* کیهان: جناب آقای وزیر مذاکراتی که تاکنون با مقامات بلندپایه ایرانی داشتید چه نتایجی دربرداشته است؟
** خدام: مذاکراتی که با برادران، مقامات مسئول ایران انجام دادم در فضای بسیار صمیمی، برادرانه و همراه با حسنتفاهم صورت گرفت. در تمام مسائلی که تا الان مورد بحث و گفتگوی ما بوده اتفاقنظر کامل داشتهایم. البته اساس این مذاکرات بیشتر روی تقویت مناسبات بین کشورهایمان و انتخاب بهترین وسایل و راهها برای توسعه مناسبات همهجانبه بین ما دور میزد.
همچنین ما اوضاع عمومی منطقه خاورمیانه را ارزیابی کردیم. من از نتایج این مذاکرات بسیار راضی هستم و آنرا بسیار مهم تلقی میکنم.
* کیهان: آینده مناسبات بین ایران و سوریه را چگونه میبینید؟
** خدام: دو کشور ما در آینده شاهد تحولات و جهشهای مثبتی در تمام زمینهها خواهد بود. بویژه که فرماندهی دو کشور هماکنون با یک دید بتمام مسائل اساسی موجود در منطقه مینگرند. علاوه بر آن بین دو کشور ما روابط تاریخی بسیار محکمی وجود دارد که ما را وادار میکند که در راه تقویت هر چه بیشتر این مناسبات گام برداریم. همانطور که میدانید روابط ما در گذشته مراحلی را پشت سر گذاشته است.
در حالیکه بین ملل ما روابط برادرانهای بوده رژیم استبدادی شاه مخلوع موانعی را در راه بهبود روابط سیاسی بین سوریه و ایران بوجود میآورده است. ولی الان بعد از پیروزی عظیم انقلاب اسلامی ایران میبینیم که درهای توسعه روابط بروی ما باز شده است. دیگر هیچگونه مانعی برای توسعه روابط اخوت بین ایران و کشورهای عربی و بخصوص سوریه وجود ندارد.
* کیهان: آیا بین سوریه و ایران موارد اختلاف هم درباره پارهای از مسائل وجود دارد؟
** خدام: نه. در مذاکرات خود بهیچ مورد اختلاف برخورد نکردهایم، همانطور که قبلا گفتم ما در تمام مسائلی که تاکنون مطرح کردهایم اتفاقنظر کامل داشتهایم. امروز بعدازظهر هم مذاکرات خود را با مقامات ایرانی دنبال خواهیم گرفت.
* کیهان: حضرت آیتالله امام خمینی روز جمعه را «روز قدس» نامیدهاند بنظر شما این اقدام چه تاثیرهایی در جهان اسلام خواهد داشت؟
** خدام: بدون شک این یک اقدام بزرگ بود. تاریخ این اقدام پیشرو امام خمینی را بعنوان روز تاریخی مهم ثبت خواهد کرد. البته این اقدام در تمام کشورهای اسلامی تاثیر بسزایی از خود بجای خواهد گذاشت زیرا مردم مسلمان در این روز برای آزاد کردن بیتالمقدس و مسجدالاقصی دست بتظاهرات و راهپیمایی خواهند زد بنابراین شکی در این نیست که این پیشنهاد میتواند یک گام مهم در راهی باشد که همه ما مسلمانان جهان در راه آزاد ساختن بیتالمقدس و سرزمینهای اشغال شده عرب و بازستاندن حقوق ملت فلسطین که زیر چکمههای صهیونیستها پایمال شده است قدم برداریم. ما برای این اقدام هوشیارانه امام خمینی ارج بسیار قائلیم و با قدرشناسی از این اقدام امام یاد خواهیم کرد.
