با توجه به اینکه به تازگی هفته بسیج را پشت سر گذاشتیم، لازم است بیشتر درباره یادگار ماندگار و گرانبهای امام خمینی (ره) برای تضمین عظمت، استقلال و اقتدار کشور، یعنی تشکیل بسیج مستضعفین تأمل و تفحص کنیم. یکی از محور‌های خوب برای این مقصود، تأمل و برداشت از پیامی است که حضرت امام راحل حدود ده سال پس از تشکیل شجره طیبه بسیج، به مناسبت شکل‌گیری بسیج دانشجو و طلبه صادر کردند. امام راحل در جایگاه آفریننده بسیج و پدر بسیج در این پیام چنان عزیزان بسیجی را می‌نوازند و با عظمت و کرامت از آنها یاد می‌کنند که هر خواننده همانند خودش آرزو می‌کند که‌ای کاش من هم در جرگه بسیجیان خمینی (ره) تعریف شوم؛ از این رو بازخوانی و واکاوی پیام امام خمینی (ره) در ۲ آذر ماه ۱۳۶۷، از ضروریات جامعه بسیجی است؛ چراکه در این پیام به وظایف، اهداف و افق‌های بلند بسیج پس از جنگ تحمیلی اشاره شده و می‌توان از آن به مثابه چراغی پرنور و راهنما برای حرکت در مسیر آن امام همام که همان مسیر سعادت دنیوی و اخروی اسلام مبین است، بهره برد.
ماهیت و مختصات بسیج در پیام امام (ره)
بسیج با ماهیت اخلاص و کار برای خدا، بزرگترین یادگار امام (ره) است. بسیج در نزد امام (ره) ویژگی‌هایی دارد که آن را بزرگ جلوه می‌دهد و آن مختصات در پیوندی وثیق با ارزش‌های الهی و اسلامی خودش را در فرهنگ جامعه ایرانی جانمایی کرده و در ذهن‌ها و دل‌ها به واسطه ایثار‌ها و رشادت‌ها و شهادت‌ها ماندگار شده است و به تعبیر امام (ره)، به همین دلیل است که نظر مردم از بسیج و بسیجی برنمی‌گردد؛ چرا که در فرهنگ بسیجی و مدرسه عشق بسیج، جز اخلاص و انجام وظیفه محض رضای دوست نیست. از این رو، یکی از مهمترین ویژگی‌های جامعه بسیجی، نگاه انسانی آنها به مسائل، رعایت حقوق ابنای بشر، فداکاری برای بشر، بروز صفای باطن و تلاش فردی و جمعی برای خودسازی و دیگریاری است.
طبیعی است جامعه بسیجی زمانی می‌تواند به این آرمان‌های اسلامی و انسانی نائل شود که در وهله اول، خود به تمام معنا مزین به این ماهیت و ویژگی‌ها باشد. دومین اصل بی‌اعتمادی به آمریکا چه در وضعیت جنگی و چه در وضعیت صلح است. این بی‌اعتمادی ناشی از کینه و دشمنی ذاتی و همیشگی استکبار جهانی با محوریت آمریکا با اسلام ناب محمدی است. اصل سوم، صبر و ایمان به منزله دو ویژگی مواجهه با امواج طوفان و فتنه‌هاست. اصل چهارم، آموزش عمومی فنون نظامی و دفاعی برای کسب آمادگی‌های لازم برای دفاع از کیان کشور و پاسداری از اصول تغییرناپذیر «نه شرقی و نه غربی» در سیاست خارجی و تأکید بر استقلال همهجانبه کشور در هر لحظه و آن است.
ضامن امنیت، پیشرفت و تعالی
حضرت امام خمینی (ره) در این پیام به اتحاد و یگانگی دانشگاه و حوزه، پیوند دین و علم، نقش حیاتی دانشگاه و حوزه در تربیت اعتقادی و تبیین چارچوب‌های اصیل اسلام ناب و جلوگیری قاطعانه از نفوذ و پیاده‌سازی نقشه‌های استکبار جهانی در حوزه و دانشگاه تأکید داشته و راه دستیابی به امنیت، پیشرفت و تعالی کشور را تسری و نهادینه شدن تفکر بسیجی در آحاد جامعه می‌دانند.
