سفر سه روزه هفته گذشته «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهور اسلامی ایران به «دوشنبه» و «مسکو» پایتخت‌های تاجیکستان و روسیه، فصل نوینی از همکاری‌های منطقه‌ای کشورمان را رقم زد. همراهی یک هیئت بلندپایه از دولت متشکل از عباس عراقچی وزیر امور خارجه، محسن پاک‌نژاد وزیر نفت، عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد، غلامرضا نوری قزلچه وزیر جهاد کشاورزی، محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی، عباس علی‌آبادی وزیر نیرو، خانم فرزانه صادق وزیر راه و شهرسازی و محمدرضا فرزین رئیس بانک مرکزی در سفر به دو کشور تاجیکستان و روسیه، نشان‌دهنده عزم بالای ایران برای توسعه مناسبات اقتصادی و تجاری با این دو کشور بود.
سفر به دوشنبه
نشست مشترک با «امامعلی رحمان» رئیس‌جمهور تاجیکستان، دیدار‌های دوجانبه با نخست‌وزیر، مجلس ملی و مجلس نمایندگان تاجیکستان، امضای ۲۳ موافقت‌نامه اقتصادی، حضور در همایش تجاری، سرمایه‌گذاری و گردشگری دو کشور، بازدید از کاخ نوروز، حضور در دانشگاه علوم پزشکی ابوعلی‌سینا و دیدار با ایرانیان و فعالان اقتصادی مقیم تاجیکستان، مهمترین برنامه‌های رئیس‌جمهور در سفر به دوشنبه بودند. جالب است بدانید حجم تجارت ایران و تاجیکستان در مقایسه با سال قبل ۵۰ درصد رشد کرده و به عدد ۳۸۰ میلیون دلار رسیده است؛ اما همچنان این رقم، با توجه به ظرفیت‌های دو طرف، قابل‌قبول نیست.
همکاری مشترک برای تامین امنیت
سفر دو روزه رئیس‌جمهور به تاجیکستان در حالی انجام شد که در جریان آن، تعمیق روابط و همکاری‌های تهران ـ دوشنبه با امضای توافقنامههایی در ۲۳ زمینه به بالاترین سطح خود در سال‌های اخیر رسید و مقامات عالی سیاسی دو کشور بر رفع تمامی موانع موجود برای تعاملات اقتصادی و تجاری تأکید کردند.
اسناد امضاشده در حوزه همکاری‌های دیپلماتیک، توسعه حملونقل، مبارزه مشترک با فساد اداری، همکاری‌های آموزشی در حوزه گمرک، استاندارد، امنیت غذایی، حوزه زنان و خانواده، آمار، امور بایگانی و اسناد، فناوری دیجیتال، مطالعات مذهبی، خدمات اجتماعی، مهندسی ژنتیک، کشاورزی، همکاری‌های نوآورانه صنعتی و نمایشگاهی و ارتباطات هستند.
همچنین رؤسای‌جمهور دو کشور در مذاکرات دوجانبه با بررسی طرح‌ها و پروژه‌های مشترک درباره چگونگی تسریع در اجرای پروژه‌ها و رفع موانع پیش‌رو بحث و گفتگو کردند.
پزشکیان در جریان مذاکرات مشترک هیئت‌های عالی‌رتبه ایران و تاجیکستان بر ضرورت ارتقای همکاری‌های عمیق‌تر و گسترده‌تر دو کشور در زمینه‌های علمی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی تأکید کرد و امضای توافق نامه‌های تدوین‌شده در جریان این سفر را مبنایی برای گسترش بیشتر روابط ایران و تاجیکستان دانست.
رئیس‌جمهور کشورمان همچنین تصریح کرد: «بستر‌های لازم برای عبور از تجارت نیم‌میلیارد دلاری بین ایران و تاجیکستان به راحتی قابل حصول است.
دو کشور ظرفیت‌های فراوانی برای تأمین بخش مهمی از کالا‌های مورد نیاز یکدیگر را دارا هستند؛ در این سفر برداشتن موانع گمرکی مورد توجه دو طرف قرار گرفت؛ به زودی شاهد برگزاری نشست کمسیون مشترک اقتصادی میان دو کشور خواهیم بود.»
«امامعلی رحمان» رئیس‌جمهور تاجیکستان نیز مذاکرات دوجانبه خود و پزشکیان را راهگشای روابط گسترده‌تری میان دوشنبه و تهران توصیف کرد. وی همچنین در جریان نشست تجاری، سرمایه‌گذاری و گردشگری ایران و تاجیکستان گفت: «روادید را حذف کردم تا گردشگران ایرانی به سهولت به تاجیکستان سفر کنند؛ معتقد هستم که با رفت‌و‌آمد گردشگران به دو کشور، باید رسم و آیین‌های ملی را احیا کنیم.»
اعطای مدرک پروفسورای افتخاری دانشگاه علوم پزشکی ابوعلی‌سینا، از دیگر رویداد‌های خبری سفر رئیس‌جمهور کشورمان به تاجیکستان بود.