* کیهان: اینک که صحبت از فلسطین شد لطفا بگوئید که انقلاب اسلامی ایران چه تحولاتی را در منطقه عربی خاورمیانه و چه تاثیراتی را بر روی مبارزه اعراب و اسرائیل بجا گذاشته است؟
** خدام: انقلاب اسلامی ایران یکی از مهمترین رویدادهایی است که تاریخ معاصر ما شاهد آن بوده است. بدون شک این رویداد در تحولات گوناگون، نه فقط در منطقه ما، بلکه در بیشتر نقاط جهان نقش عمدهای را داشته و خواهد داشت. سقوط طاغوت و پیروزی انقلاب در ایران نقش عمده دیگری در برقراری موازنه قوا در منطقه خاورمیانه بنفع نیروهای آزادیبخش ملی مخالف صهیونیسم و امپریالیسم بازی کرده است.
بنابراین میبینیم که ایالات متحده آمریکا پس از پیروزی انقلاب ایران دست باقدامات عجولانهای زد. از جمله انورسادات حاکم مصر را به یک منجلاب خیانت درگیر کرد تا اینکه او بتواند جای شاه سرنگون شده را در منطقه خاورمیانه بگیرد.
شاید بعضی از شما اهمیت تاریخی این انقلاب را درک نکرده باشید اما در آینده نزدیک خواهید دید که انقلاب ایران دارای اثرات و نتایجی بس بزرگ بوده است. مهمترین مسالهایکه در نتیجه این انقلاب بثبوت رسید نقش تاریخی ملل در تعیین سرنوشت خود بود حکومتهایی که نقش ملتهای خود را نفی میکنند شاید برای مدت کوتاهی بتوانند حکومت کنند.
اما هرگز نمیتوانند برای همیشه به سلطه خود ادامه دهند. بنابراین از اینجا اهمیت تاریخی انقلاب اسلامی نمایان میشود. ما در سوریه همیشه جانب این انقلاب از ابتدا تا پیروزی و بعد از پیروزی گرفتهایم و آنرا تائید کردهایم زیرا همانطور که گفتم پیروزی این انقلاب در واقع گامی تعدیل کننده موازنه قوا در منطقه خاورمیانه و در مبارزه سرسخت ما و دشمن صهیونیسم است.
* کیهان: اعراب در طول جنگهای خود با اسرائیل از ایدئولوژی قومیت عرب پیروی کردهاند یعنی این جنگها را جنگ نژادی قومیت عرب با صهیونیسم اشغالگر ذکر میکنند.
اینک پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تجدید ایدئولوژی وحدت اسلامی که یکی از پایههای آن جهاد در برابر دشمنان است بهتر نمیبینید که از همین الان جنگ با اسرائیل را یک جنگ مذهبی بر علیه دشمن صهیونیسم اعلام کنید؟
** خدام: در اینجا هیچگونه تناقضی بین جنگ اعراب و اسرائیل و بین جنگ اسلام و صهیونیسم وجود ندارد. اعراب میگویند که فلسطین جزیی از وطن عرب است و ملت فلسطین جزیی از امت عرب. و نظر باینکه حمله اشغالگر صهیونیسم این ملت را هدف گرفته بنابراین، این یک امر طبیعی است که امت عرب بر علیه این تجاوز و بر علیه این اشغال و تسلط صهیونیسم و امپریالیسم قیام کند. همچنین این یک امر طبیعی است که امت اسلام هم بنا به دلایل گوناگون از جمله بیتالمقدس، اخوت اسلامی که بین کشورهای مسلمان و ملل عرب وجود دارد جانب اعراب را بگیرد.
اسلام، طبیعتا با تجاوز و صهیونیسم و امپریالیسم مخالف است. اسلام همیشه بر علیه ظلم بوده و هست از اینرو بر مسلمانان لازم است که بکمک معتدیعلیه بشتابند. بر مسلمانان واجب است که جانب حق و عدل را بگیرند و تجاوز و ظلم و باطل را محکوم کنند. بنابراین هیچگونه تعارضی بین پاسخگویی اعراب بتجاوز صهیونیسم و بین پاسخ مسلمانان به آن تجاوز وجود ندارد، بلکه این دو همدیگر را تکمیل میکنند.
