مقوله دانش و پژوهش در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نقشی حیاتی در ارتقای توان علمی، نظامی و راهبردی این نهاد دارد. اهمیت آن از این جهت است که علم و تحقیق میتواند به تولید دانش بومی، نوآوری در فناوریهای دفاعی و افزایش قدرت بازدارندگی منجر شود. همچنین با تکیه بر پژوهشهای علمی، سپاه قادر است راهکارهای نوین برای مقابله با تهدیدات پیچیده و جنگهای ترکیبی ارائه دهد. در واقع پژوهش، موتور محرک پیشرفت و خودکفایی سپاه است و زمینهساز تصمیمگیریهای دقیق و آیندهنگرانه برای ارتقای توان رزم و قدرت دفاعی. هفته پژوهش و فناوری بهانهای است تا بازنگاهی به اقدامات سپاه در حوزه پژوهش داشته باشیم. از این رو پای صحبتهای سردار سرتیپ دوم پاسدار حسین عیسایی معاون دانش و پژوهش سپاه مینشینیم.
سردار! هفته «هفته پژوهش و فناوری» را پشت سر گذاشتیم. بدیهی است سپاه از جمله پیشگامان دانشی و پژوهشی کشور و حتی جهان به شمار میآید و معاونت دانش و پژوهش نیز در این عرصه نقش بسزایی دارد. برای نخستین سؤال بفرمایید که نقش علم در تمدنسازی (تمدن نوین اسلامی) چیست؟
سلام و درود خدا بر شهدای انقلاب اسلامی، بهویژه شهدای دفاع مقدس ۱۲ روزه ملت شریف و مقاوم ایران و بالاخص شهدای عرصه علم و دانش و فناوری و خانوادههای معظم آنان. ابتدا هفته پژوهش و فناوری را به همه پژوهشگران، اندیشمندان، استادان، دانشجویان، اصحاب خرد و علم و فعالان حوزه علم و فناوری کشور، بهویژه پاسداران و بسیجیان دانشور، اندیشهورز و پژوهشگر صمیمانه تبریک و تهنیت عرض میکنم.
تمدن نوین اسلامی زمانی محقق میشود که علم، ایمان و عمل اجتماعی در یک منظومه هدایت شده قرار گیرند. علم و دانش بهمثابه موتور پیشران انقلاب اسلامی و مولد اصلی قدرت تمدنی است؛ زیرا توان فهم، طراحی و مدیریت آینده را فراهم میآورد و جهت حرکت جامعه را عقلانی و هدفمند میکند.
در این الگو، علم صرفاً ابزار توسعه نیست؛ بلکه عنصر هدایتی و پیشبرندهای است که ساختارهای حکمرانی، فرهنگ عمومی و رفتار جمعی را شکل میدهد. سپاه تولید علم را شریان حیاتی خود میداند و در حوزههای موشکی، پدافندی، هوش مصنوعی، پهپادی، دریایی، مخابراتی، عمرانی و جنگ شناختی، دستاوردهای راهبردی خود را بر پایه «دین و دانش» بهعنوان پیشرانهای اصلی و پشتوانه حقیقی اقتدار ملی بنا کرده است که قدرت حقیقی را میسازد.
بدون تولید مستمر دانش و پیوند آن با آرمانهای انقلاب اسلامی، تمدنسازی امکانپذیر نیست.
نقش علوم انسانی و علوم نظری در تمدنسازی چیست؟
علوم انسانی و علوم نظری بنیان فکری تمدن نوین اسلامی هستند. این علوم، معنا، نظام ارزشها، الگوی حکمرانی و سبک زندگی جامعه را طراحی میکنند. کشور ما نیازمند نظریههای بومی در اقتصاد، امنیت، سیاست، فرهنگ و تعلیم و تربیت است تا بتواند مسائل خود را بهدرستی تعریف و حل کند.