حضرت امام (ره) تلاش برای فهم دایره و گستره وسیع تفکر بسیجی در سطوح ملی و جهانی، محدود نشدن در حصار مرزها، لزوم اتحاد و همدلی میان ملت‌ها حول محور اسلام ناب محمدی و تلاش برای ایجاد حکومت اسلامی را از اصول بنیادی اندیشه و عمل بسیج مطرح کرده و از طرفی راه دستیابی به آزادی و صلح و قطع دست بیگانگان و ضد انقلاب از کشور را به حضور فعالانه ملت در همه عرصه‌ها منوط کردند. در نهایت در پایان پیام به مسئولان از غفلت و بی‌توجهی به تفکر و حرکت پر برکت بسیج در کشور هشدار دادند.
شاخصه‌های رفتاری بسیج
بسیج اگر می‌خواهد به افق‌های ترسیمی رهبران انقلاب مطابق با اندیشه‌های امامین انقلاب دست پیدا کند، افزون بر مجهز و مزین شدن به برخی از شاخص‌های علمی و بینشی گرایش سیاسی متناسب با اندیشه انقلاب اسلامی، لازم است به برخی از مهمترین شاخصه‌های رفتاری هم متخلق شود. زمانی که این شاخصه‌ها در وجود بسیجیان نهادینه شود و آنها بتوانند هم رفتار‌های فردی خود و هم بدنه و جامعه بسیجی را با این شاخصه‌ها تنظیم کنند، بسیج راهش برای دستیابی به افق‌های بلند ترسیم شده از سوی حضرت امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب هموار می‌شود. برخی از این مختصات و ویژگی‌ها و شاخصه‌های رفتاری برای رسیدن به هر یک از آنها به شرح زیر است:
الف‌ـ عمل صالح و پرهیزکاری: ۱ ـ امربه معروف و نهی از منکر، ۲ ـ عفاف و پاکدامنی، ۳ ـ انصاف، ۴ ـ عدالت، ۵ ـ عمل به تکلیف، ۶ ـ عفو و بخشش، ۷ ـ اکرام و احترام، ۸ ـ توکل به خدا ۹ ـ حفظ بیت‌المال، ۱۰ ـ باور‌های دینی، ۱۲ ـ وفای به عهد، ۱۳ ـ دوری از تهمت و افترا، ۱۴ ـ دوری از بخل و حسد و ۱۵ ـ دوری از معاصی.
ب‌ـ ایثار و استقامت: ۱ ـ شهادتطلبی، ۲ ـ ازجانگذشتگی، ۳ ـ ازخودگذشتگی در انجام وظیفه، ۴ ـ صبر در مقابل معصیت، ۵ ـ استقامت در اعمال خیر و نیکو، ۶ ـ صبر در مصیبت و سختی‌ها و ۷- فداکاری در راه نظام و انقلاب.
ج‌ـ نیایش و خودسازی: ۱ ـ توجه به خداوند، ۲ ـ قرائت قرآن، ۳ ـ نماز، ۴ ـ تهجد و شب زنده‌داری، ۵ ـ اعتکاف، ۶ ـ توسل به ائمه معصوم (ع)، ۷ ـ قرائت ادعیه و زیارات ائمه معصوم (ع)، ۸ ـ قرائت سخنان ائمه معصوم (ع)، ۹ ـ انجام واجبات و مستحبات، ۱۰ ـ مراقبت از رفتار، ۱۱ ـ محاسبه نفس، ۱۲ ـ تعهد به انجام اعمال خیر، ۱۳ ـ توجه به معنویت و پرهیز از معاصی و ۱۴ ـ پرهیز از دنیاطلبی.
