گزارشی از برنامه «پندار» افشای پشت پرده مکاتب نوظهور

بصیرت: رسانه ای کردن دین با استفاده از هنر، یکی از موضوعات مهم و تاثیرگذار است که علاوه بر حساسیت فراوان، ذکاوت ویژه ای را می طلبد. یکی از سوژه های چالش برانگیز که به واقع تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است و خلأ آن در بین برنامه های ساخته شده در رسانه ملی احساس می شد، نقد مکاتب نوظهور و گوشزد کردن خطرات آنها برای خانواده ها بوده است. موضوعی که در حال حاضر در برنامه «پندار» به آن پرداخته شده است.
این برنامه که هر دوشنبه و چهارشنبه بعد از خبر سراسری بینندگان فراوانی را در مقابل قاب شیشه ای شبکه دوم سیما قرار می دهد با قالبی مجله محور و آیتم های متنوع گزارشی به بررسی ریشه ای و چگونگی شکل گیری جریان های نوظهور مذهبی از جمله اک، اوشو، شیطان پرستی و... می پردازد.
در سوی دیگر مباحث گفت وگو محور این برنامه قرار دارد که با دعوت از کارشناسانی در حیطه حوزه و دانشگاه سعی در برطرف کردن ابهامات و مسائل مطرح شده در زمینه های مذهبی و آشنا کردن جوانان با خطرات این مکاتب دارد. این برنامه یکی از معدود برنامه هایی است که با این رویکرد خاص به نمایش در می آید و با دیدی همه جانبه به توضیح در خصوص موضوع اصلی برنامه می پردازد.
مطالعه و پاسخ علمی برای ابهامات
محمد تاجیک تهیه کننده و کارگردان این برنامه انگیزه خود برای ساخت چنین برنامه ای را فرمایش مقام معظم رهبری و تاکید ایشان بر موضوع پاسخ دهی به شبهات عنوان کرد و افزود: موضوع این برنامه یکی از موضوع های بسیار حساس با مبنایی معارفی است که نگارش و تحقیقات این مجموعه 13 قسمتی نزدیک به یک سال زمان برده است. البته این موضوع بسیار جای کار دارد، چرا که این مکاتب انحرافی به شکل قارچ گونه ای در حال رشد هستند که ما در این برنامه سعی کردیم تا جایی که خطوط قرمز به ما اجازه می دهد به این جریان ها بپردازیم واهداف پشت پرده آنها را فاش سازیم.
وی در خصوص هدف خود از ساخت چنین مجموعه ای می گوید: با توجه به تعداد فراوان این مکاتب و از طرفی فعالیت زیرزمینی آنان و تحریک احتمالی جوانان برای عضویت در چنین گروه های منحرفی و همچنین عدم پخش چنین برنامه ای در صدا و سیما تصمیم به ساخت چنین مجموعه ای گرفتیم. البته موضوع بسیار مهم دیگری که در اینجا قابل ذکر است این است که ما با نگاهی کاملا علمی به این موضوع پرداخته ایم و در این راستا علاوه بر نظر مسلمانان، دیدگاه اردشیر خورشیدیان (موبد زرتشتیان)، ماشاءالله گلستانی (خاخام یهودی) و استفان رندونف سایکس (اسقف مسیحیان) را نیز بیان کردیم و آنها هر کدام از دیدگاه دین خود این مکاتب را بررسی می کنند. نکته قابل ذکر این است که آنها نیز با این مکاتب و جریان های نوظهور مخالفند. لذا سعی بر این بوده که در این برنامه کاملا از شعار زدگی و یک جانبه گرایی به دور باشیم. از طرف دیگر ما با توجه به کتاب هایی که غربی ها در این زمینه ها نوشته اند خودشان را نقد می کنیم.از جمله اینکه خود غربی ها نیز پائولوکوئیلو را به عنوان یک انسان درست معرفی نمی کنند و ... در مورد فیلم و رمان نیز این گونه عمل کرده و با دلایل منطقی اثبات کرده ایم که بسیاری از فیلم های مطرح در هالیوود مسائلی مانند تناسخ، پوچ گرایی یا انسان محوری در مقابل خدامحوری و... را ترویج می کنند.
برنامه ای با رویکرد خدامحوری و عرفان اسلامی
«پندار» در حقیقت برنامه ای است که تلاش می کند مفاهیم عرفانی را با رویکرد جدیدی به مخاطب عرضه کند. این برنامه ها با ریتم مناسبی پس از پلاتوی ابتدایی برنامه ها و طرح موضوع توسط مجری به سرعت درجهت بسط و مفهومی کردن محور اصلی، بحث های کارشناسی را بیان می کند. در همین راستا تاجیک اظهار داشت: ما در این زمینه به یک تلنگر احتیاج داشتیم. چرا که ما نتوانستیم حتی یک کتاب در بحث عرفان اسلامی با زبان ساده پیدا کنیم که درعین حال جذابیتی برای خواندن داشته باشد که جوانان ما آن ها را بخوانند. اگر هم هست آنچنان متون ثقیلی دارد که اندک افرادی با زحمت می توانند آنها را درک نمایند. از طرفی این جریان های نوظهور و مکاتب انحرافی در همین حوزه وارد شده و کتاب هایی با قطع جیبی و با تیراژهای میلیونی به چاپ می رسانند که هر کتاب شاید در عرض چند دقیقه قابل خواندن باشد.