اگر علوم انسانی در تراز انقلاب اسلامی بازتولید نشود، سایر حوزههای علمی فاقد جهت راهبردی خواهند بود و حرکت تمدنی دچار سطحینگری و اختلال خواهد شد.
نقش علم در دفاع و بازدارندگی چیست؟
امروز جمهوری اسلامی ایران در پیچیدهترین میدانهای نبرد ترکیبی در میان جنگهای نسلهای چهارم و پنجم قرار دارد؛ میدانی که سلاح مؤثر و برنده آن، قدرت علمی، تجربهنگاری راهبردی و نوآوری فناورانه است.
در دنیای امروز، قدرت دفاعی بدون قدرت علمی معنا ندارد.
یکی از خاصیتهای علم این است که تهدید را قابل فهم، پیشبینیپذیر و قابل مدیریت میکند و پایه فناوریهای راهبردی اعم از جنگال و سایبر تا پهپاد، موشکی، هوش مصنوعی و فرماندهی و کنترل است.
نقش علم فقط در تجهیز نیست؛ بلکه در طراحی الگوهای جدید نبرد، ارتقای تصمیمسازی و تصمیمگیری و تبدیل تجربه میدان به دانش پایدار است.
قدرت دفاعی جمهوری اسلامی محصول پیوند میدان عمل و علم و شکلگیری جبهه علمی فعال و مجاهدانه است.
نقش علم در جنگ تحمیلی آمریکایی صهیونی علیه جمهوری اسلامی ایران چه بود؟
جنگ ۱۲ روزه نظام سلطه با میدانداری رژیم صهیونی جلوه روشنی از کارکرد دانش در نبردهای ترکیبی بود. این مقابله، میدان همافزایی سایبر، جنگال، اطلاعات، رسانه، هوش مصنوعی، تسلیحات هوشمند، پهپاد و تحلیل دادههای لحظهای بود. بدون زیرساختهای علمی، شبکه متخصصان و الگوهای پیشبینی رفتار دشمن، مدیریت چنین نبرد پیچیدهای ممکن نبود.
این جنگ نشان داد که علم، بازدارندگی را از سطح سختافزار به سطح «قدرت هوشمند و محاسبهساز» ارتقا میدهد و ابتکار عمل را از دشمن میگیرد.
آینده علم در کشور چگونه باید باشد؟
آینده علم در ایران باید مبتنی بر سه رکن باشد:
۱ ـ جبهه علمی سازمانیافته و همافزا میان دانشگاه، سپاه، حوزه، صنعت و نهادهای حاکمیتی؛
۲ ـ مسئلهمحوری و نیازمحوری در تعریف و پیشبرد طرحهای علمی؛
۳ ـ پیوند دانش با حکمرانی و میدان برای تبدیل تجربه به دانش راهبردی و تولید قدرت ملی.
کشوری که آیندهاش را با علم مدیریت کند، هم درونی قوی میشود و هم در برابر تهدیدهای بیرونی مقاوم و مصون خواهد بود.
بهعنوان آخرین سؤال بفرمایید که ضرورت وجود جبهه علمی در کشور چیست؟
جبهه علمی یک ضرورت راهبردی برای پیشرفت کشور است. این جبهه موجب همافزایی نهادهای علمی، تمرکز بر مسائل اولویتدار، ایجاد شبکه نخبگانی پویا و جهتدار شدن حرکت تحقیقاتی میشود. جبهه علمی در حقیقت زیرساخت اصلی تحقق تمدن نوین اسلامی است و علم را از پراکندگی خارج و به قدرت ملی پویا و هدفمند تبدیل میکند.
در پایان لازم میدانم از خانوادههای محترم و معظم دانشوران سپاه و بسیج، بهویژه از همسران نجیب و صبور آنان که با همراهی، حمایت و تحمل دشواریهای مسیر جهاد علمی، زمینهساز پیشرفت و اقتدار کشور هستند، صمیمانه قدردانی کنم.
وجود این خانوادههای مؤمن، پشتوانه واقعی حرکت علمی و دفاعی جمهوری اسلامی است.