گاهی به آسمان نگاه کن

بصیرت: از آن عصری که مهاجر ابراهیم حاتمی‎کیا در سال 68 پرواز کرد تا آن روز که ابابیل ایرانی، ماجرای شکست طبس را بر فراز وینسنت آمریکایی تکرار کرد، دل‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎های ایرانیان با بدون سرنشین‌‎‎‎‎‎‎‎‎‎هایی آشنا شد که باد‎‎‎‎‎‎‎‎‎های شرق و غرب نمی‌توانست آن را به‎سمت خود بکشاند.
این پرنده‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎های کوچک تیزپرواز امروز آن‎چنان نقشی را بر عهده گرفته‌اند که شاید از تمامی آن‎چه که تاکنون درباره تأثیر مستقیم نیروی انسانی می‌گفتیم، باید برای آن‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ها نیز بخشی را کنار گذاشت.
شاهین جهان، هرون و صد‎‎‎‎‎‎‎‎‎ها اسم و مشخصات دیگر که برای پهپاد‎‎‎‎‎‎‎‎‎های غریبه می‎گفتند، امروز جای خود را به شاهین، رعد و صاعقه داده که می‎دانند هم خلبان خودکار آن ایرانی است و هم فکری که پشت ساخت آن است، عاشق میهن و نظام خود است.
همت بلند ایرانیان در پیمودن مرز‎‎‎‎‎‎‎‎‎های دانش و علم، اکنون هواپیما‎‎‎‎‎‎‎‎‎های بدون سرنشین ایران را از مرز هزار کیلومتر پرواز گذرانده و دستاوردهای آنان رمی‌روند تا هر سرزمینی را در تسلط پرواز در بیاورند.
ورود به رتبه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎های برتر طراحی و ساخت هواگرد‎‎‎‎‎‎‎‎‎های بدون سرنشین در جهان، ما را بر آن داشت تا نگاهی اجمالی به مراحل ساخت و نحوه فعالیت بخش‎‎‎‎‎‎‎‎‎های مختلف تولید پهپاد در کشور بیندازیم.
در این پرونده، ضمن گفت‎وگو با دو مسئول در نیرو‎‎‎‎‎‎‎‎‎های مسلح، سعی شده موضوع رابطه دانشگاه و مراکز دفاعی نیز بررسی شود. تأثیر رسیدن متخصصان ایرانی به تکنولوژی ساخت موتور وانکل برای پهپاد‎‎‎‎‎‎‎‎‎ها و نیز معرفی برخی از هواپیما‎‎‎‎‎‎‎‎‎های بدون سرنشین کشور، دیگر بخش‎‎‎‎‎‎‎‎‎های این پرونده را تشکیل می‌دهند.
هرچند اگر قرار بود به‎طور تفصیلی و مجزا، فعالیت‎‎‎‎‎‎‎‎‎های متخصصان دانشگاهی و دفاعی کشور در بخش هواگرد‎‎‎‎‎‎‎‎‎های بدون سرنشین را بررسی کنیم، باید سراغی هم از صنایع قدس به عنوان متولی اصلی طراحی و ساخت هواپیما‎‎‎‎‎‎‎‎‎های بدون سرنشین در وزارت دفاع، می‎گرفتیم که خود پروند‎‎‎‎‎‎‎‎‎ه‎ای مجزا را می‌طلبد.
همه می‎دانند که ما دنبال جنگ و ماجراجویی نبوده‌ایم، لیک «ابابیل»‎های امروز ایران، سنگ‎‎‎‎‎‎‎‎‎های خارایی را برای هر ابرهه‌ای در نظر گرفته‌اند
بال‎های شاهین اراده آهنین
حمزه پاریاب
پرنده‌های هدایت‎پذیر از دور که اختصارا پهپاد نامیده می‌شوند، از بازوان پرتوان هر ارتش و یا یگان‌ اطلاعاتی به شمار می‌روند که وجودشان بسیار حائز اهمیت است. ایران نیز به‌دلیل موقعیت راهبردی و هم‎مرزی با چندین کشور مختلف و همچنین تهدیداتی که امکان بروز دارد؛ نیازمند انواع این پهپادها بوده و در این راه تلاش‎های فراوانی هم صورت گرفته است. این‎گونه است که پایگاه اینترنتی فرانسوی زبان «اسراییل والی»، با توصیف پیشرفت‌های ایران در تولید هواپیماهای بدون سرنشین، اعلام می‌کند که ایران دارای جایگاه نخست این فناوری است. این پایگاه اینترنتی با بیان این که جنگ تکنولوژیک میان اسراییل و ایران، برای تولید هواپیماهای بدون سرنشین پیشرفته آغاز شده است، نوشت: «پس از جنگ عراق با ایران، تهران به علت اقتضای زمانه به‎تدریج به دانش تولید هواپیماهای بدون سرنشین دست یافت.»
هنوز هم پرواز پر افتخار هواپیمای بدون سرنشین ایران بر فراز ناو هواپیمابر آمریکایی و ارسال تصاویر از طرف آن، در یاد دوستان و دشمنان ایرانی مانده است. در گزارش ذیل تلاش شده برخی از مهمترین هواپیماهای بدون سرنشین نیروهای مسلح معرفی و به صورت مختصر شرح داده شوند. هرچند می‌شد هواپیماهای بدون سرنشین ایران را در سطوح مختلفی چون شناسایی، هجومی، اخلال الکترونیک و هدف، دسته‎بندی کرد، لیکن به علت محدودیت جا و اختصار مطالب تلاش شده فقط بخشی از توانمندی‌های پهپادهای ایران معرفی شود. از طرفی به‎خاطر قابل توجه نبودن تولید بالگردهای بدون سرنشین در کشور، در این گزارش به آن اشاره‌ای نشده است.
مهاجر
هواپیماهای مهاجر از جمله معروف‎ترین هواپیماهای بدون سرنشین ایران به شمار می‌روند که در چند نسل ساخته شده‌اند و معروف‎ترین آن‎ها، مهاجرهای 2 و 4 هستند.
هواپیمای مهاجر 2 با حداکثر سرعت 210 کیلومتر در ساعت، شعاع پرواز 50 کیلومتر، سقف پرواز 11 هزار پا، مداومت پرواز بیش از یک ساعت، جنس بدنه از مواد مرکب، قدرت موتور 25 اسب بخار، وزن 85 کیلوگرم و طول 290 سانتی متر از جمله موفق‎ترین هواپیماهای بدون سرنشین به‎شمار می‌رود.
