در گفت گو بادکتر فؤاد ایزدی کارشناس امور بین الملل بررسی شد
(گفت وگو)هدف آمریکاییها از مواضع خلاف توافقنامه ژنو 3
پایگاه بصیرت؛ گروه بین الملل: از همان ساعات اولیه پذیرش توافقنامه هسته ای ژنو 3 بین ایران و گروه 5+1، مقامات آمریکایی در مغایرت با روح توافقنامه سخنرانی کردند. جان کری ساعتی بعد از انتشار این توافقنامه ادعا کرد که در توافقنامه ژنو3 حق غنی سازی به ایران داده نشده است و باراک اوباما شنبه هفته قبل با حضور در مرکز صهیونیستی سابان، سخنان بی پرده ای را علیه برنامه صلح آمیز هسته ای ایران ابراز کرد. اوباما آرزو کرد که اگر می توانست پیچ و مهره های تأسیسات هسته ای ایران را جمع می کرد. چنین سخنانی روز بعد از سوی کری در همان مرکز تکرار شد. با وجود چنین مواضعی از سوی آمریکائی ها و در حالی که برخلاف توافقنامه ژنو، تحریم های جدیدی را علیه ایران امضا کرده اند، چه تأثیری بر سرنوشت توافقنامه خواهد داشت؟ هدف آمریکایی ها از این اظهارات چیست و برنامه هسته ای ایران را تا چه اندازه خواهند پذیرفت؟دکتر فؤاد ایزدی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل آمریکا در گفتگو با پایگاه بصیرت به این سؤالات پاسخ می دهند:
بصیرت: با توجه به امضای توافق نامه ژنو 3 بین ایران و 5+1 و مبنا قرار گرفتن این توافقنامه، تا چه اندازه سخنان اوباما و جان کری در مرکز سابان که از جمله حق غنی سازی ایران را رد کردند، در مخالفت با این توافقنامه بود؟
دکتر ایزدی: بنده تمایلی به تائيد كردن اظهارات جان كري و اوباما ندارم، ولي صحبت هايي كه جان كري و اوباما زده‌اند برخلاف متن توافقنامه نيست، به طور مثال آنها گفتند؛ در اين متن به ايران حق غني‌سازي داده نشده است. بر اساس متن گفته شده كه ایران طی شش ماه غني‌سازي 20 درصد نبايد داشته باشد، تفسير اين موضوع در اين است كه اگر ايران نبايد غني‌سازي 20 درصد داشته باشد، بنابراین غني‌سازي 5 درصد مي‌تواند داشته باشد، ولي این موضوع در توافقنامه نيامده كه ما مي‌توانيم غني‌سازي 5 درصد داشته باشيد. قدم نهايي هم همين وضعيت است، يعني هرچند بحث غني‌سازي آمده، اما در ادامه نيز به نظر موافق 1 + 5 مشروط شده است. يعني اگر قبلا مردم ما شعار مي‌دادند غني‌سازي حق مسلم ماست، بايد در حال حاضر شعار بدهيم اگر طرف مقابل موافق باشد غني‌سازي حق مسلم ماست و اينكه اوباما مي‌گويد كه ايران نيازي ندارد كه در فردو غني‌سازي داشته باشد، اين هم براساس همان بند توافقنامه در حوزه غني‌سازي است، چون محل غني‌سازي هم بايد مورد توافق دو طرف باشد، يعني اگر آمريكاييها مدعي شوند كه در فردو غني‌سازي انجام نگيريد بايد براساس اين توافقنامه پذيرفت. متن اين توافقنامه متأسفانه ضعيف است و امتيازهايي كه به طرف مقابل داده شده، بسيار بيشتر از امتيازاتی است كه ما گرفته‌ايم، تقريبا در اين دو هفته‌اي كه از اين توافقنامه گذشته مقامات آمريكا صحبت‌هايي مي‌كنند كه در حقيقت بر اساس اين متن حرف‌هايي غيرواقعي نيست و در نهايت این توافقنامه به گونه ای است که طرف آمريكاييها به راحتي مي‌تواند تفسیرخودش را ارائه کند و در متن هم هيچ مشكلي برای این تفسیرهای آمريكاي ايجاد نشده است.
