مروری برمدیریت هوشمندانه رهبر معظم انقلاب درفتنه 88 (بخش پایانی)

شبنم نادری

5- خطبه تاریخ ساز:

رهبر فرزانه و مدبر انقلاب اسلامی در نمازجمعه تاریخی مردم تهران در روز 29 خرداد ضمن موشکافی مسائل و وقایع اخیر در کشور دلهای مردم را به سکینه و آرامش با یاد خداوند فراخواندند و توانستند با بیانات ارزشمند خود التهابات ونگرانی های مردم را تسکین دهند. ایشان در این خطبه به چند محور اصلی پرداختند.

الف)تبیین حماسه 22 خرداد

هر چند رهبرمعظم انقلاب در پیام خود در روز بعد از انتخابات به عظمت و شکوه انتخابات ریاست جمهوری اشاره کرده بودند، اما این بار ترجیح دادند تا رودر روی مردم و بار دیگر از حضور و مشارکت گسترده مردم در انتخابات تشکر نمایند. ایشان معتقدند سخن گفتن در این خصوص حتی اگر با مبالغه و تملق همراه باشد ایرادی بر آن وارد نیست و این موضوع خود نشان دهنده میزان تاثیر گذاری آراء مردم در نظام مردم سالاری دینی میباشد..از جهت دیگر ایشان حضور مردم را دارای نشانه های مهمی دانستند. نشانه هایی که هم در داخل کشور و هم در جهان دارای اثار فراوان می باشد.

ب)جریان‌شناسی رقابت‌های انتخاباتی

ایشان مدبرانه در تحلیل جامعی مباحث اتفاق افتاده در کشور را به جای آنکه به یک بحران گسترده تبدیل کنند به مسئله ای داخلی و خانگی تبدیل کرده و رقابت های انتخاباتی را رقابت هایی درون نظام ومتعلق به نظام دانستند، این در حالی بود که دشمنان سعی می کردند تا رقابتها را به دو گروه رقابت میان مخالفان و طرفداران نظام جلوه دهند. تدبیر ایشان توانست مانع بزرگی برای دخالت و تصمیم گیری بیگانگان در جریانات کشور ایجاد کند.

ج) بررسی وجوه مثبت و منفی مناظره‌های تلویزیونی

مناظره های تلویزیونی به عنوان جدیدترین ابزار برای تبلیغات کاندیداها در این دوره از انتخابات توانست نقش بسزایی در میزان شناخت مردم و در نتیجه میزان شرکت مردم در انتخابات داشته باشد بیانات رهبر معظم انقلاب در خصوص مناظره های تلویزیونی بسیاری از نکات تاریک و مبهم را برای مردم اشکار و روشن ساخت. ایشان در تحلیلی واقع بینانه هم به وجوه مثبت و هم به وجوه منفی در این مناظره ها پرداختند. از دیدگاه ایشان به علت شفاف و صریح بودن مناظره ها تبلیغات دشمنان در زمینه غیر رقابتی بودن انتخابات کاملاخنثی شد.مردم با دیدن مناظره ها توانستند از بسیاری از مسائل مطرح در جامعه آگاه شوند و احساس نمودند نظام دارای اندرونی و بیرونی نیست و مسائل مربوط به نظام باید به آگاهی همه مردم برسد و آنها در این خصوص بیگانه تلقی نمی شوند.

مناظره ها نشان دهنده آزادی بیان بود و توانست ذهن ها را پرورش داده قدرت انتخاب ملت را بالاببرد. در نهایت آراء مردم را از شکل زینتی به شکل حقیقی تبدیل نماید. اما در مراحلی از مناظره دیده می شد که جنبه احساس بر جنبه منطقی غلبه می کرد و در نهایت جنبه تخریبی بر مباحث سایه می افکند. مناظرات گاهی به صورت سیاه نمایی افراطی از وضع موجود و وضع گذشته تبدیل می شد و این مسئله در میان طرفداران نامزدها التهاب و نگرانی ایجاد می کرد گفت وگو ها یی که بعد از مناظره به صورت بگو و مگو ادامه می یابد می تواند به کشمکش، کدورت و کینه تبدیل گردد. لذا باید از ادامه بگو مگو ها پرهیز کرد. با حذف نکات منفی می توان مناظره ها را در طول سال و در سطوح مدیریتی ادامه داد تا مسئولان همواره در حال نقد و پاسخگویی باشند و در ضمن جامعه قدرت پذیرش این مناظره ها را در خود افزایش دهد تا در زمان انتخابات به حالت انفجار در نیاید.