امام موسی صدر
* کیهان: جناب آقای وزیر مسئله امام موسی صدر برای ما ایرانیان یک مساله مهم است و چهبسا نسبت به آن حساسیت خاصی داریم. در این مورد چه اطلاعاتی دارید؟
** خدام: اگر مساله امام موسی صدر برای شما برادران ایرانی مهم است و نسبت بدان حساس هستید برای ما نیز به نسبت ده برابر بیشتر حساسیت ایجاد کرده است. برای اینکه موسی صدر نه فقط دوست صمیمی پرزیدنت حافظ اسد و ماست بلکه او یکی از برجستهترین رهبران سیاسی لبنان بشمار میآید.
او از جمله معدود رهبران لبنانی است که نه فقط شدیدا در برابر تجاوز صهیونیسم بر علیه لبنان و مقاومت فلسطین ایستادگی کرد بلکه در برابر طرح انزواگرایی صهیونیسم که بمنظور تجزیه لبنان پیاده شده بود قویا مقاومت کرد. از اینجاست که غیاب موسی صدر برای ما یک واقعه دردناک و اسفانگیز است.
ما تلاش بسیار کردیم و هنوز هم تلاش میکنیم که سرنخی را برای دانستن سرنوشت این مرد پیدا کنیم. ما برای موسی صدر ارزش بسیار قائلیم. شاید شما چیزهای زیادی درباره امام موسی صدر ندانید اما بعنوان یک شهروند لبنانی ما بیش از شما ایرانیان او را میشناسیم.
ما میدانیم که او چه فداکاریهایی برای کشورش لبنان و برای فلسطین و برای از بین بردن آثار ظلم و ستم و تجاوز صهیونیسم بر جنوب لبنان کرده است. از خداوند متعال برای یافتن او یاری میطلبیم و از پروردگار میخواهیم که او را هر چه زودتر بسلامت به خانواده و کشورش بازگرداند.
* کیهان: در هر حال چند روز پیش باز در جراید خواندیم که امام صدر هنوز در زندانهای لیبی بسر میبرد. آیا دولت سوریه اطلاعاتی در مورد تائید و یا تکذیب این خبرها دارد؟
**خدام: در واقع ما نمیتوانیم این اطلاعات را نه تائید کنیم و نه تکذیب. دولت لیبی میگوید که امام صدر در این کشور نیست. ما نیز وسایلی در دسترس نداریم که ردپای او را در اینکشور و یا آنکشور بیابیم. ما کوششهای زیادی مبذول کردیم بحدی که کوششهای ما از مرزهای ایتالیا و فرانسه و آلمان فدرال فراتر رفت و هنوز هم برای یافتن ردپائی از او تلاش میکنیم. زیرا همانطور که گفتم بنا بدلایلی از جمله روابط ما با موسی صدر و علل انسانی مربوط بخانواده صدر ما را وادار میکند که برای یافتن او تلاش کنیم.
* کیهان: شما چند درصد به زنده بودن امام صدر احتمال میدهید؟
** خدام: همیشه انسان باید خوشبین باشد. اما امید زنده بودن او بسیار زیاد است.
* کیهان: روابط سوریه و عراق گویا وارد تحولات تازهای شده است. از یکجهت بعد از دیدار پرزیدنت اسد از عراق اعلام شد که وحدت دو کشور بزودی اعلام میشود و از طرف دیگر چند روزی از آن اعلامیه نگذشته بود که در بغداد صدامحسین جانشین حسنالبکر شد اینک از گوشه و کنار شنیده میشود که این یک کودتا علیه آن وحدت بوده است. نظر دولت سوریه راجع باین مسائل چیست؟
** خدام: در واقع یک میثاق کار مشترک بین عراق و سوریه منتشر شد که هدف از آن تحقق وحدت دو کشور در آینده بود. ما همیشه وحدت اعراب را یکی از اهداف بزرگ ملی میدانیم. زیرا وقتی اعراب جدا از هم باشند بسیار آسیبپذیرند. مورد تجاوز و ظلم واقع میشوند ولی کاری از دست آنها ساخته نیست. امت مانند اتومبیلی است که اگر چرخها و موتورش را جدا کنند دیگر حرکت نمیکند. از اینرو ما سوریهایها همیشه در گذشته و حال و آینده در راه تحقق وحدت عرب تلاش کرده و خواهیم کرد.