بصیرت: سخنان اوباما که در آن از یک طرف بر آرزوی برچیده شدن پیچ و مهره های تأسیسات هسته ای ایران تأکید کرد و از طرف دیگر در پایان سخنان خود یک تأسیاست هسته ای ضعیف را برای ایران پذیرفت، را چگونه باید تحلیل کرد؟
دکتر ایزدی: نكته‌ايي كه اوباما در صحبت گفته اينكه اگر مي‌توانست و امكان داشت دوست داشت هيچ نوع برنامه هسته‌اي در ايران وجود نداشته باشد، منتهي برنامه هسته‌اي در ايران بومي شده و اينكه بتوانند برنامه هسته‌اي را متوقف كنند، به طور كامل امكان‌پذير نيست و این يك پيروزي براي مردم ايران هست اينكه مقاومت كردند كه توانستند در اين حوزه كشورشان را حمايت كنند و دانشمندان هسته‌اي توانستند فناوري هسته‌اي را ايجاد بكنند و سپس بومي شود و سپس تحليل طرف مقابل بشود.
اين در حقيقت آقاي اوباما اذعان مي‌كند كه تحريم‌ها نتيجه‌اش اين نبوده كه حركت هسته‌اي ايران متوقف بشود و اين يك نوع پيروزي است که طرف آمريكايي به اين مسئله رسيده است، اما در ادامه كاري را كه آمريكاييها كردند اين است كه چون نمي‌توانند به طور كامل برنامه هسته‌اي ايران را متوقف كنند، به اين نتيجه رسيده‌اند كه بايد برنامه هسته‌اي ايران را مديريت كنند و براساس اين توافقنامه، امكان مديريت آمريكاييها باز شده است، چون هر حركتي را که ایران بخواهد در حوزه غني‌سازي يا توليدات مربوط به حوزه هسته‌اي انجام دهد، بايد نظر موافق طرف مقابل را جلب كند و اين نتيجه‌اش اين است كه آمريكاييها كاملا مي‌توانند برنامه هسته‌ايي ايران را كنترل كنند.
مشكل ديگر اين است كه تحريم‌هاي اصلي هم برداشته نمي‌شود يعني در حوزه تحريم‌ها ممكن است اين‌طور عنوان شود كه اين همه امتياز داديم و در آخر چون تحريم‌ها برداشته مي‌شود، خوب است، اما براساس توافقاتي كه انجام شده فقط تحريم‌هاي هسته‌اي برداشته مي‌شود و دو تحريم اصلي که كشور را آزار مي‌دهد یعنی تحريم‌هاي بانكي و نفتي، باقی می ماند. اين تحريم‌ها در كنگره آمريكا تصويب شده و در متن قانون آمده که غير از بحث هسته‌اي، بحث حقوق بشر و حمايت از تروریسم هم جزء جرايم ايران است. به اين معني كه ايران حتي اگر برنامه هسته‌اي خود را متوقف كند آن دو مورد ديگر تروريسم و حقوق بشر وجود دارد و براساس اين موضوعات تحريم‌ها برداشته نخواهد شد. اين نكته‌اي است كه در جلسه سنا که در يازدهم مهر برگزار شد، خانم وندي شرمن، معاون سياسي وزارت خارجه آمريكا و رئيس تيم مذاكره‌كننده، در پاسخ به این سوال كه آیا شما به ايراني‌ها گفته‌ايد كه تحريم‌هاي اصلي بانكي - نفتي برداشته نخواهد شد چون اين‌گونه كه قانون نوشته شده هر سه مورد را بايد ايراني‌ها به سمتي ببرند که آمریکا راضی باشد، خانم شرمن عنوان مي‌كند كه بله به ايراني‌ها گفته شده است. بنابراين به نظر مي‌رسد كه آمريكاييها مي‌خواهند از اهرم تحريم بانكي - نفتي استفاده كنند براي اينكه در نهايت بتوانند در درازمدت برنامه هسته‌اي ايران را مديريت كنند. چون بر اساس اين توافقنامه تحريم‌های بانکی- نفتی باقی می ماند. ترجمه ای كه وزارت امور خارجه از آن بند مربوط به برداشتن تحریم در صفحه 4 توافقنامه انجام داده، ترجمه غلطی است. يعني در ترجمه وزارت خارجه در رابطه با تحريم‌هاي سازمان ملل قيد هسته‌اي آمده است، ولي در رابطه با تحريم‌هاي چندجانبه و ملي - که همین تحریم های نفتی - بانکی است-، قید هسته‌اي نيامده كه این قید بايد باشد، چون در متن اصلي اين موضوع قيد شده است. وقتي ترجمه وزارت خارجه را مطالعه مي‌كنيد، فكر مي‌كنيد در انتها و قدم آخر تحريم‌هاي چندجانبه و ملي از بين مي‌روند، ولي در متن اصلي چون قید هسته ای آمده است، این تحریم ها از بين نمي‌روند و اين مشكل است كه اين توافقنامه دارد يعني در كنار مشروط كردن برنامه هسته‌اي ايران، آن تحريم اصلي هم سر جاي خود مي‌ماند.