البته این هواپیما با توجه به قابلیت‎های خود به عنوان یک هواپیمای هدف برای آموزش سطوح بالای کارکنان پدافند و ارتقاء سطح توانایی در ردگیری هدف‌های پرنده و عملکرد سیستم ضد‎هوایی نیز به‎کار برده می‌شود. هواپیمای مذکور به عنوان هدف واقعی موشک‌های زمین به هوای راداری و حرارتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مهاجر‎4 نیز یک هواپیمای بدون سرنشین برد بلند بوده و از جمله پهپادهایی است که با مداومت پرواز بالای خود، می‌تواند اهدافی در مسافت دور را محقق کند.
هواپیمای شاهین
برای عملیات مراقبت هوایی و شناسایی دیده‎بانی و هدف‎یابی در نقاط دور و غیرقابل دسترسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این هواپیما قادر است تا شعاع 150 کیلومتری ایستگاه کنترل زمینی با ارتفاع هزار و پانصد پا و مداومت پروازی سه ساعتی، از موانع و استحکامات به‎طور همزمان فیلم‎برداری و عکس‎برداری کند.
همچنین با مجهز شدن به محموله و ریزش اعلامیه قادر است برای عملیات روانی مورد استفاده قرار گیرد.
رعد
این هواپیما از جمله پهپادهای تهاجمی نیروهای مسلح بوده و در کنار هواپیماهای بدون سرنشین دیگر، نقش مهمی در مقابله با دشمنان دارد.
یکی از انواع پهپادهای رعد با نام رعد 85 قادر است تا شعاع 100 کیلومتر پرواز کرده و با حمل حجم قابل توجهی مواد منفجره، اهداف مورد نظر را شناسایی کند.
رعد 85 همچنین قادر است تا تصاویر برخورد با هدف را نیز به‌طور آنلاین مخابره کند. این پهپاد جنگی می تواند با سرعت 250 کیلومتر در ساعت تا سقف 11 هزار پا پرواز کرده و دست بلند نیروهای مسلح برای مقابله با هر هدفی باشد.
ابابیل
هواپیمای بدون سرنشین ابابیل با انجام مانوری بر فراز ناو هواپیمابر آمریکا معروف شد. پس از دقایق طولانی که رادار ناو موفق به کشف این پهپاد ایرانی شد، چند هلی‎کوپتر جنگی و جنگنده از این ناو برخاستند، اما هرگز موفق به کشف ابابیل نشدند.
ابابیل به سلامت به محل مورد نظر هدایت شد و اطلاعات و تصاویر بسیار مهمی ضبط کرد که فیلم آن نیز پخش و موجب حیرت جهانیان شد. مقامات آمریکایی نیز از این‎که متوجه حضور ابابیل نشده‌اند، بسیار شگفت‎زده و البته وحشت‎زده شدند؛ از آن به بعد دنیا نام ابابیل را به خاطر سپرد.
پهپادهای دست‎پرتاب
یکی از دستاوردهای اخیر متخصصان کشورمان، طراحی و ساخت پهپادهای دست‎پرتاب است. این هواپیماها می‌توانند به‎راحتی در یک کوله‎پشتی حمل شده و در موقعیت لازم به‎کار گرفته شوند.
از جمله آن‎ها مینی پهپاد دست‎پرتاب فراز 2 است که با موتور الکتریکی و ایستگاه زمینی قابل حمل توسط نفر جهت انجام عملیات شناسایی و ارسال تصاویر همزمان در نظر گرفته شده است.
از این پهپاد می‌توان برای مأموریت‎هایی چون جنگ الکترونیک نیز بهره برد.
مینی پهپاد فراز 2 با سرعت 110 کیلومتر در ساعت و سقف پرواز 3 هزار متر می‌تواند قابلیت مناسبی را به یگان‎های اطلاعاتی و عملیاتی بدهد.
این پهپاد کوچک با تداوم پروازی 45 دقیقه و وزن کمتر از 3 کیلوگرم، برای انتقال به هر منطقه‌ای مناسب است.
فراز 3 نیز برای انجام پروژه‌های تحقیقاتی، مطالعاتی و طراحی در زمینه علوم و فناوری‎های هوایی با موتور پالس جت به کار می‌رود.
نوع دیگر این هواپیماهای دست‎پرتاب با سرعت 80 کیلومتر در ساعت حرکت کرده و با 20 دقیقه پرواز به‎راحتی قابل کنترل است. این هواپیما مجهز به موتور الکتریکی بوده و با تجهیز به چرخ، روی هر باندی قابلیت فرود دارد.
وزن این پهپاد تنها 2 کیلوگرم بوده و قدرت موتور آن برای پرواز شناسایی و عملیات‎های محدود مناسب است.
پهپادهای بال‎زن
پهپادهای بال‎زن از جمله سخت‌ترین انواع هواگردهای بدون سرنشین هستند. با توجه به شباهت زیاد به پرندگان، نشست و برخاست بدون نیاز به باند، سرعت قابل کنترل و مانورپذیری بالا، این پرنده‌ها می‌توانند نسل بعدی موجودات مکانیکی جهت شناسایی و نفوذ را تشکیل دهند.
هم‎اکنون متخصصان کشورمان موفقیت‎های بسیار خوبی در این زمینه به‎دست آورده‌اند که فاخته یکی از آن‎هاست. این پرنده با وزن 450 گرم، استفاده از نوع خاصی موتور الکتریکی و مداومت پرواز قابل توجه، دارای کاربردهای مختلفی چون جاسوسی و اختلال در تجهیزات دشمن، تسریع در عملیات نجات و مشخص کردن محدوده ترافیک جاده‌ای است. به‎نظر می‌رسد با تداوم رشد و توسعه استفاده از هواگردهای بدون سرنشین، باید منتظر ارتش پهپادی ایران برای مقابله با هر مهاجم بی‎خردی بود.
دستیابی به تکنولوژی جذب امواج
گفت‎وگو با امیرخلبان نصیرزاده
امیر خلبان عزیز نصیرزاده، معاون هماهنگ‎کننده نیروی هوایی ارتش، ساخت هواپیمای بدون سرنشین رادارگریز را از جمله دستاوردهای این نیرو در ماه‎های اخیر دانسته و می‎افزاید که رسیدن تکنولوژی‌های دفاعی کشور به چنین مرحله‌ای، حکایت از جهش قابل توجه صنعت هوایی کشور دارد. وی که قریب 9 ماه عهده‎دار این مسئولیت مهم در نهاجا است، همچنین تأکید می‎کند: «ساخت هواپیمای بدون سرنشین رادارگریز، پایه‌ای محکم برای ساخت هواپیماهای سرنشین‎دار پنهان کار در آینده خواهد بود.» آینده‌ای که امیر نصیرزاده آن را عنوان پرواز انبوه اسکادران‎های ایرانی توصیف می‌کند.