در این مراحل حساس که امت عرب میگذراند وحدت عرب بیش از هر وقت دیگر ضروری است. امت عرب خیانت سادات را لمس میکند. با طرح تسلطگرانه آمریکا - اسرائیل و سادات روبرو است اینها ما را وادار میکند که بیش از هر زمان دیگر امکانات و وسایل مقابله با این طرح را فراهم کنیم. البته نمیتوانیم بگوئیم که هر کشور عربی بتنهائی میتواند در برابر تجاوزات خارجی ایستادگی کند اما در صورت اتحاد، آنها میتوانند در برابر تجاوزات اسرائیل بایستند بدینترتیب ما در راه تحقق وحدت تلاش خواهیم کرد.
امیدواریم که این تلاشها دارای نتایج مثبت با خود باشد اما طبیعی است که این راه به تلاش عظیم و صبر زیاد نیاز دارد که امیدواریم اعراب تحمل آنرا داشته باشند. اما در مورد استعفای البکر باید بگویم که او قبل از استعفا طی نامهای به پرزیدنت اسد اعلام کرد که بخاطر بیماری از تمام مسئولیتهای حزبی و رسمی خود بنفع صدامحسین استعفا داده است.
وحدت اعراب
* کیهان: اینک که صحبت از وحدت عرب شد، این سؤال لاجرم بذهن انسان خطور میکند حالا که دو حزب بعث حاکم در عراق و سوریه نمیتوانند با هم نزدیک شوند چطور میتوان وحدت عرب را مثلا بین سوریه و ملکخالد یا ملکحسین و معمر قذافی برقرار کرد.
** خدام: در واقع دو حزب فعلی قبلا یک حزب بوده که در نتیجه انشعاب به دو حزب تبدیل شد که هر دو، اسم بعث را دارند. در حالیکه کاملا از هم مستقل هستند و برای خود سیاست مستقل دارند. در هر حال همانطور که گفتم وحدت بین اعراب به کوشش و صبر نیاز دارد باید تلاش کنیم و برای تحقق آن از پا ننشینیم دهها و شاید صدها سال است که امپریالیستها امت عرب را با جزاء مستقل تجزیه کردند. این تجزیه اثرات بدی را بجا گذاشته که نمیتوان آنها را در چند ماه و سال زدود. دشواریها در راه وحدت زیاد است ولی نباید ناامید شد.
در ایران مثلا همه میگفتند که شاه بسیار قوی است. در خارج از ایران هم همه میگفتند که شاه شکستناپذیر است ولی دیدیم که ملت ایران توانست شاه را شکست دهد و پیروز شود.
بنابراین چیزی که امروز دشوار مینماید شاید در آینده در نتیجه بروز وسایل و قضای مناسب آسان شود. ما در درازمدت به تحقق وحدت عرب امید بستهایم. هرچند که در حال حاضر علاوه بر عوامل صهیونیسم و امپریالیسم که دشمن وحدت عرب هستند، یک دولت عربی را میبینیم که به امت عرب و مسلمان خیانت کرده و دست در دست صهیونیسم جنایتکار داده و بر علیه ما عمل میکند.
این یک امر دشوار و دردناکی است. آنها بهر وسیلهای میکوشند که ما را از راه صحیح منحرف کنند. فشارهای زیادی بر ما وارد کرده و میکنند مثلا تجاوزات مکرر اسرائیل بجنوب لبنان جزیی از این فشارهاست.