د) آگاهی بخشی به نخبگان، احزاب و جریانات سیاسی

مقام معظم رهبری در بخش مهمی از سخنان خود خطاب به نخبگان و نامزدها و احزاب و جریانات سیاسی تذکراتی دادند که باید آن تذکرات را به عنوان محوری ترین بخش از بیانات ایشان برجسته کرد. تذکراتی که اگر به ان ها عمل می شد می توانست مانع از بروز بسیاری خسارت های مادی و معنوی به مردم و نظام جمهوری اسلامی شود. ایشان معتقد بودند که کشور در یک لحظه حساس تاریخی قرار گرفته است. لزوم توجه دهی به این مسئله با توجه به وضع همسایگان، وضع خاورمیانه، بحران اقتصادی جهان و... اهمیت حفظ آرامش و تصمیم گیری بخردانه را می رساند. چه بسا یک تصمیم نادرست و حرکت ناصحیح وضع کشور را در این لحظات حساس به مخاطره اندازد و جامعه را دستخوش التهاب کند.

لذا هوشیاری و جلوگیری از عملکردهای اشتباه لازمه وضع موجود برای رسیدن به وضع مطلوب می باشد. سیاسیون وظیفه دارند با مراقبت از رفتار و گفتار و عملکرد خود افکار عمومی منتسب به جریانهای حزبی و گروهی وابسته به خود را به سمت اعتدال و پرهیز از افراطی گری هدایت کنند و خود در این راستا پیش قدم باشند. چه بسا افراطی گری اگر از آنها آغاز شود به تدریج بدنه اجتماع را نیز فرا می گیرد و پس از زمان اندکی حتی خود کسانی که به این افراطی گری دامن زده اند نمی توانند جلوی گسترش آن را بگیرند. آغاز خروج از مرزهای تعادل و شروع افراطی گری عدم پایبندی به قوانین است.برای پرهیز از افتادن در دام افراطی گری سعه صدر، تسلط بر خویشتن و عمل به قوانین راهگشا خواهد بود.

جریانات سیاسی قبل از انجام هرعملی و گفتن هر حرفی باید به مسئولیت خود نزد خداوند بیندیشند. چه بسا گفتن و نوشتن یک سخن بتواند محرک حرکات و اعمال پیش بینی نشده بعدی باشد. لزوم توجه به مسئولیت در پیشگاه خداوند به نخبگان سیاسی کمک می کند تا قبل از بیان سخنان و انجام رفتار خود به عواقب دنیوی و اخروی آن نیز اندیشیده و سپس اقدام نمایند.

رهبر معظم انقلاب با یاد آوری وصایا ی امام راحل در خصوص عمل به قانون به عنوان مرجع نهایی حجت را برای همه تمام کردند. از آنجا که اکثر گروههای سیاسی خود را پیرو راه امام(ره) میخوانند باید بدانند که راه امام راه عمل به قانون است و قانون فصل الخطاب همه اختلاف نظرها است. باید جریانات سیاسی اختلافات را کنار گذاشته و بنا را بر محبت و تفاهم و برادری قرار دهند و از اصول قانونی پیروی نمایند. زیرا راه قانون همیشه باز است.

اختلافات قبل از انتخابات طبیعی است. اما همه اختلاف نظرها و عقیده ها را باید پس از انتخابات کنار گذاشت. زیرا مردم با علاقه خود یک نظر و رای را می پذیرند و آن را انتخاب می کنند. در حقیقت در سر صندوق های رای است که مردم خواسته خودشان را بروز می دهند. همه ی اختلافها باید سر صندوق را ی حل و فصل شود. دعواهای بعد از انتخابات به صورت زور آزمایی و اردو کشی خیابانی مردود و بر خلاف قانون احترام به رای اکثریت و به چالش کشاندن اصل مردم سالاری است.

