نگاه امام به دین، کاریکاتوری نبود

زینب شریعتی

پس از موج اعتراضات مردم نسبت به تحریف چهره حضرت امام(ره) در مصاحبه زهرا اشراقی با شرق پارسی و بیان گفتارهایی در باب حجاب که مورد انتقاد جدی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز قرار گرفت، سیدحسن خمینی نیز سرانجام در قبال سخنان دختر عمه خویش موضع گرفت و تأکید کرد که «همه افراد باید مراقب باشند که خدای نکرده امام را به گونه‌ای تحلیل نکنند که بعد عنایت ایشان به فقه و احکام فقهی، به خصوص مظاهر اجتماعی و فرهنگی دین، کمرنگ جلوه داده شود.» علی لاریجانی پیش‌تر تأکید کرده بود که «ممکن است در جامعه عده‌ای شل دین باشند اما شل دینی هنر نیست که به آن افتخار شود و آن را ترویج کنند آن هم کسانی که از بیوت صالحه انقلاب هستند.»

اعتراضات هفته گذشته تنها شامل مصاحبه زهرا اشراقی نمی‌شد؛ شوخی توهین‌آمیز نعمیه اشراقی در فیس‌بوک با همسران شهدا که منتسب به حضرت امام(ره) شد و سکوت چند روزه مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام در قبال آن، موجی دیگر از اعتراضات را به ویژه از میان فرزندان شهدا موجب شد؛ اعتراضاتی که هنوز با عذرخواهی متناسب مواجه نشده است. پاسخ قائم‌مقام مؤسسه به اعتراضات خانواده شهدا نیز خود حاوی توهین به معترضین بود و از همین باب 30 خانواده شهید از حمید انصاری به دادسرا شکایت کردند. حال شاید بتوان موضع‌گیری مناسب و گرچه دیرهنگام سیدحسن خمینی را آبی بر آتش اعتراضات دانست و از سویی این تبیین چهره اصلی امام امت و نیز جداسازی مواضع سیدحسن خمینی از برخی بستگان ناآگاه خویش را به فال نیک گرفت.

ـ جلوی امام(ره) نمی‌شد ظواهر دینی را کنار گذاشت

حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی در آغاز جلسه درس اصول خود در مدرسه دارالشفای قم، پس از تبریک عید غدیر در مورد تحلیل شخصیت امام خمینی(ره) گفت: هر کس امام را تحلیل کند، چند بعد را نمی‌تواند نبیند؛ اولین بعد این است که امام مرجع تقلید است. امام کسی است که اگر وارد حوزه‌های دیگر می‌شود، به خاطر دینداری است. درد اول امام، درد دینی است و اگر او انقلاب می‌کند، به خاطر دینداری مردم است، لذا همه باید در زندگی متنبه باشیم که نمی‌توان امام را تحلیل کرد و این بعد شخصیت امام را به عنوان یک بعد پررنگ مدنظر قرار نداد؛ تقید آن بزرگوار در طول زندگی شخصی‌شان، به جزئی‌ترین مسائل دینی، از ظواهر دینی تا بواطن دینی، به وضوح دیده می‌شود زیرا امام به دین به صورت کاریکاتوری نگاه نمی‌کرد و لذا در جلوی امام نه می‌شد ظواهر دینی را کنار گذاشت و نه اخلاق دینی را رعایت نکرد.