* کیهان: گویا انورسادات بجای شاه ایران میخواهد ژاندارم منطقه شود. برای اینکار هم آمریکا اسلحههایی در اختیار او گذاشته است آیا بنظر شما سادات در این راه موفق خواهد شد؟
** خدام: یکی از هدفهای موافقتنامه کمپدیوید این بود که سادات نقش پلیس منطقه را بعهده بگیرد. برای اینکار هم ایالات متحده اسلحههایی را در اختیار او گذاشت. این اسلحهها هرگز بسوی اسرائیل نشانه نخواهد رفت زیرا هماکنون صلح بین آنها برقرار شده است. و آمریکا هرگز سلاحی را برای استفاده بر علیه اسرائیل بدست کسی نمیدهد بنابراین این اسلحهها بر علیه کشورهای منطقه و آفریقا بکار خواهد رفت.
کاشوکی در ویتنام، لوننول در کامبوج و شاه مخلوع در ایران میخواستند منافع آمریکا را حفظ کنند. ببینید سرنوشت آنها چطور است... شاه الان مانند گوسفندی بیپناه در گوشهای خزیده است. چرا؟ برای اینکه او منافع ملتش را نادیده گرفت. برای اینکه ملت ایران خیلی قویتر از او بود... بنابراین درسهای عبرتانگیز هرچند که سادات دلش میخواهد ژاندارم منطقه شود ولی هرگز باین امید نخواهد رسید و سرنوشتش مانند شاه مخلوع خواهد شد.
سوریه و جنوب لبنان
* کیهان: یکی از هدفهای اسرائیل از حمله بجنوب لبنان، کشانیدن سوریه بیک جنگ تمامعیار است. آیا بنظر شما این نظر صحیح است؟ و آیا ممکن است بطور کلی هدفهای کمپدیوید را برای خوانندگان ما بشمارید؟
** خدام: اسرائیل در جنوب لبنان چندین هدف را دنبال میکند از جمله:
1- ضمیمه کردن جنوب لبنان باسرائیل: یعنی اسرائیل با حملات مکرر خود میخواهد جنوب لبنان را از سکنه آن خالی کند و مقاومت فلسطین را از آنجا عقب براند تا در مرحله بعدی بتواند جنوب لبنان را ببلعد.
2- مجبور کردن دولت لبنان بامضای قرارداد ننگین تسلیم همانگونه که سادات انجام داد.
3- اسرائیل میکوشد که به نیروهای همپیمان خود در لبنان برای تجزیه کردن لبنان کمک کند.
4- مقاومت فلسطین را در لبنان تصفیه کامل کند.
5- زیر فشار گذاشتن سوریه از طریق ساحل لبنان.
اینها هدفهایی است که اسرائیل در لبنان دنبال میکند. اما هدفهای کلی کمپدیوید عبارتند از:
1- هدفهای اسرائیلی 2- هدفهای آمریکایی
در مورد هدفهای اسرائیل که در موافقتنامه کمپدیوید منظور شده میتوان در دو هدف اساسی خلاصهاش کرد:
1- تصفیه کلی مساله فلسطین و تقویت پایههای موجودیت صهیونیسم در قلب منطقه عربی خاورمیانه تا گامی در راه توسعهطلبیهای جدید اسرائیل در چارچوب هدفهای صهیونیسم جهانی که ایجاد کشور بزرگ اسرائیل از نیل تا فرات است برداشته شود.
بنابراین برای تحقق این هدف اسرائیل دست به مانورهای زیرکانهای زده است. اسرائیل دم از خودمختاری کرانه باختری و غزه میزند ولی از حقوق مردم فلسطین حرفی بمیان نمیآورد. در کمپدیوید ملت فلسطین را به سه گروه تقسیم کرد: سکنه کرانه باختری و نوار غزه - پناهندگان فلسطینی که از سال 1948 در کرانه باختری زندگی میکنند - و پناهندگان فلسطینی در سایر کشورهای عربی.
