۱۷ بهمن سال ۱۳۶۱ اجرای عملیاتی در میدانی وسیع و بزرگ در دستور کار قرار گرفت. منطقه مورد نظر عملیاتی از شمال «میشداغ» و «برقازه» از جنوب به «هورالهویزه»، از شرق به «چزابه» و شهر «بستان» و از غرب به شهر «العماره» عراق و رودخانه «دجله» منتهی می‌شد. این عملیات با هدف رخنه در عمق مواضع و جدایی بین قوای عمده دشمن در شمال و جنوب العماره و بصره طرح‌ریزی شده بود. «سردار فتحیان» در خاطرات خود می‌گوید: «فرماندهان جنگ ناگزیر بودند در مقابل تجهیزات برتر عراق، زمین سخت را انتخاب و درگیری در وضعیت دشوار را به دشمن تحمیل کنند.» «سردار رحیم صفوی» در خاطراتش آورده با اشاره به عوامل تأخیر انجام عملیات، به تصمیم شورای عالی دفاع اشاره می‌کند و می‌گوید: «اعضای شورا تأکید می‌کردند که در شروع عملیات تأخیر نیفتد. به هر حال با مصوب شدن طرح عملیات در شورای عالی دفاع تصمیم گرفته شد که روز ۱۷ بهمن سال ۱۳۶۱ عملیات شروع شود.» این عملیات تحت امر قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء (ص) و هدایت قرارگاه کربلا و قرارگاه نجف آغاز شد و رزمندگان توانستند با شکستن خطوط
پی در پی ارتش عراق به عمق آن نفوذ کنند؛ اما بر اثر مقاومت شدید دشمن در محور عملیاتی ناهماهنگی به وجود آمد و نیرو‌ها موفق به الحاق نشدند و ناگزیر به مواضع خود بازگشتند. این عملیات نشان داد، در وضعیت جدید جنگ، مقدورات و عوامل جدید باید وارد عرصه شود تا بتوان موانع را پشت سر گذاشت. همزمانی این عملیات با دهه فجر سبب شد که نام «والفجر» برای آن انتخاب شود. پیش‌بینی می‌شد که این عملیات تأثیر تعیین‌کننده‌ای در سرنوشت جنگ داشته باشد؛ ولی چنین نشد و به همین دلیل «والفجر مقدماتی» نام گرفت.
آنچه در رسیدن به اهداف تعیین شده این عملیات لحاظ شده بود؛ ولی به دلایل فراوانی حاصل نشد، به شرح زیر است:
ـ به شهادت رسیدن نیرو‌های نخبه و زبده اطلاعات عملیات، مانند شهیدان باقری، بقایی و رضوانی در روز نهم بهمن‌ماه سال ۱۳۶۱، یعنی چند روز قبل از شروع عملیات ضربه سنگینی بر یگان‌های رزمی وارد شد.
ـ با نگاهی به طول و عرض منطقه عملیاتی به خوبی می‌توان دریافت، دامنه میدان عملیات خیلی وسیع و گسترده دیده شده بود و این کار شناسایی یگان‌های رزم را با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو کرده بود.
ـ ارتش متجاوز حزب بعث حاکم بر عراق موانع فراوان و جدید ایجاد کرده بود و در پیشروی رزمندگان تأخیر ایجاد کرده و این موانع زنگ خطر و عامل هشداردهنده درباره آمادگی نیرو‌های متجاوز به شمار میآمد.
ـ در این عملیات دشمن آرایش نیرو‌های عملیاتی خود را تغییر داده بود؛ یعنی تا قبل از این عملیات نیرو‌های اصلی را در خطوط مقدم قرار می‌داد؛ اما در این عملیات نیرو‌های هجومش را در احتیاط قرار داده بود.
ـ در این عملیات و عملیات‌های قبلی که اشاره شد دشمن متجاوز از نفوذ‌های بیشتری استفاده کرد؛ به ویژه گروهک‌های منافقین به طور وسیع‌تری به کار گرفته شده بودند و اینها در هوشیار کردن دشمن متجاوز ایفای نقش کردند.