آیا نیروی هوایی ایران در سطح استاندارهای جهان است؟
برنامه‌ریزی و سرمایه گذاری گسترده‌ای برای نیروی هوایی ارتش پیش از انقلاب انجام شده بود و به‎واسطه این سرمایه‌گذاری، اغلب تجهیزات ما، همین امروز هم از بهترین‌های دنیاست؛ چون کشورهای استکباری برنامه خاصی برای نیروی هوایی پیش از انقلاب داشتند و به همین دلیل تجهیزات خوبی را در اختیار این نیرو قرار دادند که امروز ما از آن‎ها بهره می‌بریم.
البته ما با بازسازی تجهیزات، علاوه‎بر این‌که سعی می‌کنیم تا این امر به بهترین نحو صورت گیرد، باید بیشترین بهره‌وری را داشته باشیم تا بتوانیم تجهیزات مورد نظر را خودمان طراحی و مطابق با استانداردهای روز دنیا و فرآیندی که در کشورهای پیشرفته دنبال می‌شود، بسازیم.
یادمان باشد که با وجود تهدیدات همیشگی و تحریم‌های مختلف علیه کشورمان، توجه ویژه به موضوع خودکفایی و استقلال از دیگر کشورها برای ما مهم خواهد بود؛ چراکه هیچ امید و توقعی به تأمین قطعات و تجهیزات از بیرون نداریم و به‎خاطر وجود دشمنان قوی، ما نیز باید توان مقابله خود را ارتقاء دهیم که داده‌ایم.
پس چرا غربی‌ها می‌گویند نیروی هوایی ایران فرسوده است؟
اصولا به کاربردن واژه فرسوده در‎خصوص هواپیماهای نیروی هوایی درست نیست؛ چراکه این جنگنده‌ها مدام در حال اورهال و بهینه‌شدن هستند.
سیاست استکبار همواره این‎گونه بود که عمر مشخصی را برای قطعات تعیین می‌کردند تا بتوانند از این طریق هر چه بیشتر درآمد کشورها را به غارت ببرند؛ چراکه پس از بروز ایراد در قطعات، آن‎ها تعمیر نمی‌شدند، بلکه می‌بایست قطعه را عوض کرد و این در حالی است که این عمر قانونی، واقعی نبود.
تدبیر حکیمانه رهبر معظم انقلاب مبنی بر «عمردهی انقلابی به تجهیزات نظامی» به این معناست که باید همواره این تجهیزات را بازنگری، اورهال و بهینه کنیم و اگر سیستمی نیاز به ارتقاء داشت، یک عمر قانونی دیگر برای آن تعریف شود.
آیا ساخت هواپیمای جنگنده در ایران موفق بوده است؟
یکی از سرفصل‌های مهم ما در نیروی هوایی خودکفایی محض مطابق با علم روز دنیاست و در عرصه‌های مختلف علمی خصوصا در زمینه الکترونیک روز به روز شاهد ارتقای علوم هستیم که باید برای رسیدن به خودکفایی و بی‌نیازی از دیگر کشورها، لحظه به لحظه توان علمی خود را افزایش دهیم.
طراحی و ساخت جنگنده بومی صاعقه به عنوان یک نمونه کاملا داخلی، این موضوع را تصدیق می‌کند. تمام مراحل طراحی، ساخت و تولید انبوه این جنگنده در داخل کشور صورت گرفته و اولین یگان آن نیز در تبریز تشکیل شده است.
ما تلاش کرده‌ایم در فرآیند به‎کارگیری هواپیماها، نیازمندی‌ها دائما منعکس ‌شود و می‌توان گفت که قطعا در آینده شاهد ساخت نسل‌های جدیدی از جنگده صاعقه خواهیم بود.
در خبرها، صحبت از ساخت هواپیمای بدون سرنشین رادارگریز توسط نهاجا بود؛ این مسئله تا چه حد واقعیت دارد؟
ما به این تکنولوژی دست پیدا کرده‌ایم و هم‎اکنون متخصصان ما در حال استفاده از این تکنولوژی در زمینه‌های مختلف هستند.
با توجه به توانمندی اخیر ‌نیروی هوایی ارتش در طراحی و ساخت هواپیماهای بدون سرنشین رادارگریز، این امر نیازمند در اختیار داشتن 2 مهندسی خاص است؛ اول شکل هواپیماست که باید به‎گونه‌ای باشد تا پرتوهای راداری که به آن برخورد می‌کند و در فضا پخش می‌شود، قابل دریافت توسط رادار‌ها نباشد.
ویژگی دوم به مواد سازنده هواپیما برمی‌گردد که باید به‎گونه‌ای باشد که امواج راداری را جذب و از انعکاس آن در فضا جلوگیری کند که ما امروز به این مهندسی رسیده و فناوری آن را در اختیار داریم. لذا طراحی‌های بعدی ما در همین راستا خواهد بود؛ یعنی شکل و مواد هواپیماهای آینده به این طریق ساخته می‌شود.
یعنی همان سفره‎ماهی؟
طراحی و ساخت هواپیماهای بدون سرنشین و رادار گریز «سفره‎ماهی» یکی از بزرگترین دستاوردهای نیروی هوایی ارتش در این بخش است. این هواپیما تمامی تست‌های خود را با موفقیت پشت سر گذاشته و با توجه به برآوردهای انجام شده و نظر به شکل خاص آیرودینامیک آن، حتی بیشتر از آن‌چه که فکر می‌کردیم در هوا پرواز کرد.
یعنی طی سال‎های آینده نیروی هوایی مجهز به هواپیماهای رادارگریز خواهد بود؟
زمان‌بر بودن پروژه‌های بزرگ دفاعی در همه کشورهای جهان امری طبیعی است و همه می‌دانند که از مرحله طراحی تا زمان ساخت و تولید صنعتی یک پروژه مهم، راه طولانی در پیش است. به‎عنوان نمونه، می‌توان ساخت هواپیما توسط قطب‌های بزرگ صنعتی جهان را نام برد. با این‌که آن‎ها هزینه فراوان و افراد زیادی را برای ساخت یک جنگنده یا هواپیمای غیرنظامی به کار می‌گیرند، اما باز هم سال‎ها برای تحقق نتایج آن صبر می‌کنند و بعضا هم نتیجه به دست آمده، با آن چیزی که مد نظر آن‎ها بوده متفاوت است و طرح اصلاح شده یا بعضا متوقف می‌شود.