بدینترتیب میبینید که اینها یک ملت را به سه دسته تقسیم کردهاند. طبق موافقتنامه کمپدیوید، حقوق ملت فلسطین در خودمختاری خلاصه شده است. خودمختاری یعنی چه؟ در واقع منظور از خودمختاری کرانه باختری و نوار غزه اینست که فلسطینیها حقی در خاک کشورشان ندارند.
سیادت خاک فلسطین از آن اسرائیل است زیرا وقتیکه میگوئیم فلان کشور باقلیت ملی یا مذهبی خود حق خودمختاری داده معنایش اینست که این خودمختاری در چارچوب سیادت یک کشور کامل داده شده است. بنابراین حق خودمختاری به سکنه فلسطین در زیر سایه کشور اسرائیل است نه مستقل از آن - از اینرو ما اینرا یک گام در راه تصفیه کامل مساله فلسطین میدانیم.
رویای صهیونیستها
2- اسرائیل از طریق تحمیل صلح اسرائیلی باعراب میخواهد تمام مرزهای اعراب بر روی این گروه صهیونیستی باز شود. یعنی اسرائیل بتواند در تمام زمینههای فرهنگی، بازرگانی، اقتصادی، توریستی و غیره با کشورهای عربی مبادله داشته باشد.
بعبارت دیگر اسرائیل میکوشد از اینراه بر منطقه تسلط یابد. شما میدانید که در آمریکا 6 میلیون صهیونیستی وجود دارند که الان بر زندگی سیاسی و اقتصادی آمریکا تسلط دارند. اینک صهیونیسم در این رویاست که با 3 میلیون صهیونیستی در فلسطین بتواند تمام منطقه را بزیر سلطه خود درآورد.
هدفهای آمریکائی هم در تجزیه اعراب و تسلط بر منطقه از نظر استراتژی، سیاسی و اقتصادی دور میزند. مساله انرژی برای آمریکا یک مساله حیاتی است و آمریکا با متلاشی کردن وحدت کلمه بین اعراب خواهد توانست برای سالیانی درازمدت احتیاجات نفتی خود را از منطقه عربی تامین کند.
سادات هم هدفهای خامی دارد. او خواب فرعون شدن را میبیند. او عقده خودبزرگبینی دارد. او میخواهد چیزی باشد که نیست… در این ماجرا او ملت مصر را آلتدست امپریالیسم قرار داده که اولین و آخرین متضرر در این ماجرا خواهد بود.
* کیهان: با این تفاصیل آیا در این افق تیره، خط نوری هر چقدر کمرنگ برای برقراری صلح بین شما و اسرائیل وجود دارد؟
** خدام: هرگز… من میپرسم آیا بین تجاوزکار و تجاوز دیده و بین دزد و دزد زده آشتی میتوان برقرار کرد. البته ما صلحی عادلانه میخواهیم. این صلح عادلانه با صلحی که سادات امضاء کرد فرق بسیار زیادی وجود دارد زیرا که صلح عادلانه دو شرایط اساسی دارد.
1- اسرائیل باید بدون قید و شرط از تمام سرزمینهای اشغال شده عرب در جنگ 1967 عقبنشینی کند.
2- اسرائیل باید حقوق ملی ثابت ملت فلسطین و حق قانونی و شرعی آن در بازگشت به فلسطین اشغال شده و حق تعیین سرنوشت و حق تاسیس یک کشور مستقل فلسطینی را برسمیت بشناسد.
اینها شرایط صلح عادلانه است. بنابراین بدون قبول این دو شرط از طرف اسرائیل نمیتوان هیچگونه حرفی درباره صلح با اسرائیل زد. چرا ما با سادات میجنگیم؟ برای اینکه او تسلیم شده است و ما هرگز تسلیم نخواهیم شد. ما تا لحظه آخر در راه رسیدن بهدفهای ملی و انسانی خود خواهیم جنگید…
آیا چگونه میتوان تصور صلح با کسی را کرد که سرزمینهای ما را اشغال کرده و ملت ما را آواره ساخته است این تصور در اصل باطل است. بنابراین هرگز ما با اسرائیل غاصب صلح نخواهیم کرد.
