احزاب سیاسی ایران (بخش دویست و پنجاه‌ و هفتم)

راهیابی کروبی به دور دوم انتخابات نهم

با وجود مخالفت مجمع روحانیون مبارز و بسیاری از گروه‌های اصلاح‌طلب با نامزدی کروبی در انتخابات نهم ریاست جمهوری، وی نامزد این دوره از انتخابات شد. در عین حال این گروه‌ها تا آخرین لحظات سعی کردند با فضاسازی و ارائه نظرسنجی‌هایی که از دید کروبی نظرسازی بود، وی را از ادامه مسیر باز دارند. آنها اعتقاد داشتند که او رأی نمی‌آورد، در مقابل کروبی نیز برآوردهای نادرست از میزان رأیش را ناشی از فضاسازی عدهای خاص در درون جبهه اصلاحات می‌دانست.

در نهایت اصلاح‌طلبان اعم از مجمع روحانیون و دیگران به سه دسته تقسیم شدند، بسیاری از دکتر معین نامزد منتخب «اصلاح‌طلبان پیشرو»، برخی از هاشمی رفسنجانی و برخی دیگر هم از کروبی حمایت کردند.

انتخابات نهم ریاست‌جمهوری برگزار شد و برخلاف برآوردها و گمانه‌زنی‌های معمول و حتی نظرسنجی‌هایی که جبهه اصلاح‌طلبان منتشر می‌کردند، کروبی با اندکی اختلاف پس از محمود احمدی‌نژاد و بالاتر از دکتر معین و قالیباف در رده سوم قرار گرفت. اگر جبهه اصلاحات و مجمع روحانیون برآورد صحیحی از میزان رأی کروبی داشتند و از وی حمایت می‌کردند، چه بسا که کروبی به دور دوم راه می‌یافت.

این مقطع، نقطه عطفی در عملکرد سیاسی کروبی بود که فصل جدیدی از فعالیت‌های وی که قابل توجه است را پیش روی قرار می‌دهد.

اعتراض به سلامت انتخابات

کروبی در این انتخابات با مجموعه اقدامات، شعارها و وعده‌هایی که داد و ارزیابی‌اش از وضعیت دیگر رقبا، امید داشت که حداقل به دور دوم انتخابات راه یابد، ولی با اعلام نتایج آرا و قرار گرفتن در رتبه سوم، این وضعیت را برنتابید و لب به اعتراض گشود. وی که هنگام انداختن رأی خود به صندوق آرا این سخنان را به زبان آورده بود: «همه باید صمیمی به پای صندوق‌ها بیایند و به تصمیم و انتخاب نهایی مردم تمکین کنند. کدورت‌ها باید کنار رود تا بتوانیم به کشور خدمت کنیم، اما اگر کدورت‌ها ادامه یابد و همواره به تضعیف یکدیگر بیندیشیم، دود آن به چشم مردم خواهد رفت و کشور با آسیب‌های جدی مواجه می‌شود. به شخص منتخب تبریک گفته و آمادگی دارم در حد توان خود به وی کمک کنم تا او بتواند به بهترین نحو برنامه‌های خود را اجرا کند.»(۱)، بر خلاف این سخنان بلافاصله یک روز بعد، ضمن متهم کردن وزارت کشور، شورای نگهبان و برخی نهادها به دخالت در انتخابات و روند شمارش آرا، مدعی شد:

«باید در برخی شهرها دستور بررسی انتخابات داده شود و این قضیه را تنها برای دفاع از حقوق مردم می‌خواهم والا من که رأی‌ام را آوردم. باید هیئتی مستقل، شجاع و امین با حضور هرکسی که رهبری صلاح می‌دانند، تشکیل شود و مدارک و گزارشات شهرستان‌ها در آن بررسی شود.»(۲)

کروبی در همین مصاحبه، برای پیگیری اعتراض خود به روند انتخابات از نوشتن نامه به مقام معظم رهبری خبر داد. در بخشی از این نامه که روزهای بعد از سوی وی منتشر شد، آمده است:

«بسمه تعالی

مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله‌العالی)

با سلام و تحیت، روز شنبه پس از آنکه اینجانب از عزم برخی از نهادهای قدرت برای تغییر جهت رأی مردم اطمینان حاصل کردم، ضمن برگزاری مصاحبه، مطابق رویه معمول خویش و براساس اصل ۵۷ قانون اساسی از حضرت‌عالی درخواست کردم برای اصلاح انحرافی که در حال انجام بود، دخالت کرده، دستور مقتضی صادر فرمایید.»

