تصویر اسلام در غرب

مترجم: مرجان مصطفی‌پور
جهان اسلام و غرب از زمانهای بسیار دور، در زمینه های مختلف دارای ارتباط و در نتیجه تأثیراتی بر یکدیگر بوده اند. با این حال، به دنبال خصومت دولتهای غربی و رسانه های جمعی آنان علیه اسلام، بخصوص متعاقب حوادث مشکوکی که نیویورک و واشنگتن را در 11 سپتامبر سال 2001 به شدت تکان داد، تعهدات اینان نسبت به یکدیگر بی ثبات گشت.
اکنون این سؤال مطرح است: چه تصوری از اسلام در غرب وجود دارد؟ طی 14 قرن گذشته، از زمان ظهور اسلام به عنوان آخرین دین الهی، جهان مسیحیت ارتباطهایی با مسلمانان داشته اند. همان طور که در قرآن صریحاً آمده است، اسلام مسیح(ع) را یکی از پنج پیامبر بزرگ خدا می داند و پیروان سایر ادیان از جمله مسیحیت را به همزیستی همراه با مسالمت در فضای صلح آمیز با اسلام دعوت می کند.
در قرون وسطی، زمانی که اروپا غرق در تاریکی بود، مسیحیان اسلام را رقیب خود تصور می کردند. از آنجا که اطلاعات غربیان پیرامون اسلام، اساساً توسط کشیشانی که دیدگاه مثبتی نسبت به این دین الهی- انسانی نداشتند، تأمین می شد، فضای شک و بدبینی نسبت به اسلام همواره در جهان غرب مستولی بوده و تاکنون نیز ادامه داشته است. یکی از دلایل اصلی که باعث می شد آنها اتهامهایی را نیز بر حضرت محمد(ص) وارد سازند، گسترش سریع اسلام در نقاط مختلف جهان بود. کشیشان مسیحی نمی توانستند باور کنند پیامبر در مدت زمان کوتاهی موفق به جذب تعداد بی شماری از مردم از جمله مسیحیان به مذهب عدالت گستر اسلام شده است. به عبارتی دیگر، کشیشان مسیحی که معتقدند به عبادت و انزوا در مذهب مسیح، از گسترش اسلام بسیار نگران بودند، زیر اسلام هم به جنبه های معنوی و هم به جنبه های مادی زندگی انسان توجه داشته و به این انحصارطلبی آنها پایان می داد و انسانها را به خود جذب می کرد. بنابراین، سعی می کردند اسلام را به صورت بدی جلوه دهند. در این ارتباط، افرادی چون داماسکوس جان (Damascus Jhon) و تعدادی کشیش دیگر که ارتباطهایی با مسلمانان داشتند، مسلمانان را عربهای بدوی نام نهادند و داستانهای توهین آمیزی در ارتباط با اسلام، حضرت محمد(ص) و پیروانش ساختند، چنانکه در اذهان غربیان باقی ماند. حتی اولین ترجمه قرآن کریم به وسیله رابرت سیل (Robert Sale) به فهم حقیقت اسلام کمک نکرد. تفاسیر کشیشان مسیحی از قرآن کریم همواره با اتهامهای تازه ای علیه اسلام همراه بود.
اگر چه غربیان در نتیجه جنگهای صلیبی، عمیقاً با جنبه های عظیم تمدن اسلامی آشنا شدند و رنسانس در اروپا و خروج کلیسا از صحنه سیاست، امید ایجاد تصویری روشن از اسلام در غرب را به همراه داشت، اما متأسفانه این مسأله تحقق نیافت و خرافات قرون وسطی هنوز به عنوان پایه اندیشه غربیان نسبت به اسلام، پا بر جا مانده است.
مطالعه ای بر چند کتاب و نوشته دوره رنسانس، بر این مسأله اشاره دارد که اطلاعات نویسندگان آن زمان، برگرفته از باورها و گفته های ناصحیح نیاکانشان در این ارتباط بوده است. این در حالی است که در دو یا سه قرن اخیر، شاهد تلاشهای اروپاییان به منظور فهم اسلام می باشیم. فیلسوف و اسلام شناس اسکاتلندی، توماس کارلیل (Thomas Carlyle) قرآن کریم را «معجزه اصوات» می خواند. کارلیل می گوید: «خداوند به این مرد بزرگ، دانش و خرد آموخته است و ما باید به سخنان او قبل از هر چیز گوش فرا دهیم.» فیلسوف آلمانی، گوته نیز تلاش کرد تا به طور صحیح اسلام را درک کند. حتی برخی بر این عقیده اند که او نهایتاً به دین اسلام گروید. کارلیل از گوته چنین نقل می کند: «اگر این اسلام است، چرا ما نباید در زیر چتر اسلام زندگی کنیم؟»
نمایشنامه نویس ایرلندی برنارد شاو (Bernard Shhaw) نیز اسلام را با شوق فراوان پذیرفت و آن را مذهب آینده اروپا و اروپاییان پیش بینی کرد. بنابراین، در قرون 19 و 20، بعضی از دانشمندان اروپایی چون گوته، توماس کارلیل و جورج برنارد شاو از رویکرد پیشداورانه در مورد اسلام دوری جسته، آن را مذهبی پویا اعلام کردند.