دو جبهه علیه اسرائیل
* کیهان: درباره تقویت جبهه شرقی چه اقدامات تازهای انجام شده؟
** خدام: در این جبهه چیز تازهای روی نداده است. نه الان دو جبهه یکی شمالی یعنی سوریه و شرقی یعنی جبهه اردن وجود دارد. ما کوشش میکنیم که دوباره توازن استراتژی قوا را که در نتیجه امضای قرارداد کمپدیوید توسط سادات بهم خورده است بوجود آوریم. البته این کار به تلاش و کار و جدیت بسیار نیاز دارد.
* کیهان: آیا انقلاب اسلامی ایران به برقراری مجدد این توازن کمک کرده است؟
** خدام: آری، انقلاب ایران همانگونه که در ابتدای سخنم گفتم یکی از عوامل بسیار مهم ایجاد موازنه قوا در منطقه خاورمیانه بود. از اینرو ما با دید تحسین باین انقلاب مینگریم و امیدهای بسیاری را نیز باین انقلاب بستهایم انقلاب ایران یک عامل بسیار مهمی در تقویت بنیه و روحیه رزمی اعراب بوده است لذا ما با تمام نیرو از این انقلاب دفاع میکنیم. وقتی امام خمینی میگوید که مسئله فلسطین مسئله ملت ایران است ما را سرشار از امید کرده و اثرات بسزائی در منطقه عربی از خود بجای گذاشته است.
* کیهان: آیا کمکهای مالی کشورهای نفتخیز جنوب به کشورهای جبهه جنگ با اسرائیل ادامه دارد، و مقدار آن چقدر است؟
** خدام: در کنفرانس بغداد تصمیماتی در این زمینه اتخاذ شد. کشورهای نفتخیز عرب تعهد کردند که مبالغی به کشورهای عرب جبهه جنگ و سازمان آزادیبخش فلسطین پرداخت میکنند. بیشتر این کشورها هماکنون تعهدات خود را انجام میدهند.
در عین حال ما میکوشیم که از تمام امکانات خود در تقویت بنیه دفاعی و ساختن پایگاه محکم اقتصادی استفاده کنیم زیرا جنگ با اسرائیل فقط به تقویت بنیه دفاعی و نظامی بستگی ندارد بل جنگ ما با اسرائیل یک جنگ فرهنگی است که باید در تمام زمینهها خود را آماده کنیم. این یک جنگ طولانی خواهد بود و ما آماده تحمل تمام مشقات و محرومیتهای آن هستیم.
* کیهان: آیا سوریه با سازمان امل همکاری دارد؟
** خدام: بله. فرماندهی سازمان امل را امام موسی صدر بعهده داشتند ولی سوریه با این سازمان بخاطر اینکه هدفها و اصول ملی و ضدصهیونیسم را دنبال میکند احساس همدردی میکند. در این سازمان عناصر خوبی وجود دارند. ما بتمام گروههای سیاسی لبنان که بر علیه تجاوزات اسرائیل مبارزه و از وحدت ارضییشان دفاع میکنند کمک میرسانیم.
* کیهان: آیا پیامی برای ملت ایران دارید؟
** خدام: آری برای ملت ایران پیام محبت و تقدیر و آرزوهای خالص برای اینکه پیروزی خود را گرامی بدارد دارم و امیدوارم هر چه بیشتر در راه پیشرفت و شکوفائی و سازندگی کشور خود گام بردارد. این پیامی است که پرزیدنت حافظالاسد بنام ملت و دولت سوریه بوسیله من برای ملت ایران فرستاده است همانطور که در چندین مناسبت گفتم ما با گرمی و با عاطفه بسیار بملت بزرگ ایران و به انقلاب اسلامی آن چشم دوختهایم و انشاءالله ملت و کشور شما را همیشه پیروزمند ببینیم.