بیانیه گام دوم انقلاب، که در سالگرد پیروزی انقلاب در ۲۲ بهمن سال ۱۳۹۷ توسط رهبر معظم انقلاب معرفی شد، نمادی از تجدید میثاق با ملت ایران، به ویژه جوانان است که می‌توان آن را به عنوان یک منشور برای دوران جدید خودسازی اجتماعی و تمدن سازی تعریف کرد. این بیانیه، که به گام دوم انقلاب معروف شده است، به عنوان راهنما و الگویی برای بهبود وضعیت جامعه مورد توجه قرار گرفته و نکته اینجاست که مبنای آن بر اساس معنای عاشورایی قیام امام حسین (ع) است، که در طول تاریخ به عنوان نماد مبارزه با ستم و استبداد و تلاش برای عدالت و حق معرفی شده است. در همین راستا می‌توان گفت انقلاب اسلامی نیز انقلاب حسینی محسوب می‌شود که با تأسی و رهروی از راه امام حسین (ع) به دست آمده است و این همانا رمز پیروزی نهضت، ماندگاری انقلاب اسلامی، استیصال دشمنان، پیروزی در دفاع مقدس و عامل ایجاد امید و پیوند دهنده قلب‌های ماست.
امام خمینی احیاگر نهضت عاشورا
همانطور که گفته شد؛ انقلاب اسلامی ما از قیام عاشورا الهام گرفته است. امام خمینی (رحمه الله) با حمایت ملت شریف ایران، به مقابله با استکبار جهانی پرداخت و بار دیگر نهضت عاشورا را در ایران اسلامی زنده کرد، اما این بار مردم در قیام علیه استکبار جهانی نگذاشتند که امام خمینی به شهادت برسد. همه شهیدان ما افتخارشان این است که پیرو امام حسین (ع) هستند. به تعبیر حاج قاسم سلیمانی، همه ما ملت امام حسین (ع) هستیم و هرگز از جهاد و مبارزه با دشمنان خدا دست نمی‌کشیم. حاج قاسم سلیمانی نه تنها در شعار بلکه در عمل ولایتمدار بود. او در تمامی صحنه‌های سخت دفاع مقدس و جبهه مقاومت حضور داشت تا از ولایت فقیه و دستاورد‌های آن دفاع کند و احکام نورانی اسلام و مکتب اهل بیت (ع) را ترویج دهد.
همچنین رشادت‌ها و جانفشانی‌هایی که در ۸ سال جنگ تحمیلی شاهد بودیم؛ بیانگر این است که این دفاع مقدس سراسر از نهضت عاشورای حسینی الهام گرفته بود. این جنگ در برابر رژیم تا بن دندان مسلح بعثی و نظام استکبار جهانی، شباهت‌های زیادی با قیام عاشورا و حرکت نجات‌بخش امام حسین (ع) در زنده نگه‌داشتن احکام و ارزش‌های دینی داشت و از این جهت یک دفاع مقدس به شمار می‌آید.
نکته مهم دیگر این است که نقش امام خمینی (ره) در احیای تفکر دینی، متأثر از فرهنگ عاشورایی بود که منجر به انقلاب اسلامی شد. همانگونه که پیروزی ایران در جنگ تحمیلی نیز متاثر از مکتب امام حسین (ع) بود. مقاومت، خودکفایی و پیشرفت در حوزه‌های مختلف، با وجود سختی‌ها، به دلیل وجود شور حسینی و سیره امامان در جامعه است. باید دانست امام حسین (ع) به شهادت رسید، اما اسلام و معنویات را ماندگار کرد و ظلم ظالمان را به گوش جهانیان رساند تا بیدار شوند و زیر بار ستم نروند.
نقش فرهنگ عاشورایی در سیاست خارجی ایران
در سیاست خارجی ایران، به ویژه در موضوع هسته‌ای، نقش فرهنگ شیعی-عاشورایی پررنگ است. گفتمان این فرهنگ با تأکید بر حق‌گرایی، نفی سازش و ذلت، ایستادگی در برابر زور و... به وضوح بر مطالبات و استراتژی ایران تأثیرگذار بوده است. این فرهنگ و نماد عاشورا بر مواضع مقامات ایران تأثیر گذاشته و به ایستادگی در برابر غرب، اثبات حقانیت ایران، نفی سازش و سلطه‌پذیری در برابر آمریکا منجر شده است. تأثیر فرهنگ و شاخص‌های آن در نوع ساختار حکومت‌ها و تعامل آن‌ها با سایر کشورها، جایگاه آنان را در سیاست‌گذاری خارجی و نوع همکاری نهاد‌های تصمیم‌گیر نشان می‌دهد. بنابراین، فرهنگ تأثیر بنیادینی بر دیپلماسی به عنوان ابزار سیاست خارجی و روش حل و فصل مسائل مربوط به روابط خارجی دولت‌ها دارد. این فرهنگ شامل سنت‌های ملی و مؤلفه‌های دینی کشور است و عنصر هویت‌ساز جمهوری اسلامی، اسلام شیعی است. اسلام‌گرایی در نظام جمهوری اسلامی ایران به این معناست که اسلام مهم‌ترین عنصر قوام‌بخش نظام سیاسی بوده و نقش و کارکرد‌های آن را در حوزه‌های داخلی و خارجی تعیین می‌کند.