در موضوع رادار گریز بودن هواپیماها نیز تنها مواد و شکل هواپیما کافی نیست، بلکه حتی موتورها و خروجی هوا نیز باید طوری طراحی شود که در فضا ارتعاش پیدا نکند؛ چراکه همین ارتعاش‌ها برای رادارهای «پسیو» قابل رهگیری خواهد بود.
ولی با توجه به دستیابی نیروی هوایی به چنین تکنولوژی، تمامی پروژه‌های بعدی ما در ساخت جنگنده‌ها، معطوف به بهره‌گیری از تکنولوژی رادارگریزی خواهد بود.
البته در این خصوص نیز طرح‎های مختلفی در دستور کار است و مأموریت‌ این هواپیماها با یکدیگر فرق خواهد کرد و هرکدام از آن‎ها وظایف جداگانه‎ای برعهده خواهند داشت.
استفاده از دیگر تکنولوژی‌های نوین در صنعت هوایی چه جایگاهی دارد؟
همان‎طور که می‌دانید، صنعت هوایی همواره به عنوان یکی از صنایع پیشگام در تحقق و توسعه تکنولوژی‌های نوین مطرح است.
لذا نیروی هوایی ارتش نیز از این امر مستثنی نبوده و متخصصان جهاد خودکفایی اقدامات بسیار خوبی برای بهره‎گیری از فناوری‌های نوین در دستور کار دارند.
یکی از این موارد، به‎کارگیری فن‌آوری نانوتکنولوژی در صنعت هواپیماسازی است که از موضوعات مهم مدنظر متخصصان نیروی هوایی به شمار می‌رود. به همین منظور، رابطه نزدیکی با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی برقرار کرده‌ایم تا این فناوری وارد صنعت هوایی ارتش شود.
به‎نظر می‌رسد ورود و بهره‌گیری گسترده از فن‌آوری نانو در صنعت هوایی، می‌تواند یک انقلاب در نهاجا محسوب شود و در کنار تکنولوژی رادارگریزی، آینده درخشانی در انتظار این نیروست
موتورخاص
نگاهی به ساخت موتور وانکل در کشور
یکی از ویژگی‌های کمتر شناخته شده هواپیماهای بدون سرنشین ایران، دستیابی به تکنولوژی طراحی و ساخت یک نوع موتور با نام وانکل است. اگرچه این نوع موتور سال‎هاست در اختیار صنایع دفاعی کشورهایی چون آمریکا قرار دارد، اما دستیابی متخصصان ایرانی به این توانمندی آن‎هم در شرایط سخت تحریم کشور، گویای رشد و ارتقاء بسیار خوب سطح تکنولوژی دفاعی کشور است.
نوشته زیر بررسی کوتاه نحوه عملکرد و تأثیر این موتور بر توان هواپیماهای بدون سرنشین نیروهای مسلح کشورمان است.
موتورهای سری وانکل از انواع موتورهای احتراق داخلی و یا به عبارت دیگر درون‎سوز هستند. موتورهای درون‎سوز به موتورهایی گفته می‎شود که در آن‎ها مخلوط سوخت و اکسیدکننده (که معمولا اکسیژن یا هواست)، در داخل فضای بسته‎ای واکنش داده و محترق می‌شوند.
در اثر احتراق، گاز با دما و فشار بالا ایجاد می‎شود که باعث به حرکت درآمدن قطعات متحرک داخل موتور شده و باعث انجام کار می‎شود. موتورهای وانکل با استفاده از طراحی دورانی ساخته شده‎اند؛ موتورهای دورانی همانند موتورهای پیستونی، از انرژی فشار ایجاد شده به‎واسطه احتراق مخلوط سوخت و هوا، استفاده می‎کنند؛ در موتورهای پیستونی فشار ناشی از احتراق به پیستون‎ها نیرو وارد کرده و آن‎ها را به عقب و جلو می‎راند. شاتون و میل‎لنگ این حرکت رفت و برگشتی پیستون‎ها را به حرکت دورانی و قابل استفاده برای خودرو تبدیل می‎کنند. در صورتی‎که در موتورهای دورانی، فشار ناشی از احتراق، نیرویی را بر سطح یک روتور مثلث شکل که کاملا محفظه احتراق را نشت‎بندی کرده است، وارد می‎کند. این قطعه (روتور) همان چیزی است که به‎جای پیستون از آن استفاده می‎شود. روتور در مسیری بیضی‎شکل حرکت می‎کند؛ به‎گونه‎ای که همیشه سه رأس این روتور را در تماس با محفظه سیلندر نگه داشته و سه حجم جداگانه از گازها، بین سه سطح روتور و محفظه سیلندر ایجاد می‎کند.
هم‎چنان که روتور حرکت می‎کند، هر کدام از این سه حجم پی‎درپی منبسط و منقبض می‎شوند؛ و همین انقباض و انبساط است که مخلوط هوا و سوخت را به داخل سیلندر می‎کشد، آن‎را متراکم می‎کند، در طول فرآیند انبساط توان مفید تولید کرده و گازهای سوخته را بیرون می‎راند. موتورهای دورانی دارای سیستم جرقه و سوخت‎رسانی مشابه با موتورهای پیستونی هستند.
تولید توان
موتورهای دورانی همانند موتورهای رایج پیستونی از سیکل چهار زمانه استفاده می‎کنند که به شکل کاملا متفاوتی به خدمت گرفته شده است. قلب یک موتور دورانی روتور آن است، که به‌صورت کلی معادل پیستون در موتورهای پیستونی است.
روتور روی یک بادامک دایروی بزرگ محور خروجی سوار شده است. این بادامک از خط مرکزی محور خروجی فاصله داشته و همانند یک میل‎لنگ عمل می‎کند. چرخش روتور نیروی لازم جهت چرخش محور خروجی را تأمین کرده و هم‎زمان با چرخش روتور در محفظه، این قطعه، بادامک را در یک مسیر دایروی به حرکت درمی‎آورد؛ به قسمی‎که هر دور کامل روتور، منجر به سه دور چرخش محور خروجی می‎شود.
هم‎چنان که روتور درون محفظه حرکت می‎کند، سه حجم جداگانه ایجاد شده توسط روتور، نیز تغییر می‎کند. این تغییر سایز، باعث ایجاد فرآیند پمپ کردن می شود.
تفاوت‎ها با موتور معمولی
چند مورد زیر، موتورهای دورانی را از موتورهای پیستونی متمایز می‎کند:
1- قطعات متحرک کمتر:
موتورهای دورانی در مقایسه با موتورهای چهار زمانه پیستونی قطعات متحرک کمتری دارند. یک موتور دورانی دو روتوره، سه قطعه متحرک اصلی دارد: دو روتور و یک محور خروجی.