امروزه، غرب ابزار مختلفی به منظور تبلیغ علیه اسلام به کار می گیرند که مهمترین آنها، رسانه های جمعی است. متأسفانه، بیشترین بخش رسانه های جمعی بین الملل، تحت نفوذ صهیونیستهاست که آشکارا مورد تأیید رئیس جمهور آمریکا جورج بوش می باشند. به عنوان مثال، اصولاً فیلمها به گونه ای تولید می شوند که در آنها اسلام به طور غیرمستقیم مذهب خشونت، ارتجاع و عقب افتادگی ترسیم گردد. این فیلمها بر بیننده ای که تعمداً در دنیایی بی خبر از پویایی، صلح، دوستی، آزادی و عدالت اجتماعی اسلام قرار می گیرد، تأثیر منفی دارند.
در اروپا، آمریکا و سایر جوامع تحت نفوذ غرب، مطبوعات، رادیو، تلویزیون و امروزه اینترنت، تصویری منفی از اسلام را گسترش می دهند. هر روزه صدها مقاله، کتاب و اخبار با هدف ضدیت با اسلام چاپ می شوند.
عامل دیگر تلاش برای ایجاد احساسات ضد اسلامی در غرب، صهیونیستها می باشند. صهیونیستها سعی می کنند عربها و مسلمانان را مانع صلح در خاورمیانه معرفی کنند. مطبوعات غربی از صهیونیستها حمایت می کنند و این اتهامهای وحشیانه را بدون ذکر این مسأله که عامل اصلی جنگ و تنش در خاورمیانه، خود اسرائیل غاصب می باشد، به مسلمانان وارد می کنند.
اتهام دیگری که در دو دهه اخیر و بخصوص بعد از واقعه 11 سپتامبر بر مسلمانان نشانه گرفته اند، مسأله تروریسم می باشد. دولتها و رسانه های غربی، مسلمانان و بخصوص فلسطینیان را که از حقوق خود در مقابل مهاجمان دفاع می کنند، تروریست و خشونت طلب می نامند.
در چند سال گذشته، دولتها و رسانه های غربی، حملات بی اساس خود را بر ضد مسلمانان تشدید کرده و آمریکا آشکارا سیاستهای توسعه طلبانه خود را در منطقه دنبال می کند و در این راستا، افغانستان و عراق را نیز اشغال کرده است.
این غربیان دانشمند نما، تئوری خارق العاده برخورد تمدنها را برای رسیدن به اهداف خود و منحرف ساختن افکار عمومی مطرح کرده اند. اما با وجود تلاشهای دولتها و رسانه های غربی برای مخدوش کردن چهره اسلام، مردم اروپا و آمریکا به این تعبیر مسموم در حال تزریق معتقد نیستند. اگرچه آمریکا و بعضی دولتهای اروپایی عملاً تئوری برخورد تمدنها را حمایت می کنند، اما جهان اسلام و مسیحیان بی شماری، الگوی گفتگوی با مسلمانان را برگزیده اند. گفتگوهای ثمربخشی که بین مسلمانان و متفکران مسیحی صورت گرفته است و استمرار موفقیت آمیز این روند، چهره واقعی اسلام را به جهانیان نشان می دهد؛ ضمن اینکه مهاجران مسلمان مردم را در غرب با آموزه های ارزشمند اسلام آشنا می سازند. مسلمانان همچنین تلاشهای بسیاری برای استفاده از رسانه ها به منظور انتقال پیام اسلام به جهانیان در پیش گرفته اند. امروزه، کتابها و تحقیقات اسلامی بی شماری از متفکران مسلمان به زبانهای اروپایی ترجمه شده است. دسترسی اروپاییان و آمریکاییان به سایتهای معتبر اینترنت در حوزه آموزه های واقعی اسلام، در حد بسیار زیاد به شکستن طلسم تصور منفی از اسلام کمک کرده است. رشد گرایش نسبت به اسلام در غرب، بر این واقعیت دلالت دارد که اروپاییها و آمریکایی ها از ماتریالیسم جوامع دموکراتیک آزادیخواه خسته شده و به کشف ارزشهای معنوی وجود خود متمایل می باشند و همین مسأله است که دشمنان اسلام را هراسان ساخته است.