در سیاست خارجی، این فرهنگ منجر به حمایت ایران از دولت‌های اسلامی و جهان سوم و فشار بر جامعه بین‌الملل برای نگاه عادلانه به همه دولت‌ها شده است. در داخل، مهم‌ترین کارکرد این فرهنگ، بسیج عمومی در حمایت از نظام اسلامی است. رهبران انقلاب اسلامی ایران با الگو قرار دادن رخداد عاشورا-کربلا، چارچوب استراتژیک جنبش اجتماعی جامعه مسلمان ایرانی را پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ترسیم کردند. شعار «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» شاخص‌ترین نماد این تصویر است. ارزش‌های انسانی، وحدت اجتماعی، مقابله با سلطه استکبار، پیوند مستمر با آرمان‌های انبیایی، بیداری و روشنگری، همگی از عاشورا الهام می‌گیرند و به عنوان یک ایدئولوژی برتر به جامعه امروز ارائه می‌شوند. انقلاب اسلامی ایران تجسم و تحقق این ایدئولوژی در دنیای معاصر است.
مکتب عاشورا، مکتب امام خمینی و انقلاب اسلامی
از سوی دیگر حیات اجتماعی ما کاملاً به نهضت عاشورا و زنده نگه داشتن عزاداری سید و سالار شهیدان (ع) وابسته است. رفتار و منش هر یک از شهدای واقعه عاشورا برای همه افراد جامعه، به‌ویژه نسل امروز، به عنوان الگویی بی‌نظیر محسوب می‌شود. بنابراین، ایام عزای سید و سالار شهیدان (ع) را باید فرصتی ارزشمند برای بهره‌گیری از معارف اصیل دین اسلام بدانیم. مکتب عاشورا و در ادامه آن، مکتب امام خمینی و انقلاب اسلامی، باعث شده تا جوانان جمهوری اسلامی ایران با الگو گرفتن از ۷۲ شهید کربلا، با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌های ناجوانمردانه، با عزت و اعتماد به نفس عرصه‌های مختلف علمی و فناوری را پشت سر بگذارند. حضور و نقش‌آفرینی ملت و جوانان ما در دفاع مقدس، دفاع از حرم اهل بیت، دفاع از سلامت و دفاع از امنیت، تجلی وفاداری مردم مسلمان ایران به مکتب عاشورا و الگوپذیری از این مکتب جاودانه است. به تعبیر رهبر معظم انقلاب، امروز جمهوری اسلامی تجسم اسلام ناب محمدی است؛ بنابراین پاسداشت و ترویج این شعائر مهم و حیاتی یکی از وظایف اساسی ماست. امروز باید معارف عمیق نهضت عاشورا را به شیوه‌ای فصیح به جوانان و نوجوانان منتقل کنیم تا همچنان رویش‌هایی همچون مکتب حاج قاسم سلیمانی که دارای همان ارزش‌ها و اهداف مکتب عاشورا است، در نظام جمهوری اسلامی داشته باشیم. ایران اسلامی توانسته با تکیه بر مدیریت جهادی و انقلابی و فرهنگ عاشورایی در تمامی حوزه‌ها، خصوصاً در حوزه‌های رزم زمینی، هوایی، دریایی، موشکی، راداری و پدافندی، به دستاورد‌ها و پیشرفت‌های خیره‌کننده‌ای در لبه فناوری‌های روز دنیا دست یابد.
یقینا حضور اقشار مختلف مردم، به‌ویژه جوانان، در مراسم عزاداری امام حسین (ع) باعث کاهش چشمگیر آسیب‌های اجتماعی و هجمه‌های ضد حجاب و عفاف خواهد شد. هرچه ارتباط انسان با اهل بیت و نهضت عاشورا عمیق‌تر شود، دستیابی به سعادت دنیا و آخرت برای فرد محتمل‌تر خواهد بود. هدف متعالی انقلاب اسلامی که در آرمان‌های امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب تجلی یافته، چیزی جز این نیست.