ـ امام نسبت به حجاب و اختلاط نامحرم توجه ویژه‌ای داشتند

حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی ادامه داد: خیلی اوقات ما نسبت به در نظر گرفتن یک ظاهر دینی برمی‌آشوبیم، اما وقتی کسی جلوی ما غیبت می‌کند، حساس نمی‌شویم. وای به حال ما اگر خودمان غیبت کنیم، خودمان تهمت بزنیم و خودمان بد دیگران را بخواهیم! اگر کسی جلوی امام غیبت می‌کرد، ایشان از جا بلند می‌شد و می‌رفت یا او را نهی می‌کرد. از آن سو، ظواهر دینی را هم نمی‌شد مقابل امام فراموش کرد، زیرا عده‌ای درگیر ظواهر می‌شوند و در نقطه مقابل آن عده‌ای به بهانه اخلاقیات، ظواهر را کنار می‌گذارند. واقعاً امام نسبت به بحث حجاب و اختلاط نامحرم توجه بسیار ویژه‌ای داشتند. در خانواده ما وقتی نوه‌های پسری به سن بلوغ می‌رسیدند، امام آنها را از نشستن سر یک سفره با نوه‌های دختری منع می‌کردند. این تقیدات بسیار سنگینی را که امام به ظواهر دینی داشتند، نمی‌توان در تحلیل شخصیت ایشان نادیده گرفت.

ـ واکنش امام در قبال پخش موسیقی از رادیوهای بیگانه

وی افزود: در بحث موسیقی هم، امام شب‌ها که رادیوهای بیگانه را گوش می‌کردند، به محض آنکه صدای موسیقی از رادیو بلند می‌شد آن را قطع می‌کردند، لذا همه افراد باید مراقب باشند که خدای نکرده امام را به گونه‌ای تحلیل نکنند که بُعد عنایت ایشان به فقه و احکام فقهی، به خصوص مظاهر اجتماعی و فرهنگی دین، کمرنگ جلوه داده شود. قدم به قدم زندگی امام آمیخته به تقیدات کامل و بدون تسامح به احکام دینی است، البته در رفتار ایشان با کسانی که احیاناً در نکاتی تقیدات لازم را ندارند، برخوردی کاملاً انسانی، تربیتی بود، نه اینکه به صرف یک لغزش کسی را از دایره دینداران خارج کنند و با تهمت‌های ناروا او را برانند.

وی تصریح کرد: در عین حال، مهم این است که امام در بند ظواهر نماندند؛ گوهر دین از دست نرفت که به ظاهر بسنده کنیم. همین امام می‌فرماید که بیان احکام و نجات دین فدایی می‌خواهد. همین امام می‌گوید خون دلی که من از مقدسین خوردم، از هیچ کس دیگری نخوردم. در همین فیضیه که من و شما صحبت می‌کنیم، ظرف پسر امام را آب کشیدند. اگر روی سر پیامبر(ص) را هنگام نماز فشار می‌دادند، مشابه آن اتفاقات برای امام ما هم افتاده است.

سیدحسن خمینی یادآور شد: یکی دیگر از ابعاد شخصیت امام که نمی‌توان از آن گذشت، حق‌الناس و حقوق مردم است. زندگی امام آمیخته به حقوق مردم است. اینکه ایشان برای مردم حق تعیین سرنوشت قائل است، دلیلی جز این ندارد که مردم آزاد آفریده شده‌اند و خودشان تصمیم می‌گیرند، البته گاهی اشتباه برداشت می‌شود و گفته می‌شود مردم حق اشتباه دارند، خیر! کسی حق اشتباه ندارد امام مردم خودشان باید انتخاب کنند.

ـ نباید دلیل برخی ارتباطات شویم

تولیت آستان امام خمینی(ره) با بیان اینکه از بحث‌های دیگر در شخصیت‌ امام که هنگام تحلیل ایشان باید به آن توجه کرد، توجه به عزت اسلامی و عزت مسلمانان است، گفت: همه باید به این نکته توجه کنند، جوهره شعار کلیدی انقلاب یعنی «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» نمونه‌ای از کلیت اهداف امامی است که باید او را بشناسیم. استقلال به این معنا نیست که هیچ کالایی نباید وارد شود و همه را خودمان بسازیم. معنای استقلال این است که نباید ذلیل برخی ارتباطات شویم، ولی این به معنای آن نیست که مصلحت را کنار بگذاریم.

وی تأکید کرد: آزادی مردم به معنای حق‌الناس است و اسلام عمده مسئله است، لذا اگر دین نبود، امام به این عرصه‌ها ورود نمی‌کرد. همه ما به عنوان کسانی که سربازان امام زمان(عج) هستیم، باید حواسمان باشد که اگر چیزی می‌گوییم در جهت تقویت فرهنگ دینی مردم باشد.