بصیرت: این گونه مواضع اخیر مقامات آمریکایی چه تأثیری بر سرنوشت توافقنامه ژنو دارد؟
دکتر ایزدی: مقامات آمريكايي از اين توافقنامه راضي هستند و براي آنها مهم نيست از اينكه مواردي را كه به ضرر ايران است، رسانه‌ايي كنند و در اين موارد به راحتي صحبت مي‌كنند. مقامات آمريكايي مشكلي در اين حوزه ندارند، بلکه ايران مشكل دارد كه دغدغه‌هاي آمريكا را در حوزه هسته‌اي خودش برطرف كرده و اهرم‌هاي فشار خودش را در اختيار طرف مقابل گذاشته است و در مقابل اين امتيازهاي بسيار گسترده، تحريم‌ها را در نهايت نتوانسته بردارد. به نظر مي‌رسد كه در داخل كشور اين توافقنامه باید به صورت كارشناسي و به صورت جدي‌تر بررسي شود و رسانه‌ها و صدا و سيما در اين حوزه كارهاي عميق‌تري انجام بده��د. واقعيت‌هايي كه وجود دارد را بايد براي مردم گفت، چون شرايطي كه در حال حاضر در جامعه وجود دارد تفكر غلطي است كه فكر مي‌كنند قرار است تحريم‌ها برداشته شود و این حرف ها را بعضي از مقامات دولت يازدهم عنوان كرده‌اند، در حالی که در عمل بر اساس اين توافقنامه این اتفاق نخواهد افتاد و يك انتظارات غيرواقعي در سطح جامعه ایجاد می کند که به همان افرادي ضربه مي‌زنند كه اين انتظارات را ايجاد مي‌كنند؟ پس به سود خود اين افراد نيست كه اين‌گونه عمل كنند. از اين جهت به نظر مي‌رسد كه عملكرد تيم مذاكره‌كننده در اين حوزه نياز به بازبيني دارد. در نهايت مردم هم بايد با جزئيات اين توافقنامه بيشتر آشنا شوند و واقعيت‌هايي كه وجود دارد را بايد بدانند چون همين مردم بودند كه در برابر مشكلات مقاومت كردند و اگر مي‌خواهیم كه ايران به جايي برسد بايد باز هم مردم مقاومت كنند.
بصیرت: در مجموع آمریکائی ها با توجه به واقعیت هایی نظیر بومی شدن دانش هسته ای ایران، چگونه برنامه هسته ای را برای ایران می پذیرند؟
دکتر ایزدی: اين نكته‌ايي است كه اوباما گفت كه اين فناوري را نمی شود از ایران گرفت، از این رو برنامه آن ها اين است كه چون فناوري را نمی توان از ایران گرفت، بنابراین بايد آن را مديريت كرد. ممكن است كه يك غني‌سازي بسيار محدود را در سطح آزمايشگاهي يا در سطحي كه خودشان مديريت كنند بپذيرند. ممكن است كه عده‌ايي هم مدعي شوند كه مديريت برنامه هسته‌اي ما را به آمريكاييها واگذار شود، منتهي اين امتياز بزرگ در كنار نگرفتن امتياز حذف شدن تحريم‌هاي اصلي مجموعه خوبي نيست. با اينكه در نهايت آمريكاييها ممكن است كه غني‌سازي محدودي به ايران بدهند، ولي تا آن زمان كه تحريم‌ها وجود دارد ايران به اشتباه در اين حوزه حركت كرده است، چون در حوزه غني‌سازي دغدغه‌هاي طرف مقابل را از بين برده است، اما در حوزه‌ايي كه ايران نياز دارد دغدغه‌هايش از بين برود و برداشته شدن تحريم‌هاي بانكي و نفتی است، این تحریم ها دست نخورده باقي مانده است./
با تشکر از جناب آقای ایزدی که وقت خود را در اختیار پایگاه بصیرت قرار دادند.
گفت وگو از: وحید قاسمی
نظرات بینندگان
آخرین مطلب
پربیننده ترین
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