این در حالی‎ست که ساده‎ترین موتورهای پیستونی چهار سیلندر دست‎کم 40 قطعه متحرک دارند: پیستون‎ها، شاتون‎ها، میل‎لنگ، میل بادامک، سوپاپ‎ها، فنر سوپاپ‎ها، اسبک‎ها، تسمه تایمینگ و.... کم بودن قطعات متحرک می‎تواند دلیلی بر قابلیت اعتماد و اعتبار موتورهای دورانی باشد و به همین دلیل است که کارخانه‎های سازنده وسایل هوانوردی (هواپیما و کایت‎های با موتور احتراق داخلی) موتورهای دورانی را به موتورهای پیستونی ترجیح می‎دهند.
2- کارکرد نرم و بدون لرزش:
تمام قطعات موتور دورانی به‎طور پیوسته در حال چرخش، آن هم در یک جهت هستند که در مقایسه با تغییر جهت شدید قطعات متحرک در موتورهای پیستونی از ارجحیت خاصی برخوردارند.
موتورهای دورانی به‎دلیل تقارن خاص قطعات گردنده دارای بالانس داخلی است که هرگونه ارتعاشی را از بین می‎برد. همچنین انتقال قدرت در موتورهای دورانی نیز نرم‎تر است؛ زیرا هر احتراق در طول 90 درجه چرخش روتور حاصل می‎شود.
از آن‎جایی‎که چرخش محور خروجی سه برابر چرخش روتور است، پس هر احتراق در طول 270 درجه چرخش محورخروجی حاصل می‎شود. این یعنی یک‎موتور تک‎روتوره در سه ربع گردش محورخروجی خود، قدرت انتقال می‎دهد؛ اما در موتور تک سیلندر پیستونی احتراق در طول 180 درجه از دو دور گردش میل لنگ یا یک ربع گردش محور خروجی آن رخ می‎دهد.
3- حرکت آهسته تر قطعات اصلی موتور:
از آن‎جایی‎که گردش روتور یک سوم گردش محور خرو‎جی آن است، قطعات اصلی موتور آهسته‎تر از قطعات موتورهای پیستونی حرکت می‎کنند که این موضوع قابلیت اطمینان به این موتور را بالا می‎برد.
موتورهای وانکل در هواگردها
اولین مدل هواپیمایی که با استفاده از موتورهای وانکل به پرواز درآمد، مدل غیر‎نظامی‎هواپیمای شناسایی QT_2 ارتش ایالات متحده آمریکا بود. این هواپیما از یک موتور وانکل به قدرت 185 اسب بخار استفاده می‎کرد. اما کم‎کم خاصیت‎های این موتورها مثل اندازه کوچک و صدای کم، آن‎ها را وارد دنیای هواپیماهای بدون سرنشین کرد. اما بیاییم و نگاهی به مشخصه‎های دیگری که موتورهای هواپیماهای بی‎سرنشین بایستی داشته باشند، بیندازیم.
این موتورها بایستی در عین کم حجم و کم صدا بودن، دارای خاصیت‎هایی مثل سادگی در تعمیر و نگهداری، نسبت مناسب قدرت تولیدی به وزن و توانایی ماندگاری بالا داشته باشند.
این موتورها از ابتدای دهه 70 به‎طور گسترده بر روی هواپیماهای سبک به‎کار رفته و از خود در زمینه ایمنی رکورد بسیار جالبی به‎جا گذاشته است؛ تا به امروز تنها هفت فروند از هواپیماهای سبکی که از موتورهای مدل وانکل استفاده کرده‌اند، سقوط کرده‌ که این خود نشان از کیفیت و کارایی بالای این موتورها دارد.
وانکل در پهپادهای ایرانی
طراحی و تولید موتور وانکل برای استفاده از انواع هواپیماهای بدون سرنشین در سال 1386 توسط سردار محمد نجار وزیر دفاع سابق کشورمان افتتاح شد.
این طرح یکی از طرح‎های مهم دانشگاه صنعتی مالک اشتر اصفهان است که در زمینه طراحی و تولید انواع وسایل بدون سرنشین، اقدامات قابل توجه و خوبی انجام داده است.
طراحی و ساخت پرنده بدون سرنشین بال متحرک، طراحی و ساخت ربات تیرانداز و نیز طراحی و ساخت ربات زیردریایی از دیگر طرح‎های این دانشگاه است.
با نصب موفق موتورهای وانکل روی پهپادهای ایرانی، هم‎اکنون هواگردهای بدون سرنشین نیروهای مسلح برد بلندتر و مداومت پروازی بیشتری را تجربه می‌کنند. در عین حال، توجه به موضوعاتی چون خروجی گرمای کمتر برای جلوگیری از ردیابی توسط حسگرهای دشمن و نیز صدای کمتر به منظور نزدیکتر شدن به هدف مورد نظر و شناسایی یا تخریب غافلگیرانه آن را، می‌توان دیگر از دستاوردهای رسیدن به این تکنولوژی دانست.
پهپاد‎های خورشیدی عرصه بروز خلاقیت‎ها
گفت‎وگو با دکتر حمیدرضا طیبی رییس جهاد دانشگاهی
دکتر حمیدرضا طیبی، رییس جهاد دانشگاهی، در گفت‎وگو با پنجره به واکاوی تلاش‎های مراکز علمی کشور در ساخت تجهیزات جدید دفاعی از جمله هواپیما‎های بدون سرنشین پرداخت. وی تأکید کرد که اگر زنجیره‎ای قوی شامل مراکز علمی، دفاعی و تامین بودجه لازم به وجود بیاید، آینده این همکاری مشترک، رفع تمام نیاز‎های علمی و دفاعی کشور خواهد بود.
علل ضرورت ورود دانشگاه‎‎ها و مراکز علمی کشور به عرصه تحقیق و پژوهش در عرصه فناوری‎های روز چه مواردی است؟
در جهان امروز از جمله مهمترین معیار‎های توسعه‎یافتگی و اقتدار کشورها، سطح تولید و صادرات مبتنی بر فناوری و میزان تولید ثروت از این رهگذر است. با عنایت به وجود رقابت شدید میان کشور‎های مختلف اعم از توسعه‎یافته و در حال توسعه، در این عرصه عمدتا کشور‎هایی موفق‎تر هستند که علاوه‎بر وجود زیرساخت‎ها، برنامه‎‎ها و مدیریت کلان مناسب، در عرصه تحقیق و پژوهش، خلق و توسعه فناوری و همچنین تولید مبتنی بر فناوری به‎دست آمده یا بومی شده (به‎ویژه فناوری‎های روز )، از عملکرد مطلوب‎تری برخوردار باشند.