دشمنان و ضد انقلاب همیشه منتظرندتا در فرصتی خاص، ضربه خود را به نظام اسلامی وارد کند. در این نکته که دشمنان ما همیشه در حال طراحی نقشه های خرابکاری و عملیات های تروریستی هستند هیچ شکی نیست. اما این آگاهی و تیز هوشی ما ست که می تواند اهداف آنها را نا کار آمد و نقشه های آنها را نقش بر آب کند. اگر نخبگان و فعالان سیاسی بدون توجه به واکنشهای احساسی در خلال تجمعات و راهپیمایی ها،زمینه را برای بروز این گونه حوادث که هم لطمات جانی و هم امنیتی دارد آماده کنند مسئولیت این حوادث بر عهده آنان می باشد.

اگر گروههای سیاسی سعی دارند تا با زور آزمایی خیابانی اهرم فشاری به نظام وارد کنند و نظام را به خاطر مصلحت مقطعی وادار سازند تا به اعمال خارج از قانون عمل نمایند مطمئن باشند که در محاسبات خود اشتباه کرده اند. زیرا نظام تسلیم بدعت های غیر قانونی نمی گردد. در حقیقت تن دادن به مطالبات غیر قانونی خود می تواند آغاز دیکتاتوری باشد.

ه) رفتار‌شناسی سران استکبار و رسانه‌های بیگانه

ایشان همچنین با تیز بینی همیشگی خویش محور اصلی همه ی این اتفاقات - سران کشورهای استکباری- را به درستی نشانه گرفتند. ایشان ضمن تبیین جریانات و تحرکات استکباری و رسانه های آن ها عنوان نمودند که:

«امروز دنیای استکبار روی نقاط قوت ملت ها متمرکز شده، تا آنها را از بین ببرد. البته یک جاهایی موفق می شوند، یک جاهایی هم موفق نمی شوند. از جمله ی جاهایی که به حول و قوه ی الهی موفق نشدند و موفق نخواهند شد، ملت ایران است.»

6- تاکید بر فصل‌الخطاب بودن قانون:

از محوری‏ترین تدابیر رهبر انقلاب که در شرایط فتنه حکم تعیین زمین و قاعده بازی را داشت، تاکید بر فصل الخطاب بودن قانون (خصوصاً در سخنرانی نماز جمعه 29 خرداد) و انجام اعتراضات تنهااز مسیر قانون و راههای قانونی و مراجعه به نهادهای قانونی بود. خصوصاً در شرایطی که جریان فتنه گر و برخی خودی‏های غافل تاکید بر حکمیت و مذاکره و مصالحه و حل و فصل مسئله از راههایی داشتند که مدیریت کار را از دست نظام خارج و فرجام مسئله را نامشخص کرده و بر پیچیدگی فتنه می‏افزود.

تا زمانی که تایید نهایی نتایج انتخابات از سوی نهادهای مسئول انجام نگرفته بود، رهبر انقلاب ضمن به رسمیت شناختن شبهاتی که ممکن است برای کاندیداهای انتخاباتی وجود داشته باشد بر حل تمامی این شبهات از مسیر قانونی تا انتها وهمکاری کامل نهادهای انتخاباتی – شواری نگهبان و وزارت کشور- تاکید می نمودند. پیشنهاد بازشماری تصادفی صندوق ها اولین بار از سوی شخص ایشان در دیدار با نمایندگان کاندیداها مطرح شد.ممکن است کسانی... اشکالات و اعتراضاتی را بر مجاری گوناگون امور در انتخابات ثبت کرده باشند و اعتراض داشته باشند... رسیدگی به اینها حتماً باید انجام بگیرد.

با پایان مهلت شورای نگهبان برای رسیدگی به شکایات، با آنکه معترضان تا آن لحظه از پذیرش مجاری قانونی سرباز زده بودند، رهبر بزرگوار انقلاب در پاسخ به نامه دبیر شورای نگهبان برای تمدید پنج روزه مهلت رسیدگی به شکایات موافقت نمودند. رهبر انقلاب مصمم بودند تا همه راه های قانونی و ممکن برای شبهه زدایی را عملی نمایند. شاید معترضان در مسیر قانون و اصلاح قرار گیرند.