د‌ـ محبت و احسان: ۱ ـ محبت با اولیاء الهی، ۲ ـ احسان به دیگران، ۳ ـ اکرام بزرگان، ۴ ـ احترام بلاشرط، ۵ ـ عطوفت و مهربانی، ۶ ـ عشق به ولایت و ائمه معصوم (ع)، ۷ ـ دوری از منافقین و بدکاران و ۸ ـ نرمی و ملاطفت با خانواده.
ه‌ـ اعتقاد به حکومت اسلامی: ۱ ـ اعتقاد به نقش و جایگاه روحانیت در نظام، ۲ ـ اعتقاد به ولایت مطلقه فقیه، ۳ ـ اعتقاد به جامعیت نظام حکومتی اسلام، ۴ ـ اعتقاد به تقابل نظام اسلامی با نظام استکباری، ۵ ـ ترجیح منافع نظام بر منافع شخصی، ۶ ـ اعتقاد به جهانی بودن حکومت اسلامی، ۷ ـ تقید به حفظ نظام، ۸ ـ اطاعت‌پذیری از رهبری، ۹ ـ عشق به رهبری و ۱۰ ـ اعتقاد به معنویتمداری نظام اسلامی؛
و ـ حریت و شهامت: ۱ ـ صراحت در گفتار و رفتار، ۲ ـ اعتماد به خودمداری، ۳ ـ قدرت اظهار وجود، ۴ ـ واقع گرایی، ۵ ـ آزاداندیشی، ۶ ـ پرهیز از انحصارطلبی، ۷ ـ پرهیز از زورگویی و قدرت، ۸ ـ انتقادپذیری، ۹ ـ احترام به نظرات دیگران، ۱۰ ـ استقبال از خطر‌ها و ۱۱ ـ جسارت و شهامت.
ز‌ـ مردمی بودن: ۱ ـ ارتباط با محرومان، ۲ ـ اعتماد به مردم، ۳ ـ مسئولیت‌پذیری، ۴ ـ ساده‌زیستی، ۵ ـ مردم‌داری، ۶ ـ مهرورزی، ۷ ـ گرایش به کار گروهی (جمع‌گرایی)، ۸ ـ پرهیز از خود محوری، ۹ ـ کم توقعی و ۱۰ ـ خدمت‌گذاری.
ح‌ـ علم و آگاهی: ۱ ـ پیگیری اخبار و رویداد‌های سیاسی‌ـ اجتماعی در داخل و خارج، ۲ ـ آشنایی با گرایش‌ها و عقاید جناح‌های سیاسی کشور، ۳ ـ گرایش به دانش‌اندوزی، ۴ ـ گرایش به کسب مهارت و فناوری، ۵ ـ گرایش به پرورش فکر و اندیشه، ۶ ـ گرایش به علم و عمل، ۷ ـ مشورت‌خواهی، ۸ ـ یکی دانستن سیاست و دیانت، ۹ ـ آگاهی از مواضع سیاسی‌ـ اجتماعی نظام و ۱۰ ـ داشتن قدرت تجزیه و تحلیل مسائل سیاسی و اجتماعی.
ط‌ـ نظم و آمادگی رزمی: ۱ ـ توانایی ایفای نقش رزمی، ۲ ـ گرایش به کار‌های نظامی، ۳ ـ تبعیت‌پذیری، ۴ ـ نظم‌پذیری، ۵ ـ آمادگی جسمانی، ۶ ـ داشتن سرعت عمل در موقعیت‌های بحرانی.
ی‌ـ هویت ملی و فرهنگ‌پذیری: ۱ ـ احترام به آداب و رسوم ملی، ۲ ـ علاقه به ادبیات و هنر ایران، ۳ ـ توجه به آثار باستانی، ۴ ـ فرهنگ‌پذیری، ۵ ـ انطباق ارزش‌های اسلامی و سنت‌های ملی، ۶ ـ پذیرش صنایع و تولیدات ملی و ۷ ـ پاسداری از مرز و بوم ایران.