در کشور‎های توسعه‎یافته عمده بار پژوهش در زمینه فناوری‎های روز بر عهده دانشگاه‎ها، مراکز علمی و پژوهشی است، زیرا در امر تحقیق در این عرصه‎‎ها به پژوهشگران و متخصصان برجسته و مجرب نیاز است که به دانش روز مسلط باشند. علاوه‎بر این، برای پژوهش در این زمینه‎‎ها استفاده از تجهیزات و امکانات بسیار خاص نیز ضروری است که با عنایت به حجم سرمایه‎گذاری لازم و نیز فرآیند خاص تحقیق تا بهره‎برداری اقتصادی، معمولا تحقق این مجموعه از شرایط در دانشگاه‎‎ها و مراکز تحقیقات کاربردی امکان‎پذیر است.
تأثیر دانشگاه‎‎ها در خودکفایی دفاعی کشور تا چه حد است؟
با عنایت به استراتژیک بودن عرصه دفاعی در اغلب کشور‎ها سعی می‎شود با توجه به اهمیت فوق‎العاده موضوع امنیت ملی، بسیاری از سامانه‎‎های سخت‎افزاری و نرم‎افزاری مورد نیاز در این عرصه تا حد امکان منشاء داخلی داشته باشد و یا حداقل از کشور‎های هم‎پیمان با سابقه همکاری بلند‎مدت تهیه شود. این امر در کشور ایران‎که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی با تهدید‎های مختلفی از سوی ابرقدرت‎ها و برخی کشور‎های متخاصم روبه‎رو بوده است، اهمیتی بسیار افزونتر دارد. با توجه به توسعه روز‎افزون سامانه‎‎های دفاعی و نقش فناوری‎های پیشرفته در این عرصه، ضرورت تام دارد که بخش قابل ‎ملاحظه‎ای از نیاز‎های علمی و پژوهشی این عرصه از طریق همکاری با دانشگاه‎‎ها و مراکز تحقیقاتی و با به خدمت گرفتن متخصصان مجرب در این زمینه‎‎ها تأمین شود. از این روی دانشگاه‎‎ها و مراکز علمی و تحقیقاتی می‎توانند نقش بی‎بدیلی در خودکفایی دفاعی کشور داشته باشند. بسیاری از فناوری‎های پیشرفته که به کمک متخصصان و پژوهشگران برجسته با سرمایه‎گذاری قابل‎ملاحظه در عرصه دفاعی به‎دست می‎آید، در مراحل بعد در صنایع دیگر و یا سایر زمینه‎‎های مورد نیاز جامعه کاربرد یافته و خود محرک مناسبی در رقابت با سایر کشور‎ها در توسعه فناوری‎های نوین و کسب ثروت بر اساس تولید حاصل از فناوری‎هایی است که در مراحل اولیه برای مقاصد دفاعی یا نظامی توسعه یافته‎اند.
با توجه به اهمیت تجهیز کشور به سامانه‎‎های مدرن دفاعی نقش دانشگاه‎‎ها در این خصوص را چگونه ارزیابی می‎کنید؟
با عنایت به اهمیت چنین سامانه‎‎هایی در مصارف دفاعی و غیردفاعی، لازم است مراکز علمی نظیر دانشگاه‎‎ها و مراکز تحقیقاتی نیز همچون گذشته و حتی بیش از پیش همپای مراکز تحقیقاتی دفاعی به امر پژوهش و تولید فناوری در این عرصه‎‎ها بپردازند. بدیهی است که از جمله شرایط لازم برای تحقق همکاری مراکز علمی در این زمینه، تأمین نیاز‎های مالی و تجهیزاتی و مهم‎تر از آن، همکاری نزدیک و تنگاتنگ مراکز پژوهشی صنایع دفاعی با این مراکز علمی است.
جهاددانشگاهی تا چه حد برای تحقیق و پژوهش در زمینه سیستم‎های مدرن اهمیت قایل است؟
از آن‎جا که از یک سو پژوهش در جهاد دانشگاهی عمدتا در زمینه‎‎های کاربردی و بر اساس نیاز جامعه انجام می‎گیرد و از سوی دیگر بخش عمده‎ای از اعتبارات مالی و بودجه این نهاد از محل دستاورد‎های پژوهشی و ارائه خدمات تخصصی به جامعه تأمین می‎شود، این نهاد سعی کرده است که با به‌خدمت گرفتن نیرو‎های انسانی متخصص خود، اعم از اعضاء هیئت علمی و کارشناسان مجرب، در حد توان به فعالیت علمی و تخصصی در زمینه فناوری‎های پیشرفته مرتبط بپردازد. اما انجام فعالیت گسترده در این زمینه موکول به سپردن پروژه‎‎های پژوهشی خاص و تأمین امکانات مادی اعم از اعتبارات مالی و تجهیزات مورد نیاز است.
از سوی دیگر با توجه به تجارب ارزنده جهاد دانشگاهی، در بسیج متخصصان از مراکز علمی، به‌ویژه دانشگاه‎‎ها و در قالب گروه‎‎های کاری برای انجام پروژه‎‎های خاص، این نهاد می‎تواند در صورت واگذار کردن وظیفه‎ای مشخص در عرصه ملی در این زمینه و در صورت تأمین امکانات مادی به رشد و توسعه تحقیقات کمک کرده و دستیابی به فناوری‎های مورد نیاز را سرعت بخشد.
همکاری نزدیک نیرو‎های مسلح با مراکز دانشگاهی چه ثمراتی را به‎همراه دارد؟
چنین همکاری‎هایی در صورت وجود برنامه‎‎های کلان مناسب و اجرای آن‎‎ها با مدیریت متناسب از یک سو می‌تواند فرآیند تأمین نیاز‎های دفاعی کشور را ارتقاء بخشیده و بر اقتدار دفاعی کشور بیافزاید و از سوی دیگر فرآیند توسعه علمی و فناورانه کشور را سرعت بخشد. برای دانشگاه‎‎ها و مراکز علمی و پژوهشی کشور این همکاری علاوه‎بر تأمین اعتبارات مالی و امکانات تجهیزاتی که اهمیت زیادی دارند و فرآیند پژوهش و تولید علم و فناوری در این مراکز را توسعه می‎بخشند، دستاورد بسیار ارزشمندتری را نیز به‎دنبال دارد که همان فراهم آوردن امکان انجام وظیفه در توسعه کشور و اقتدار آن بر اساس نیاز‎های اساسی جامعه و خدمتگزاری در عرصه پیشرفت نظام اسلامی و ساختن تمدن نوین اسلامی در عصر حاضر است.