7- تاکید بر لزوم تبری خودی‌ها از بیگانگان:

شدت و حدت مسایل بعد از انتخابات و شکل گرفتن منازعات به صورت سنگین در داخل از یک سو و وجود تفکر غلط در جریان فتنه برای استفاده از ظرفیت های دشمن خصوصا ظرفیت های انبوه رسانه ای به نفع خود از دیگر سو موجب غفلت از دشمن و اهدافش شد. این مسئله موقعیت استثنایی در اختیار جریان ضدانقلاب خارج و داخل قرار داد تا با فضاسازی‏های گسترده و رسانه‏ای سنگین و دروغگویی، تهمت زنی و ایجاد جنگ روانی شرایط بوجود آمده را مبهم تر و غبار آلودگی واقعیت ها را بیشتر کند.در این بین عدم تبری جریان فتنه از دشمن و رسانه های ماهواره ای آنها مانند بی بی سی فارسی موقعیت مهمی در اختیار آنها قرار داده بود تا در بخش هایی از جامعه و مردم دارای اعتبار و اعتماد باشند.

با وجود آنکه طرح شبهه تقلب بستر اصلی را برای اغتشاشات خیابانی فراهم آورده بود اما فرض رهبری آن بود که جریان شکست خورده در انتخابات از افراطی گری ها و اغتشاشات دوری خواهد جست. لذا از نامزدهای انتخاباتی خواستند صراحتا از اغتشاشگران تبری جویند؛ فرصتی که راه را بر باقی ماندن آنها در مجموعه انقلاب هموارتر می کرد. همه باید در مقابل این خرابکاری‏ها بایستند، اعلام موضع کنند. همه بایستی بگویند این تخریبهائی که انجام می گیرد، این کارهای زشتی که انجام می گیرد، بعضاً جنایاتی که واقع می شود، مربوط به هیچ کدام از این اطراف قضیه نیست؛ این مربوط به مردم نیست، مربوط به نامزدها نیست؛ مربوط به خرابکارهاست، مربوط به اخلالگرهاست. نبادا کسی توهم کند و تصور بکند که این مربوط به این است که اینها طرفدار فلان نامزدند.

دقت در برخی جملات خطبه های 29 خرداد عمق تیز بینی و ژرف اندیشی رهبر فرزانه انقلاب را نشان می دهد. در بخشی از خطبه دوم ایشان نخبگان سیاسی را به مراقبت شدید از گفتار خویش توجه دادند. اگر آنها -نخبگان سیاسی- کمی افراطی‏گری کنند، دامنه‏ی این افراطی‏گری در بدنه‏ی مردم به جاهای بسیار حساس و خطرناکی خواهد رسید که گاهی خود آنها دیگر نمی توانند آن را جمع کنند. طرح این نکته از جانب رهبر معظم انقلاب مسئولیت بسیاری از رسوایی ها در جریان حوادث روزقدس، سیزده آبان و روز عاشورا را مستقیما بر عهده سران فتنه نهاد.

نکته دیگر هشدار رهبر انقلاب به حمایت های خارجی است که از جریان فتنه گر صورت می گرفت؛« دستهای دشمن را ببینید... گرگهای گرسنه‏ی کمین‏کرده را که امروز دیگر نقاب دیپلماسی را یواش یواش دارند از چهره‏هایشان برمی دارند و چهره‏ی حقیقی خودشان را نشان می دهند، ببینید؛ از اینها غفلت نکنید.» پس از این، موضوع حمایت های خارجی بارها مورد توجه رهبر انقلاب قرارگرفت. تاکید ایشان در هر مرتبه بر لزوم هوشیاری تمام جریان های داخلی و مرزبندی و موضع گیری برعلیه دشمن های مستکبر بود.