او در این نامه برای اثبات ادعاهای خود به شنیده‌ها و گفته‌های زیر استناد کرد:

«از حدود نیمه‌شب مراجعات حضوری و تماس‌های تلفنی حکایت از رأی بسیار گسترده مردم به اینجانب بود.

گزارشات غیررسمی هم نشان می‌داد که در حدود نیمی از استان‌ها‌ اینجانب دارای بالاترین رأی هستم.

حدود ساعت سه بامداد شنبه بیست‌وهشتم خردادماه که ثبت رسمی آرا در پایگاه انتخابات آغاز شد، تمام آمار‌های رسمی رأی اینجانب را بسیار ��الاتر از دیگر کاندیداهای محترم نشان می‌داد.

ساعت پنج بامداد که اینجانب به استراحت پرداختم، رأی بنده حدود ۲۵ درصد و رأی سایر کاندیداها کمتر از ۲۰ درصد بود.

در همان ساعات بعضی از دوستان با توجه به آرای ۶۷ درصدی در بعضی استان‌ها، معدل ۲۵ درصدی ثبت شده به نام اینجانب را مشکوک می‌دانستند، اما پس از حدود دو ساعت که از خواب بیدار شدم، مانند بیداری از خواب اصحاب کهف، دریافتم که همه چیز تغییر کرده است.»(۳)

ارجاع به قانون و مقابله با بحرانآفرینی

طبق ادعای این نامه، جواب مقام معظم رهبری نیز چنین انعکاس یافته است:

«آنچه دفتر جناب‌عالی اعلام کرده است پاسخ شما به درخواست اینجانب به شرح ذیل است:

«به آقای کروبی بگویید: من رئوس مطالب شما را نگاه کردم. مطالبی که شما گفتید به کلی دور از شأن شما و در جهت ایجاد بحران در کشور است.‌ آیا متوجه هستید که چه کار دارید می‌کنید؟‌ آیا متوجه هستید که ایجاد بحران و بدبین کردن مردم کاملاًً در جهت خواست دشمنانی است که خیز برداشته‌اند برای اینکه بلایی بر سر انقلاب و نظام جمهوری اسلامی در بیاورند که همه شما را دربرخواهد گرفت. اگر اعتراض به انتخابات دارید مگر راه قانونی وجود ندارد؟ چرا فضا را خراب می‌کنید؟ ممکن است دیگران نیز اعتراضات مشابه داشته باشند. آیا حق می‌دهید آنان فردا همه چیز را زیر سوال ببرند؟ من از شما مطلقاًً انتظار چنین برخوردی ندارم و من به حول و قوه الهی نخواهم گذاشت افرادی در کشور بحران ایجاد کنند.»(۴)

آقای کروبی در ادامه همین نامه، با اعلام کناره‌گیری از کلیه مسئولیت‌های خود، دلیل آن را تشکیل حزبی فراگیر، دور از شائبه سوء‌استفاده از قدرت بیان میکند: «اینجانب بارها در سال‌های گذشته از‌ اینکه تعدادی از احزاب توسط قدرتمندان درست شده و رقابت را در سایر احزاب و گروه‌ها سخت کرده‌اند، انتقاد کرده‌ام. امروز برای آنکه خودم مشمول این انتقاد نباشم و شائبه هرگونه سوءاستفاده از قدرت سیاسی و اجرایی در تشکیل و ادامه فعالیت حزب منتفی شود، ضمن تشکر از ابراز اعتماد جناب‌عالی، از‌ این لحظه از کلیه مسئولیت‌های سیاسی از جمله مشاورت حضرت‌عالی و عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام استعفا می‌دهم.»(۵)

در این ماجرا کروبی پیش از اینکه از مجرای قانونی اعتراض خود را پیگیری کند، از همان روز پس از انتخابات، تاکتیک فشار روانی را درپیش گرفت که با اتکا به مصاحبه‌های جنجالی و نوشتن نامه به مقام معظم رهبری، عملیاتی می‌شد. در این زمینه او سندی رو نکرد و استدلالی جز گفته‌ها و شنیده‌ها نداشت.

* پی‌نوشت‌ها در دفتر نشریه موجود است.