یکی از حوزه‎‎هایی که گروه‎‎های دانشجویی و مراکز علمی کشور اقدامات خوبی در آن انجام داده‎اند، حوزه ساخت هواپیما‎های بدون سرنشین است. در این خصوص چه اقداماتی صورت گرفته است؟
در زمینه اقدامات مؤثر جهاد دانشگاهی در زمینه طراحی و ساخت هواپیما‎های بدون سرنشین می‎توان به ساخت هواپیمای خورشیدی اشاره کرد که تست اولیه آن را با موفقیت انجام دادیم. در این مدل کوچک، یک هواپیما با طول بال سه متر تا ارتفاع 200-300 متری پرواز کرد و بعد با موفقیت فرود آمد. از نظر ما این کار انجام شد و می‌خواستیم با بودجه بیشتر به ارتفاع 3 هزار پا برسیم، اما این بودجه هرگز اختصاص پیدا نکرد و این کار باقی ماند و اکنون نیز به‎دنبال منابع هستیم تا این طرح استراتژیک را به سرانجام برسانیم.
برای انجام مراحل بعدی باید بودجه لازم برای آن اختصاص پیدا کند که بتوانیم به 20 هزار پا و در مرحله بعد تا 60-70 هزار پا ارتفاع پرواز کنیم، چون به‎صورت یک مرحله‎ای نمی‌توان به تکنولوژی مرحله بالا دست پیدا کرد، اما این پروژه نیز مانند پروژه هواپیمای نیروی انسانی به دلیل کمبود بودجه متوقف شد.
هرچند که برخی از سازمان‌‎های وابسته به صنایع دفاعی در این خصوص فعالیت‌‎هایی انجام داده‌اند، اما جهاد دانشگاهی به‎عنوان یک نهاد علمی همواره علاقه‎مند بوده که در این زمینه فعالیت کند. کاربرد‎های این هواپیما بسیار متنوع است. در مجموع هواپیما‎های بدون سرنشین خورشیدی کاربرد‎های زیادی دارند: کاربرد‎های مخابراتی، علوم کشاورزی، دانش هواشناسی، نظامی و... استفاده‎‎های متنوعی هستند که از این هواپیما‎ها می‌شود. به هر حال با توجه به زیرساخت‌‎هایی که تاکنون ایجاد شده است، تأمین بودجه این طرح می‌تواند به پیشرفت و اقتدار کشور کمک شایانی کند و در این شرایط حیف است که این دانش در این مرحله متوقف بماند. البته در جلسه‎ای که با معاون علمی و فناوری رییس‎جمهور داشتیم، قرار شد چند طرح ویژه را ارائه کنیم؛ قصد ما این است که پروژه ساخت هواپیمای خورشیدی استراتژیک ارتفاع بالا هم یکی از آن طرح‌‎های ویژه باشد. ان‎شاءالله با تلاش بیشتر مراکز دانشگاهی و حمایت‎های نهاد‎های مربوطه، این عرصه نیز محل شکوفایی متخصصان توانمند ایران اسلامی باشد
ساخت پهپادهای دست‎پرتاب
گفت‎و‎گو با عرب‎بیگی، رییس سازمان جهاد خودکفایی نیروی زمینی سپاه
سرهنگ ناصر عرب بیگی، رییس سازمان جهاد خودکفایی نیروی زمینی سپاه پاسداران، طی گفت‌وگویی با پنجره با اشاره به دستاوردهای این نیرو، پیوند متخصصان دفاعی و دانشگاه‎ها را از جمله ثمرات تشکیل این سازمان می‌داند. وی معتقد است بسیاری از اقداماتی که شاید با محاسبات مادی، سال‎ها طول می‌کشید، با سرعت و کیفیتی خارق‌العاده در حال انجام است.
رییس سازمان جهاد خودکفایی نیروی زمینی سپاه پاسداران با بیان بخشی از دستاوردهای این نیرو و نحوه اجرای پروژه‌ها، توضیحاتی درخصوص ساخت هواپیماهای بدون سرنشین ارائه کرد.
سابقه تشکیل جهاد خودکفایی به کجا باز می‌گردد؟
در طول سال‌های دفاع مقدس ما توانستیم علی‌رغم تحریم‌های اقتصادی همه‎جانبه دنیا، با به‎کارگیری خلاقیت،‌ ابتکار و خودباوری که امام(ره) در وجود جوانان انقلابی ایجاد کرد، به‎خوبی از پس دشمن بعثی که تمام ابرقدرت‌ها را به‎عنوان پشتیبان، پشت‎سر خود داشت، برآییم.
در همین راستا بود که سازمان جهاد خودکفایی در نیروها بنیان نهاده شد و وظیفه انجام تحقیقات صنعتی در حوزه خودکفایی دفاعی و رفع نیازهای تجهیزاتی نیروها بر عهده این سازمان‎ قرار گرفت.
در طول این سال‌ها، جهاد خودکفایی همواره منشاء خیرات و برکات فراوان برای این نیرو بوده است. «تحقیقات بر اساس نیاز روز» که شعار محوری ما در سازمان جهاد خودکفایی است؛ به این مفهوم است که ما تحقیقات خود را مبتنی بر تهدید دشمن قرار داده‎ایم. برای تحقق این امر دائما تهدیدات خارجی، فرامنطقه‌ای‌، منطقه‌ای و داخلی به همراه ‌توانمندی‌های دشمن، توسط کارشناسان و محققین ما رصد می‌شود و آن‌چه که از بین اقدامات آن‎ها، تهدید تشخیص داده شود، در دستور کار قرار گرفته، تیم‌های تحقیقاتی به سرعت شکل می‌گیرد و در آن حوزه شروع به فعالیت می‌کنند. ما ساختار و سازمان خود را طوری طراحی کردیم که به شکل ماتریسی، بلافاصله تیم‌های تحقیقات تخصصی شکل می‌گیرد و هیچ‎گاه اسیر ساختار و سازمان‎های کلاسیک نخواهیم شد.
برای مقابله با تهدیدات دشمن چه اقداماتی انجام شده است؟
گستره‎کاری سازمان در حوزه مقابله با تهدیدات هوایی در ارتفاع پست، مقابله با تهدیدات زمینی، مقابله با اقدامات جاسوسی و نیز مقابله با پدیده شوم تروریسم که ساخته و پرداخته استکبار جهانی و اسراییل و با معاونت برخی کشورهای منطقه بوده، بسیار وسیع است.
