش‌ها در تولید نفت آمریکا بود. زنگنه یادآور شد: عربستان هم با خارج‌شدن ایران از بازار، به علت تحریم‌ها در سال ٢٠١١، تولید خود را از ٩.٣ به ١٠.٥‌ میلیون بشکه و بعدا ١١‌ میلیون بشکه رساند و عراق نیز تولیدش را از ٢.٦‌ میلیون بشکه به بیش از چهار ‌میلیون بشکه در روز افزایش داد.

همه اینها باعث شد بین عرضه و تقاضا به مقدار دو‌ میلیون بشکه در روز ‌بی‌تعادلی ایجاد شود که فشار به قیمت‌ها آمد و قیمت‌ها از صد دلار تا زیر ٣٠ دلار و ٢٤ دلار نیز کاهش یافت. وی یادآور شد: با گذشت دو سال از شروع فرایند کاهش قیمت‌ها اکنون عمده تحلیل‌ها حکایت از این دارد که به دو دلیل عمده که اول افزایش تقاضای جهانی نفت است و دوم کاهش تولید نفت‌های‌گران‌قیمت، وضع تغییر می‌کند و حکایت از این دارد که ما از آن بحران عبور می‌کنیم. زنگنه همچنین گفت: برآوردهای دبیرخانه اوپک حکایت از این دارد که در سال ٢٠١٦ تقاضای ١.٢‌ میلیون بشکه در روز نسبت به ٢٠١٥ اضافه می‌شود و در سال ٢٠١٦ تولید نفت غیراوپک ٧٠٠ ‌هزار بشکه کاهش می‌یابد و جمع آن تراز مثبت ١.٨‌‌میلیون‌بشکه‌ای به نفع ما در بازار ایجاد می‌کند.

بازار نفت را واکسینه کردیم

وی یادآور شد: تعداد دکل‌های حفاری‌ای که در سال ٢٠١٤ در آمریکا فعال بودند، هزارو ٦٠٠ دکل بوده که در نوامبر ٢٠١٥ این رقم به ٦٠٠ دکل کاهش یافته و سرمایه‌گذاری نفت به‌شدت در دنیا کاهش یافته است. همچنین در بخش بالادستی که تولید نفت است، در سال ٢٠١٤ سرمایه‌گذاری ٦٧٠‌ میلیارد دلار بوده که این رقم در سال ٢٠١٦ به ٤٤٤‌ میلیارد دلار رسیده؛ یعنی سرمایه‌گذاری ٢٢٠ ‌میلیارد دلار کم شده است. اینها باعث شده هم بازار آینده و نگاه به آینده و هم وضعیت عرضه و تقاضا فشار به قیمت‌ها را کم کند و قیمت‌ها رو به بالا برود.

وزیر نفت با بیان اینکه ایران در بهترین شرایط توانسته به بازار نفت برگردد، تصریح کرد: درحالی‌که همه نگران این بودند که ما با ورودمان به بازار باعث سقوط و کاهش قیمت نفت می‌شویم، این اتفاق نیفتاد و با‌وجود اینکه ما یک‌ میلیون بشکه نفت جدید وارد کردیم، قیمت‌ها کاهش پیدا نکرد. یکی از دلایلش این بود که ما برخلاف میل بسیاری از افراد و انتقادهایی که شد، بازار را تا حدودی واکسینه کردیم؛ زیرا سیاست نظام این بود که به بازار برگردیم.

زنگنه گفت: ما باید سهمی را که در بازار جهانی نفت از دست داده‌ایم، به دست بیاوریم. ما رقبای سرسختی داریم و حتی اگر اینها مخالف سیاسی ما نباشند، در بازار رقبای سختی برای ما هستند؛ بنابراین این تصمیم را گرفتیم و پایش ایستادیم. اگرچه به ما فشار وارد شد؛ اما توانستیم این کار را بکنیم. وی تصریح کرد: در بودجه امسال ٨٠٠‌ میلیون بشکه صادرات نفت پیش‌بینی کرده‌ایم که این یعنی ٢,٢٥‌ میلیون بشکه صادرات نفت خام و میعانات گازی در روز به قیمت ٤٠ دلار. الان معلوم می‌شود که حتی این عددها می‌تواند محافظه‌کارانه تلقی شود و ان‌شاءالله درآمدها به خوبی تحقق پیدا خواهد کرد.

رقبا در بازاریابی آزار می‌دهند

وزیر نفت با اشاره به چالش‌ها و مشکلات حوزه نفت، یادآور شد: مشکلات، تحریم‌ها بوده که عمده آنها برداشته شده و شاخص آن صادرات است که دو برابر شده و ما به زمان قبل از تحریم‌ها نزدیک شده‌ایم و ان‌شاءالله باز هم تا آخر سال افزایش تولید خواهیم داشت. البته ما را در بازاریابی آزار می‌دهند و رقابت غیرسالم می‌کنند، اما ان‌شاءالله به سلامت از این بخش عبور می‌کنیم.

وی با اشاره به مشکلات شدید مالی در حوزه نفت، تصریح کرد: این امر حتی موجب تأخیر در پرداخت‌ها و تأخیر در حیاتی‌ترین پروژه‌ها، ازجمله پارس جنوبی و غرب کارون شد. منابع شرکت نفت که ١٤,٥ درصد درآمد صادراتی، اصلی‌ترین آن را تشکیل می‌دهد، به هیچ عنوان تکافوی نیازهای شرکت نفت را نمی‌کرد. کمبود سرمایه‌گذاری در صنعت نفت همراه با استهلاک تجهیزات نیز از دیگر چالش‌های این بخش است. همچنین پایین‌بودن ضریب بازیافت نفت از مخازن از مشکلات جدی است که اگر در آینده در این بخش سرمایه‌گذاری نکنیم، گرفتار کاهش تولید و هدررفت سرمایه می‌شویم. زنگنه یارانه‌های سنگین پرداختی را از مشکلات بخش گاز و پالایش و پخش دانست و اضافه کرد: با وجود تلاش دولت بر تشکیلات پالایش، پخش و گاز فشارهای کمرشکنی وارد کردند. همچنین مفاسد و بی‌انضباطی مالی از مشکلات ما بود. مشکل بابک زنجانی مشکل کوچکی نبود که ٢.٧‌ میلیارد دلار از منابع نفت را برده و معلوم نیست چه بر سرش آمده یا خریدهایی که ضمانت نداشته، مثل دکلی که معلوم نیست کجا رفته است.

وی تراکم شدید پرسنل را از دیگر مشکلات عنوان و تصریح کرد: بالابودن شدت انرژی و مصرف بی‌رویه حامل‌های انرژی و قیمت‌های غیرطبیعی آن از دیگر مشکلات اساسی است که اگر آنها را مهار و بهینه‌سازی نکنیم به‌هیچ‌وجه جواب‌گوی این شتاب افزایش مصرف نخواهیم بود.

وزیر نفت اظهار کرد: وزارت نفت با مشکل مازاد نیرو مواجه است و ١٠٠‌هزار نیروی مازاد دارد که همه آنها به صورت بی‌رویه در هشت سال گذشته استخدام شدند. ضمن اینکه صنعت نفت درحال‌حاضر نیازمند ٢٠٠‌ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است.

http://www.sharghdaily.ir/News/95404

ش.د9500885