در روزگاری که تکنولوژی بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما شده، پیام‌رسان‌های بومی ایرانی توانسته‌اند با ایفای نقشی مؤثر در ایام اربعین، پلی میان سنت و مدرنیته باشند. از ارتباط ساده خانوادگی تا خدمات مالی و فرهنگی، این ابزار‌های دیجیتال به یاری زائران آمده‌اند تا تجربه‌ای آرام‌تر، امن‌تر و معنوی‌تررا در این سفر مقدس رقم بزنند. اربعین، دیگر فقط یک راه‌پیمایی نیست؛ این روز‌ها کاروان‌های عشق، در مسیر دیجیتال نیز گام برمی‌دارند.
در ایام اربعین حسینی، میلیون‌ها عاشق و دلداده سیدالشهداء از سراسر ایران و جهان، راهی کربلای معلی شدند. در این میان، پیام‌رسان‌های بومی ایرانی، چون «بله»، «ایتا»، «سروش پلاس»، «روبیکا»، «گپ» و «ای‌گپ» با ارائه خدمات متنوع، نقش پررنگی در تسهیل ارتباطات، اطلاع‌رسانی و ارائه خدمات به زائران ایفا می‌کنند. این پیام‌رسان‌ها نه‌تنها بستر مناسبی برای ارتباطات فردی و گروهی میان زائران و خانواده‌هایشان فراهم کرده‌اند، بلکه با راه‌اندازی کانال‌های رسمی، سامانه‌های خدماتی، نقشه‌های مسیر، و امکانات پرداخت، توانسته‌اند در کنار دولت و نهاد‌های مردمی، به کاروان اربعین خدمت‌رسانی کنند.
یکی از اصلی‌ترین نیاز‌های زائران در مسیر پیاده‌روی اربعین، ارتباط آسان با همراهان و خانواده است. با توجه به محدودیت‌های اینترنت بین‌المللی، اختلال در شبکه‌های خارجی، و هزینه‌های بالای رومینگ، پیام‌رسان‌های داخلی با سرور‌های بومی، ارتباطی پایدار و ارزان‌تر را برای کاربران ایرانی فراهم می‌کنند. بسیاری از این پیام‌رسان‌ها، برای ایام اربعین تعرفه‌های ویژه‌ای در نظر گرفته‌اند، یا با همکاری اپراتور‌ها ترافیک رایگان یا نیم‌بها ارائه می‌دهند.
در روز‌های شلوغ اربعین، اطلاع‌رسانی به‌موقع از مسیرها، وضعیت مرزها، خدمات بهداشتی، امنیتی و تغذیه‌ای اهمیت زیادی دارد. کانال‌های رسمی نهاد‌های مختلف مانند هلال‌احمر، ستاد اربعین، نیروی انتظامی و حتی موکب‌های مردمی، در پیام‌رسان‌هایی مانند ایتا و سروش پلاس فعال هستند. کاربران می‌توانند با عضویت در این کانال‌ها، از آخرین اخبار، هشدار‌های جوی، شرایط مرزها و تغییرات مسیر مطلع شوند.
پیام‌رسان «بله» با اتصال به بانک ملی، امکانات گسترده‌ای برای خدمات مالی زائران فراهم کرده است. از پرداخت کمک‌های مردمی به موکب‌ها گرفته تا انتقال وجه، خرید بلیت، شارژ تلفن همراه و حتی خرید ارز اربعین، بخشی از خدماتی است که کاربران می‌توانند به‌صورت درون‌برنامه‌ای از آن بهره‌مند شوند.
در «روبیکا» نیز امکان اتصال به کیف پول دیجیتال، پرداخت QR در موکب‌ها و رصد تراکنش‌های بانکی فراهم شده است. این خدمات به‌ویژه برای زائرانی که به‌دلیل محدودیت نقدینگی نمی‌توانند پول زیادی با خود حمل کنند، بسیار مهم است.
برخی پیام‌رسان‌ها مانند «ای‌گپ» و «گپ» با همکاری گروه‌های مردمی و سازمان‌های دولتی، نقشه‌های تعاملی از مسیر پیاده‌روی نجف تا کربلا ارائه کرده‌اند که اطلاعاتی مانند مکان موکب‌ها، مراکز درمانی، ایستگاه‌های صلواتی و استراحتگاه‌ها را نمایش می‌دهد. این اطلاعات می‌تواند در برنامه‌ریزی بهتر زائران و افزایش ایمنی مسیر مؤثر باشد.
همچنین امکاناتی مانند ترجمه همزمان (برای زائران غیرایرانی یا تعامل با مردم عراق)، اشتراک‌گذاری موقعیت زنده، یادآور‌ها و تقویم برنامه‌ها نیز در برخی این پیام‌رسان‌ها تعبیه شده‌اند.
پویش‌ها و فعالیت‌های فرهنگی
در کنار خدمات فنی، پیام‌رسان‌های بومی با راه‌اندازی پویش‌های فرهنگی و اجتماعی نیز در این ایام نقش‌آفرینی می‌کنند. از مسابقات کتابخوانی و عکس‌نویسی تا تولید محتوای عاشورایی، مداحی، و مستند‌های زنده از مسیر پیاده‌روی، فضایی معنوی در بستر دیجیتال شکل گرفته است که با استقبال کاربران همراه بوده است.
سروش پلاس» و «ایتا» به‌طور خاص میزبان صد‌ها کانال مردمی و مذهبی هستند که روزانه محتوای مناسبتی منتشر می‌کنند. این بستر‌ها به ابزاری برای انتقال پیام فرهنگی اربعین تبدیل شده‌اند.
بومی‌سازی فناوری در خدمت زائران
نکته قابل‌توجه آن است که این خدمات، همگی بر بستر پلتفرم‌های داخلی طراحی شده‌اند. این موضوع علاوه بر استقلال فناوری، موجب افزایش امنیت اطلاعات کاربران، سرعت بیشتر خدمات و کاهش وابستگی به زیرساخت‌های خارجی شده است.
همچنین با توجه به تجربه‌های موفق سال‌های گذشته، بسیاری از این پیام‌رسان‌ها برای اربعین ۱۴۰۴ به‌روز رسانی‌های جدید و امکانات ویژه‌تری در نظر گرفته‌اند که نشان از رشد و بلوغ فناوری‌های بومی در ایران دارد.