ما در حوزه تسلیحات و تجهیزات، مؤلفه تحرک و واکنش سریع را در دستور کار قرار داده‌ایم. چراکه تجهیزاتی که در دفاع به‎کار می‌بریم، باید متحرک باشند و بتوانند به‎سرعت جابه‎جا شده و در موقع لزوم و در کمترین زمان، در دسترس رزمندگان قرار بگیرند.
افزایش برد، دقت و سرعت عمل در برابر اقدام دشمن، همواره مد نظر متخصصین ما قرار دارد و ما به سرعت در حال انجام تحقیقاتی هستیم که بتواند این سه مؤلفه را در سلاح و مهمات‌های ما نهادینه کند. این اقدامات به ما کمک می‌کند تا سلاح‌های موجود را بر اساس نیاز روز مدرنیزه کرده و در اختیار یگان‎های مختلف قرار دهیم.
چگونه از توانمندی دشمن مطلع می‌شوید؟
در ساختار جدید سپاه که با تدبیر فرماندهی محترم کل سپاه انجام شده، طوری برنامه‎ریزی صورت گرفته که دائما دشمن رصد ‌شده و از توانمندی‌ها و تجهیزات آن‎ها و نیز از اقدامات عملی که در بیرون از مرزها و حتی درون مرزها به‎وسیله دشمن انجام می‌شود، در اسرع وقت مطلع شویم. این اطلاعات در قالب تیم‌های کارشناسی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد و برای هر یک از تهدیداتی که از تحلیل کارشناسان استخراج می‌شود، برنامه‎ریزی عملی می‌کنیم.
آیا غیر از ساخت تجهیزات، وظیفه دیگری نیز بر عهده دارید؟
پدافند غیرعامل در حوزه استتار، اختفا و سایر محورهایی که در پدافند عامل مطرح است، برای دفاع از نیروی انسانی، تجهیزات، تسلیحات و اماکن در دستور کار ما قرار دارد و کارشناسان ما دائما در حال بهبود استتار، اختفا و پوشش در مقابل دشمن هستند تا ضریب ایمنی بیشتری در تجاوزهای دشمن به‎ویژه در تجاوزهای هوایی برای یگان‎های مختلف نیرو ایجاد کند.
برای استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها در تحقیقات سپاه چه اقداماتی انجام شده است؟
تعامل مراکز تحقیقاتی یکی از ویژگی‌های معمول آن‎هاست؛ چراکه هیچ مرکزی به‎تنهایی نمی‌تواند موفقیت‌های چشم‌گیری داشته باشد. به همین خاطر، شورای مشترک تحقیقات در سپاه از تمام سازمان‎های جهاد خودکفایی تشکیل شده است. در این شورا تقسیم کار شده و پروژه‌هایی مشترک مطرح شده و بخش‌هایی از توانمندی‌ یک سازمان در اختیار سازمان دیگر قرار می‌گیرد، تا علاوه‎بر تکمیل پروژه‌های یکدیگر، در حل مشکلات و گلوگاه‌های تکنولوژی نیز تشریک مساعی صورت گیرد. همچنین دفاتری در سازمان جهاد خودکفایی تشکیل شد تا مأمنی باشد برای جذب محققین، مخترعین و افراد خلاقی که در سطح جامعه و در بین دانشجویان دانشگاه‌ها وجود دارند و به تنهایی نمی‌توانند طرح‌های خود را اجرا کنند.
همچنین ما در حال طراحی یک مرکز رشد هستیم که این مرکز می‌تواند دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها را که قادر نیستند به تنهایی توفیقی در امر تحقیقات داشته باشند، مورد حمایت مالی، علمی و تجهیزاتی قرار دهد. در این مرکز موضوع تحقیقاتی به افراد داده می‌شود و این عزیزان می‌توانند در این مراکز فعالیت کنند و با حمایت‌های متنوع‌ توانمند شده و در نهایت به‎عنوان یک محقق ارزنده دفاعی در اختیار نیروهای مسلح قرار گیرند.
درباره دستاوردهای جدید نیروی زمینی سپاه از جمله ساخت پهپاد چه مواردی را می‌توانید نام ببرید؟
ساخت مراکز شبیه‌سازی از جمله اقدامات مهم جهادخودکفایی «نزسا» است. در این مراکز تجهیزات و سیمیلاتورهایی جهت تمرین‌های کم‎هزینه و بدون محدودیت تاکتیک‌های مختلف نظامی و کار با سلاح‌ها و تجهیزات مختلف ساخته شده و در اختیار یگان‎های عملیاتی قرار می‌گیرند.
شبیه‌سازها شامل سخت‌افزار و نرم‌افزار رایانه‎ای هستند و کاملا محیط نبرد را در یک سالن شبیه‌سازی می‌کنند.
همچنین با توجه به نیاز کشور به در اختیار داشتن تجهیزات مدرن جنگ الکترونیک (جنگال) و سیستم‌های مقابله با این موضوع، سپاه پاسداران در بخش طراحی و ساخت پروژه‌های الکترونیک، الکترومغناطیس و اپتیک موفقیت‌های زیادی داشته است. از جمله این موفقیت‌ها، پروژه‌های جست‌وجو و ردیابی غیرفعال اپتیکی است که این سیستم‌ها می‌توانند در پیدا کردن و در معرض دید قراردادن پرنده‌های دشمن بسیار مؤثر واقع شوند.
در زمینه ساخت هواپیماهای بدون سرنشین نیز اقدامات زیادی انجام شده است. با توجه به رشد مراکز دفاعی کشور طی سال‎های اخیر و استفاده از پهپادها در مصارف گوناگون، ما نیز با توجه به نیازها و توانمندی‌های نیروی زمینی به سمت ساخت انواع پرنده‌های بدون سرنشین حرکت کرده‌ایم که خوشبختانه با کمک متخصصان دفاعی و پژوهشگران دانشگاهی، دستاوردهای بسیار قابل توجهی در این خصوص کسب شده است.
یکی از این دستاوردها در بخش پرنده‌های بدون سرنشین، پهپادهای دست‎پرتاب است که با توجه به حجم کوچک آن و سیستم ساده عملیاتی شدن، می‌تواند توسط هر نیرو به‎راحتی به مناطق مورد نیاز منتقل شده و در آن‌جا مورد استفاده قرار بگیرد. با توجه به ساخت نسل‎های مختلف هواپیماهای بدون سرنشین در نیروی زمینی سپاه و استفاده یگان‎های مختلف نزسا از آن، ما تلاش داریم با افزایش مداومت پروازی و دیگر ویژگی‎هایی که قابلیت یک پهپاد را افزایش می‌دهد، به توسعه این تکنولوژی کمک کنیم.