از شبکه‌سازی تخصصی تا جهاد تبیین

در آستانه گرامیداشت هفته عقیدتی ـ سیاسی و با پاسداشت یاد و خاطره استاد شهید مرتضی مطهری (ره)، فرصتی مغتنم فراهم آمده است تا با گفت‌و‌گو با «سرهنگ پاسدار حسین ترابی» مسئول اداره اساتید، مربیان و مدیران معاونت تربیت و آموزش عقیدتی ـ سیاسی تحولات چشمگیر در عرصه تربیت و آموزش عقیدتی ـ سیاسی را بررسی کنیم. معاونت تربیت و آموزش عقیدتی ـ سیاسی، در سال‌های اخیر با هدایت‌های مدبرانه و حمایت‌های مسئول محترم این حوزه، گام‌های بلندی در مسیر احیای جایگاه استادان و مربیان برداشته است. این حرکت تحولی، با تمرکز بر ارتقای توانمندی‌های علمی و مهارتی این موارد کلیدی، نه‌تنها به تقویت نقش تخصصی آنان تبدیل شده، بلکه اثربخشی برنامه‌های آموزشی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش داده است. از شبکه‌سازی تخصصی استادان در گروه‌های علمی متنوع گرفته تا اجرای طرح تمحیص برای استانداردسازی صلاحیت‌ها، و از برگزاری جشنواره شهید مطهری برای کشف استعداد‌های برتر تا دوره‌های توان‌افزایی و جهاد تبیین، این معاونت با ابتکارات نوآورانه خود، الگویی پویا برای تربیت سربازان عالم و انسان‌ساز انقلاب اسلامی ارائه کرده است. در این مصاحبه، دستاورد‌های ملموس این تحولات و برنامه‌های آینده‌نگرانه این حوزه را بیان خواهیم کرد؛ تحولاتی که آینده‌ای روشن را برای نظام تربیت و آموزش عقیدتی ـ سیاسی در افق انقلاب اسلامی نوید می‌دهند.

محور‌های تحولی برنامه‎های سال گذشته شما در شبکه اساتید و مربیان چه بوده است؟
با عرض تبریک به‌مناسبت گرامیداشت یاد و خاطره شهید گرانقدر، استاد مرتضی مطهری (ره)، که نام ایشان به‌عنوان نماد علم، اخلاق و پارسایی در تاریخ ماندگار شده و هفته عقیدتی ـ سیاسی به نام ایشان مزین شده است. در پاسخ به پرسش شما، باید عرض کنم که در مسیر حرکت تحولی معاونت تربیت و آموزش عقیدتی ـ سیاسی، در سال‌های اخیر به مدد الهی و با هدایت‌ها و حمایت‌های مسئول محترم معاونت، تلاش شده است جایگاه ویژه استادان و مربیان احیا و نقش تخصصی ایشان تقویت شود؛ چراکه این موارد کلیدی در فرآیند تربیت و آموزش، نقش بی‌بدیلی را دارند. در سال گذشته، با تأکید بر سیاست‌هایی که معاونت ترسیم و ابلاغ کرد، برنامه‌هایی تدوین و ابلاغ شد که محور اصلی آنها ارتقای توانمندی‌های علمی و مهارتی استادان و مربیان برای نقش‎آفرینی مؤثر در امر تربیت و آموزش بود. بر این اساس مقرر شد؛ «تا زمانی که توانمندی علمی و مهارتی استادان و مربیان متناسب با محتوای ابلاغی احراز نشود، هیچ دوره‌ای در مراکز آغاز نشود.» این سیاست نشان‌دهنده توجه ویژه به جایگاه استادان و مربیان در اثربخشی محتوای آموزشی است. در استمرار این حرکت تحولی، اداره اساتید و مربیان مجموعه‌ای از طرح‌های نوآورانه را طراحی و برنامه‌ریزی کرده است که در ادامه به اهم آنها اشاره می‌کنم:
 الف: شبکه‌سازی تخصصی استادان و مربیان به منزله یک راهبرد تحولی
طراحی و ابلاغ شبکه‌سازی تخصصی استادان و مربیان عقیدتی ـ سیاسی با ۱۰ گروه علمی، مانند عقاید و کلام، فقه و احکام، علوم قرآن و حدیث، دانش سیاسی، تربیت و سبک زندگی، تاریخ اسلام، سواد رسانه و... توانسته است ما را از پراکندگی به‌سمت انسجام، پویایی، کارآمدی، کنشگری و مولد بودن استادان و مربیان سوق دهد. راه‌اندازی این شبکه در عمده رده‌ها تا‌کنون به شناسایی و جذب نخبگان منتهی شده و توانسته است با انتقال تجربیات و استانداردسازی و روشمندی تدریس آنان، اثربخشی آموزش‌ها را تا ۴۰۰ درصد افزایش دهد. با این طراحی، هر مربی بر اساس تخصصش در یک گروه قرار می‌گیرد و مسیر رشدش در همان گروه ترسیم می‌شود.