نیمه تیرماه، در سخنرانی عمومی در سالروز ولادت امیر المومنین، رهبر انقلاب بزرگوارانه حمایت خارجی ها از جریان های داخلی را در راستای اختلاف افکنی تفسیر کردند اسم بعضی‏ها را می‏آورند به عنوان اینکه ما مدافع آنها هستیم؛ دروغ می گویند؛ مدافع آنها هم نیستند؛ قصدشان ایجاد اختلاف است. با این وجود و علی رغم هشدارهای آتی پیرامون حمایت های خارجی، سران فتنه نه تنها به عملکرد خویش ادامه دادند بلکه با سکوت در قبال سران آمریکا و اروپا و توجیه حمایت های اینچنینی دلخوشی خود را نسبت به اینگونه حمایت ها نشان دادند.

8- تبیین جنگ نرم دشمن:

پیش از این بارها رهبر انقلاب نسبت به تهدید نرم در شرایط گوناگون هشدار داده و آن را تحلیل کرده بودند. از تهاجم فرهنگی در دهه هفتاد تا طرح بازساری شده فروپاشی شوروی سابق در دوره اصلاحات. اما شرایط بعد از انتخابات، فضای عینی‏تری را برای درک و عمق پیدا کردن جامعه و خواص نسبت به جنگ نرم بوجود آورد که رهبر انقلاب با تمرکز بر آن و افشای زوایا و ابعاد آن در شرایط جدید، در چند دیدار مهم مانند دیدار با شعراء، دانشجویان و اساتید دانشگاه در ماه رمضان و دیدار با خبرگان رهبری و نیز دیدار با بسیج، فضای فعالی را در نیروهای انقلاب خصوصاً بدنه اجتماعی و نخبگانی در مواجهه با حوادث بعد از انتخابات به وجود آوردند و بستر مناسبی نیز برای مواجهه فعال و مهیاتر جامعه و نخبگان با مسئله جنگ نرم در آینده ایجاد کردند.

9) ناکام گذاشتن استراتژی فشار از پایین و چانه زنی از بالا:

محور اصلی حرکت جریان فتنه بعد از انتخابات به عقب راندن نظام در مواضع اصولی آن بود و رهبر انقلاب هدف مرکزی این راهبرد محسوب می‏شد. ایستادگی رهبری و قاطعیت ایشان علی رغم فشارها، جریان فتنه را در مقاطع گوناگون کاملاً مایوس کرد. در روزهای ابتدایی بعد از انتخابات یکی از محورهای اصلی جریان فتنه، فشار از پایین و چانه زنی از بالابود که طی روزهای دیگر نیزبه صورت محدودتر ادامه پیدا کرد ولی خطبه‏های نماز جمعه 29 خرداد نقطه یاس آنها شد. در حوادث روزهای بعد از خطبه‏های نماز جمعه، روز قدس، 13 آبان، 16 آذر و عاشورا و تاسوعا تا 22 بهمن، همین خواسته محور اصلی بود. بعد از حادثه تلخ روز عاشورا و راهپیمایی 9 دی، برخی چانه زنی‏ها از سوی جریان فتنه به شکل‏های گوناگون مکتوب و شفاهی به منظور تنازل نظام و رهبری از مواضع اصولی صورت پذیرفت اما همه این تلاشها در برابر قاطعیت رهبری، ناکام ماند. نهایتاً روز 22 بهمن یک نقطه پایان در استراتژی فشار از پایین و چانه زنی از بالادر جریان فتنه بود.

11- طرح موضوع «لزوم بصیرت» به صورت یک گفتمان در برابر فتنه:

طرح برجسته و گفتمانی بصیرت به عنوان ضرورت اصلی در مقابله هوشمندانه با فتنه و به متن آوردن راهبرد شفاف‏سازی و روشنگری در کنار سایر اقدامات لازم از یک سو و محور شدن خود رهبر انقلاب در انجام روشنگری و بصیرت افزایی مردم و نخبگان از سوی دیگر، کلید حل مسایل بعد از انتخابات بود.ایشان در بیش از 30 سخنرانی بعد از انتخابات، باشفاف‏سازی گام به گام و مرحله به مرحله که با صبر و حوصله در مقابل گستاخی‏های پی در پی فتنه گران انجام شد بر راهبرد روشنگری تاکید و در برابر برخی مطالبات بحق اما پیچیده کننده فتنه مانند محاکمه و دستگیری سران فتنه، به تدریج فضا را شفاف و زمینه‏های شعله ور تر شدن فتنه را خنثی نمودند. به همین سبب در این جریان شاهد ریزش روز افزون جریان فتنه ساز و رویش و اتحاد در میان مردم ولایت مدار هستیم که راهپیمایی 9 دی و 22 بهمن نقاط اوج آن بود.