تاجیک با تاکید بر این نکته که مطمئنا جوانان ما بسیار فهیم هستند، افزود: مملکت ما به لطف الهی تاکنون بسیار با استقامت در برابر تمام دشمنان خود ایستادگی کرده و آنچه مسلم است این است که آنان با تمام حربه های خود نیز نمی توانند تهدیدی برای ما باشند. اما موضوعی که من بر آن تاکید داشته ام حفاظت از نسل آینده مان در برابر این جریان هاست.
وی درخصوص بخش های موسیقی شناخت و ادبیات داستانی نیز گفت: با توجه به اینکه این مکاتب بیشتر اهدافشان را استفاده از لابی های صهیونیست و حمایت مالی از طرف آنان با همین بحث موسیقی پیش می برند و کنسرت های بزرگی با موضوعات شیطان پرستی و پوچ گرایی برگزار می کنند لازم دیدیم که چنین آیتمی نیز در برنامه قرار بگیرد. دراین بخش موسیقی را از دیدگاه عرفا بررسی کرده ایم و انواع موسیقی خوب و بد را تعریف کرده و بعد اهداف پشت پرده ای را که جریان های انحرافی از راه موسیقی قصد دست یافتن به آن ها را دارند افشا نموده ایم.
وی نتایجی را که در طی ساخت این برنامه به آن رسیده اند این گونه بیان می کند: یکی از نتایج بسیار جالبی که به آن رسیدیم این بود که این جریان ها، تمام مذاهب و ادیان دیگر را به تمسخر می گیرند و به تخریب آنها می پردازند، به جز «یهود» را که این نشان می دهد صهیونیست ها از جمله دست های پشت پرده این مکاتب هستند.
بیان مباحث چالشی
برای مخاطب عام
«پندار» با وجود محور اصلی برنامه اش برنامه ای کاملا خاص و جدی به حساب می آید، ولی با ساختاری نرم و عام گونه نیم نگاهی به مخاطبان عام شبکه دو دارد. تاجیک دراین باره می گوید: گروه هدف ما بیشتر جوانان و نوجوانان هستند، اما مشکلی که در این زمینه وجود دارد این است که برنامه دیرهنگام پخش می شود و شاید بسیاری از مردم نتوانند ببینند. امیدواریم مسئولان شبکه برای این موضوع تدبیری بیاندیشند. تمام تلاش ما در برنامه پندار این است که از فرصت بهترین استفاده را ببریم و اطلاعات کافی را در کوتاه ترین زمان (47 دقیقه) در اختیار بیننده قرار دهیم.
تلطیف گفت وگو
توسط مجریان
از دیگر رویکردهای عام محور برنامه پندار می توان به جنبه های بصری آن اشاره کرد. یکی از این ویژگی ها نوع اجراست. تاجیک درخصوص اجرای متفاوت این برنامه می گوید: از دو مجری پرانرژی و جوان پسند استفاده کردیم. همچون محمدامین نبی الهی که در بین جوانان پرطرفدار است.
این برنامه از تنوع لوکیشن خاصی برخوردار است که در دو قلعه در اطراف ورامین تصویربرداری شده و به گفته تاجیک به عمد از این فضاها استفاده شده است. نکته دیگر کارگردانی برنامه است که تحرک و پویایی را در سوئیچ کردن نماهای سیال، بسته و باز به نمایش درمی آورد. «پندار» جنبه های دیداری را با بهره گیری از حداکثر فضا و نمای دکور و جنبه های متفاوتی از تصویربرداری یک گفت وگوی استودیویی را در یک نما مورد استفاده قرار می دهد. ویژگی دیگر این برنامه دکور برنامه است که دارای بک گراند جذابی است. شاید تنها نقطه ایرادی که در این برنامه وجود دارد متون نوشته شده برای بخش های نمایش برنامه است که بهتر بود با مداقه بیشتری نوشته می شد.
آنچه ضروری به نظر می رسد این است که طرح چنین موضوع هایی در رسانه ملی ما بسیار واجب است. چرا که اگر آموزه های معارفی و بسیار غنی خود را ترویج نکنیم فضا برای جولان چنین مذاهب و فرقه های انحرافی فراهم می شود.
لذا در این زمینه باید کتاب هایی با متون مناسب و جذاب برای نسل جوان به گونه ای نوشته شود که عرفان اسلامی را به زبان ساده و بدون تکلف و قابل فهم به آنها بشناساند. همچنین فرهنگ مطالعه چنین کتاب هایی نیز باید ترویج شود که در این راستا برنامه سازان باید با تمرکز بیشتری به ساخت چنین برنامه هایی رو بیاورند. در این زمینه نقش روحانیون را نیز نباید نادیده گرفت. چرا که آنها یکی از تأثیرگذارترین اقشار جامعه هستند و در ارتباط تنگاتنگ با جوانان پاسخگوی مسائل آنها هستند.
زهرا یاراحمدی