ب- طرح تمحیص (استانداردسازی صلاحیت‌ها در به‌کارگیری مربیان) 
 این طرح یکی از محوری‌ترین برنامه‌های تحولی سال گذشته بود و نقش کلیدی در اجرای طرح شبکه‌سازی تخصصی داشت. هدف اصلی طرح تمحیص، ساماندهی و استانداردسازی فرآیند شناسایی، جذب و به‌کارگیری استادان و مربیان بر اساس معیار‌های زیر است: 
۱- تناسب رشته تحصیلی با موضوع تدریس ۲- سطح علمی و تحصیلات استادان متناسب با سطح آموزشی فراگیران ۳- احراز توانمندی‌های دانشی و مهارتی استادان و مربیان در ارزیابی‌ها. 
این ارزیابی‌ها را شبکه‌ای از ارزیابان تخصصی انجام می‌دهند که به بهبود کیفیت آموزشی کمک شایانی کرده است.
 پ- جشنواره شهید مطهری (ره) میدانی برای کشف الگو‌ها و استعداد‌های برتر تدریس: 
 این جشنواره یکی از پیشروترین برنامه‌های رشد علمی و مهارتی استادان و مربیان عقیدتی ـ سیاسی و معارف اسلامی است. این رویداد شامل کارگاه‌های تخصصی دانشی و مهارتی، رقابت‌های علمی و تعامل مستقیم با استادان نخبه کشوری است. 
در سال ۱۴۰۳، بیش از ۳۵۰۰ نفر از مربیان در جشنواره شهید مطهری (ره) شرکت کردند و در قالب ۱۰ گروه علمی با یکدیگر رقابت کردند. در نهایت، ۳۰۰ نفر به مرحله کشوری راه یافته که از این میان ۳۰ نفر به عنوان نفرات برتر در مراسم اختتامیه جشنواره معرفی شدند. این جشنواره نه‌تنها بستری برای کشف استعداد‌های برتر تدریس فراهم کرد، بلکه به ما امکان داد بانک اطلاعاتی نخبگان تدریس را غنی‌تر کنیم.
 ت- برگزاری دوره‌های توان‌افزایی عمومی و تخصصی 
یکی دیگر از محور‌های اصلی برنامه‌های ما، برگزاری دوره‌های توان‌افزایی برای تقویت چهار شایستگی کلیدی استادان و مربیان است: 
۱- شایستگی‌های ذاتی؛ ۲- شایستگی‌های حرفه‌ای؛ ۳- شایستگی‌های علمی و تخصصی؛ ۴- شایستگی‌های اخلاقی و رفتاری. 
سالانه حدود ۴ هزار نفر از استادان و مربیان در این دوره‌ها شرکت می‌کنند. این دوره‌ها شامل برنامه‌هایی، مانند دوره‌های حرفه‌ای مربیگری، تربیت مربیان مشاور، دوره‌های تخصصی مهدویت، کارگاه‌های مهارتی بیان تفسیر، و دوره‌های فقه و احکام و... است.
ث- جهاد تبیین؛ از شعار تا عمل 
پیرو تدبیر و فرمان رهبر معظم انقلاب با تدوین و ابلاغ «طرح نهضت تبیین‌گری» به حول قوه الهی توانستیم بیش از ۱۲۰۰ مربی را در عرصه جنگ نرم به میدان آوریم. برای نمونه، در ایام فتنه‌های اخیر، ۵۰۰ کارگاه آموزشی با محوریت تحلیل بیانیه‌های رهبر معظم انقلاب در پادگان‌ها و مجامع گوناگون بسیج و سپاه با نقش‌آفرینی شبکه مربیان برگزار شد. همچنین، دوره‌های تخصصی «تربیت مربی تبیین‌گر» در مشهد، الگویی برای سایر نهاد‌ها شد.
 دستاورد‌های ملموس این تحولات چه بوده است و برای آینده چه برنامه‌هایی دارید؟ 
درباره دستاورد‌های امروز این تحولات، می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- رشد حداقل ۴۰ درصدی اثربخشی آموزش‌ها طبق نظرسنجی از فراگیران و مدیران آموزش؛ شاخص‌گذاری مربیگری در جذب روحانیون و انتصاب مسئولان نمایندگی ولی‌فقیه؛ کشف ده‌ها استعداد برتر تدریس از سراسر کشور؛ توسعه بانک نخبگان با ثبت بیش از ۳۰۰ نام از استادان تراز اول.
با توجه به اینکه این تحولات مثمرثمر هستند و برای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آینده‌سازی می‌کنند، می‌توان به این موارد به‌منزله نگاه به آینده و تحول‌آفرینی در آینده سپاه اشاره کرد: تربیت استادان و مربیان انسان‌ساز و جریان‌ساز در تراز انقلاب اسلامی؛ راه‌اندازی پلتفرم جامع آموزش مجازی با قابلیت ارزیابی آنلاین مهارت‌ها؛ تعمیق و توسعه طرح‌ها و برنامه‌های تحولی و ایجاد ابتکارات جدید و نوآورانه برای تحقق اهداف عالیه نظام تربیت و آموزش عقیدتی ـ سیاسی در افق آینده.
در پایان باید گفت امروز، سپاه با الگوی شهید مطهری به میدان آمده است تا نه فقط مربی پرورش دهد، بلکه سربازان عالم، عامل، انسان‌ساز و جریان‌ساز در خدمت اسلام و انقلاب اسلامی را تربیت کند. از خداوند مسئلت می‌جوییم ما را در تحقق این اهداف متعالی و در مسیر پیشبرد این طرح‌ها و برنامه‌ها مانند گذشته کمک کند.