روسیه مقصد دوم، پزشکیان
نخستین سفر مسعود پزشکیان به روسیه در قامت ریاست جمهوری اسلامی ایران، سفری حساس و مهم بود که امضای توافقنامه جامع میان دو کشور را به همراه داشت.
دیدار و جلسه مشترک پزشکیان و پوتین در کاخ کرملین، نشست مشترک هیئت‌های دیپلماتیک تهران و مسکو با حضور رئیس‌جمهور کشورمان و نخست‌وزیر روسیه، نشست با فعالان اقتصادی روسیه و البته امضای موافقت‌نامه جامع همکاری‌های ایران و روسیه، مهمترین رویداد‌های خبری سفر هیئت عالی دولت جمهوری اسلامی ایران به مسکو بودند.
توافق جامع با مسکو
مراسم امضای اسناد همکاری‌های راهبردی و مصاحبه خبری رؤسای‌جمهور ایران و روسیه، عصر روز جمعه با حضور مسعود پزشکیان و ولادیمیر پوتین، در کاخ کرملین برگزار شد. با امضای این معاهده دو کشور روابط خود را به شکل ویژه در زمینه‌های اقتصادی، علمی، فناوری، فرهنگی و گردشگری گسترش دادند.
طبق اعلام «کاظم جلالی» سفیر ایران در روسیه، در جریان موافقت‌نامه جامع همکاری میان تهران و مسکو، ریل‌گذاری‌هایی در حوزه‌هایی همچون سیاست، روابط دوجانبه، مسائل منطقه و بین‌المللی، همکاری‌های دفاعی، نظامی و سایبری، مبارزه با تروریسم و صیانت از دریای خزر صورت گرفت. این موافقت‌نامه به شکل متوازن و بر اساس منافع دو طرف و نیاز‌های متقابل تنظیم و تدوین شده است. پس از امضای موافقت‌نامه جامع راهبردی همکاری میان «تهران ـ مسکو» و بعد از تصویب در مجلس شورای اسلامی مفاد آن به مدت بیست سال به اجرا گذاشته خواهد شد. در سال ۲۰۰۱ موافقت‌نامه‌ای مابین ایران و روسیه امضا شد؛ اما به دلیل تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی که به‌وجود آمد دیگر این توافقنامه در تراز روابط هر دو کشور نبود، به همین دلیل این توافقنامه به روز شد.
پزشکیان در جریان نشست خبری مشترک با پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، با بیان اینکه رفع موانع اقتصادی در حوزه‌های بانکی، روادید و تردد تجار مورد اهتمام جدی دو کشور است، گفت: «تقویت ارتباط با همسایگان به صورت جدی در حال پیگیری است. روسیه از کشور‌هایی است که در ارتباطات سیاسی ما از جایگاه بسیار با ارزشی برخوردار است و گسترش همکاری‌ها میان دو کشور با سرعت در حال انجام است.»
پزشکیان در بخش دیگری از صحبت‌های خود که در رسانه‌های منطقه نیز بازتاب قابل توجهی داشت، تصریح کرد: «ما معتقدیم کشور‌های منطقه قادرند صلح، امنیت، رشد و توسعه را خودشان اجرا کنند. امروز آمریکا، هم کشور ما و هم روسیه و چین را تحریم می‌کند؛ در صورتی که اگر این کشور‌ها با هم تعامل بکنند، می‌توانند آمریکا را تحریم کنند. همکاری‌های ایران و روسیه می‌تواند زیاده‌خواهی‌های آمریکا و کشور‌های غربی را بی‌اثر کند.»
پوتین نیز در این نشست با بیان اینکه ما در مقابل هر گونه تحریم بین‌المللی علیه ایران و روسیه ایستادگی می‌کنیم، گفت: «با توسعه کریدور شمال به جنوب انتقال کالا میان ایران و روسیه تسهیل خواهد شد؛ در خصوص آزادراه شمال به جنوب از تمامی ظرفیت‌های موجود برای انتقال کالا میان دو کشور استفاده خواهد شد؛ در زمینه انرژی طرح‌های بزرگی با ایران خواهیم داشت؛ طرح ایجاد دو مرکز انرژی در دست بررسی قرار دارد. این طرح منافع اقتصادی فراوانی را به دنبال خواهد داشت.»
فصل تازه روابط اقتصادی
همچنین در جریان این سفر، رئیس کل بانک مرکزی از عملیاتی شدن پیمان پولی میان ایران و روسیه خبر داد و گفت: «سند اقدام مشترک میان بانک‌های مرکزی ایران و روسیه در سه سرفصل اصلی «استفاده از پول‌های ملی در تجارت دو کشور»، «امکان اتصال پیام‌رسان‌های بانکی و بومی دو کشور موسوم به سپام و SPFS» و «امکان اتصال شبکه پرداخت کارتی دو کشور» عملیاتی شد. مرحله اول اتصال شبکه پرداخت کارتی «میر» و «شتاب» نیز راه‌اندازی شد؛ در حال حاضر کارت‌های بانکی ایران روی خودپرداز روسیه کار می‌کنند و در مرحله بعدی کارت‌های روسی در ایران فعال می‌شوند.