10- تدبیر جذب حداکثری و دفع حداقلی:

مهم ترین رویکرد این مقطع را می توان اتمام حجت حداکثری نظام و رهبری با جریان فتنه برای بازگشت آنها به نظام و جبران خطاها و اشتباهات گذشته دانست. ایشان در سخنان خود در مقاطع مختلف سعی نمودند با درایت بین مردم معترض از آشوبگران و ضد انقلاب تفکیک قائل شوند، برای اصلاح ذهنیت‏ها با نخبگان به طور مستقیم گفت وگو کنند، حوادثی مانند کهریزک و کوی دانشگاه را محکوم کرده و دستور برخورد با متخلفان را صادر نمودند ضمن دادن هشدار به نخبگان و خواص برای ایفای نقش روشنگری از آنها برای پرهیز از سخن دوپهلو وشفاف‏سازی دعوت نمودند تا در نتیجه ی این تدابیر نظام بتواند با جذب حداکثری و دفع حداقلی به عنوان سیاست محوری خویش با کسانی که در معارضه عملی با نظام قرار گیرند برخورد قاطع نماید. بررسی صبر و مدارا و هشدارها وانذارهای رهبر انقلاب در ماه های منتهی به انتخابات و هشت ماه پس از برگزاری آن تبیین کننده دیدگاه معظم له درباره جذب و دفع نخبگان است. در شرایطی که خصوصا حرمت شکنی های روز عاشورا واکنش های گسترده مردمی را در پی داشت، رهبر انقلاب در اولین سخنرانی خود پس از حوادث روز عاشورا بار دیگر از صبر و ملاحظه خود گفتند .

اینجا جوانها تلفن می کنند - می فهمم من، می خوانم، غالباً تلفنها و نامه ها را خلاصه می کنند، هر روز می آورند، من نگاه می کنم - می بینم همین طور جوانها گله مند، ناراحت و عصبانی؛ گاهی هم از بنده گله می کنند که چرا فلانی صبر می کند؟ چرا فلانی ملاحظه می کند؟ من عرض می کنم؛ در شرائطی که دشمن با همه ی وجود، با همه ی امکاناتِ خود درصدد طراحی یک فتنه است و می خواهد یک بازی خطرناکی را شروع کند، باید مراقبت کرد او را در آن بازی کمک نکرد. خیلی باید با احتیاط و تدبیر و در وقت خودش با قاطعیت وارد شد.»

اما متاسفانه سران فتنه با بی اعتنایی به تذکرات دلسوزانه رهبر معظم انقلاب و فرصت مدارایی که نظام در اختیار آنها قرار داده است روند دیگری را برگزیدند که سر انجام به اخراج آنها در نظام اسلامی منجر شد.

در خاتمه ی این بحث باید گفت هدایت ها و تلاش های ویژه ی مقام معظم رهبری و اطاعت نیروهای ولایی در این عرصه از ایشان، سبب شد تا اغتشاشات و درگیری ها ریزش پیدا کرده و عوامل اصلی فتنه ماهیت اصلی خود را نشان دهند ونظام اسلامی بار دیگر با قدرت ولایت و حمایت مردم از گردنه ی سخت دیگری سرافرازانه عبور نماید. قطع به یقین باید گفت؛پیروزی حماسی مردم در فتنه همه جانبه 88 بیش از همه و پیش از همه مدیون مدیریت الهی و پیامبرگونه رهبرمعظم انقلاب بوده است. بررسی موشکافانه ی تدابیر مقام معظم رهبری در این برهه ی تاریخی از موضوعاتی است که هم نیازمند پرداختن به آن در چند کتاب مستقل دیگر است و هم اینکه در سال ها و زمان های آینده ابعاد متفاوت و اثر بخش خود را آشکار می سازد که اکنون برای بنده و امثال بنده آشکار و هویدا نیست.