واکنش بانک مرکزی به «افسانه»

بانک مرکزی در واکنش به «افسانه» خواندن رشد اقتصادی 6/4درصدی در بهار امسال از سوی یک نماینده مجلس تأکید کرد: اتفاق خارق‌العاده و غیرقابل باوری در اقتصاد کشور صورت نپذیرفته است و چنین نرخ رشدی پس از ۸ فصل رشد منفی، کاملاً طبیعی است. بانک مرکزی با انتشار اطلاعیه‌ای به اظهارات حجت‌الاسلام والمسلمین مصباحی مقدم نماینده محترم مردم تهران در نطق میان دستور خود در صحن علنی مجلس در روز چهارشنبه پاسخ داد. در این اطلاعیه آمده است:
حجت‌الاسلام والمسلمین مصباحی مقدم نماینده مردم تهران مطالبی  را در خصوص رقم اعلام شده برای رشد اقتصادی کشور در فصل اول سال جاری بیان و چنین نرخ رشدی برای فصل اول سال جاری را «بشدت غلط و غلط‌ انداز» عنوان نموده و با تشکیک در خصوص چنین رشدی آن را «به افسانه شبیه‌تر» دانسته‌اند. ایشان در ادامه و با مقایسه برخی ارقام و انجام محاسبات ساده، چنین‌ نتیجه‌گیری کرده‌اند که «هنوز رشد اقتصادی زیر صفر است». در پاسخ به اظهارات ارائه شده بانک مرکزی نکاتی به منظور تنویر افکار عمومی ارائه نمود که رشد اقتصادی 6/4 درصدی اقتصاد کشور در فصل اول سال جاری بر اساس مقایسه (محاسبه درصد تغییرات) رقم تولید ناخالص داخلی به قیمت‌های ثابت سال 1383 در فصول اول سال‌های 1393 و 1392 به دست می‌آید. این بانک مطابق روال معمول در انتشار ارقام حساب‌های ملی،‌ در روز پنجشنبه مورخ 3/7/1393 گزارش مفصلی را در خصوص دلایل این رشد و سهم هر یک از بخش‌های اقتصادی در آن، ارائه نمود. علاوه بر این، طی یک گزارش مکمل دیگر که در همان روز و از طریق درگاه اطلاع‌رسانی بانک مرکزی منتشر گردید، به صراحت بیان شد رقم رشد اعلام شده بر اساس استانداردهای آماری موجود و منابع آماری رسمی محاسبه شده و لذا طرح هرگونه شبهه‌ای در این زمینه بی‌مورد است.
در بخش دیگری از صحبت‌های ایشان اعلام شده که «مگر می‌شود رشد منفی8/5 درصدی سال گذشته در سه ماهه اول سال 1393به 6/4 درصد رسیده باشد؟» در این خصوص نیز لازم به ذکر است که رشد اقتصادی در فصل اول سال 1392 معادل منفی 1/4 درصد بوده و مأخذ و دوره رشد منفی 8/5 درصدی اعلام شده از سوی ایشان معلوم نیست، ضمن اینکه اساساً مقایسه ارقام رشد اقتصادی سالانه و فصلی صحیح نیست و لازم است در مقایسه ارقام اقتصادی بویژه حساب‌های ملی، تشابه دوره‌ زمانی مقایسه رعایت شود. شاید در بیان رشد منفی 8/5 درصدی توسط ایشان، رقم رشد مقدماتی سال 1391 (که متعاقباً طبق روال معمول در زمینه تجدید نظر ارقام حساب‌های ملی به منفی 8/6 درصد تعدیل یافت) مد نظر بوده است که باز هم مقایسه رشد اقتصادی در یک فصل با رقم رشد سالانه در دو سال قبل، صحیح نیست.
ایشان در ادامه صحبت‌های خود ذکر نموده‌اند: «احتمال دارد در مقایسه سال 93 با 92 این نرخ رشد به دست آمده باشد که با کم کردن  6/4 از نرخ منفی 8/5نتیجه منفی 2/1می‌شود. یعنی هنوز نرخ رشد زیر صفر است.» در این خصوص نیز باید توجه داشت که اساس جمع و تفریق کردن نرخ‌های رشد اقتصادی (آن‌هم رشد اقتصادی یک فصل و نرخ اقتصادی یک سال در گذشته) از نظر علمی و کارشناسی به هیچ وجه قابل پذیرش نیست.
ایشان در بخشی دیگر از صحبت‌های خود، رشد اقتصادی 6/4درصدی فصل اول سال جاری را به «افسانه» تشبیه نموده‌اند. قاعدتاً اگر ایشان گزارش‌های تکمیلی بانک مرکزی در این خصوص را ملاحظه می‌فرمودند، به این نکته واقف می‌شدند که با وجود رشد 6/4درصدی اقتصاد در فصل اول سال 1393، کماکان سطح تولید ناخالص داخلی به قیمت‌های ثابت سال 1383 در سطحی کمتر از رقم فصل اول سال 1390 قرار دارد. این امر بدان معنی است که اقتصاد ایران در مرحله بازیابی توان از دست رفته و به عبارت دیگر، بازیابی استفاده از ظرفیت‌های خالی خود قرار دارد و هنوز به سطح تولید سال 1390 نرسیده است. لذا، با وجود رشد 6/4درصدی اقتصاد در فصل اول سال جاری، اتفاق خارق‌العاده و غیرقابل باوری در اقتصاد کشور صورت نپذیرفته است و چنین نرخ رشدی پس از 8 فصل رشد منفی، کاملاً طبیعی است.
در پایان توصیه می‌شود، صاحب‌نظران و کارشناسان محترم در برخورد با آمار رسمی منتشره رویکرد علمی و کارشناسی خود را حفظ کنند و از ایجاد ابهام و خدشه در آمارهای رسمی کشور و وارد نمودن ملاحظات و انگیزه‌های غیر اقتصادی پرهیز نمایند. واقعیت آن است که اقتصاد ایران پس از 8 فصل نزول مستمر، در نقطه عطفی قرار گرفته است که امید می‌رود با استمرار سیاست‌های اقتصادی دولت یازدهم و بهبود شرایط و فضای اقتصاد کلان، ظرفیت‌های خالی در بخش‌های مختلف اقتصاد به سرعت بازیابی و استفاده شده و با بازیابی توان از دست رفته، نهایتاً در مسیر بسط و گسترش و بالندگی قرار گیرد. ضمن آن که رشد 6/4 درصدی اقتصاد در فصل اول سال جاری مسرت بخش و حاکی از حرکت اقتصاد در مسیر صحیح می‌باشد، انتظار می‌رود با همت و تلاش مسئولین و فعالان اقتصادی کشور، انشاءالله این مسیر در آینده نیز تداوم داشته باشد و شاهد حرکت هر چه بیشتر اقتصاد در مسیر رشد و شکوفایی باشیم.

نظرات مختلف در مورد نرخ رشد اقتصادی
غلامرضا مصباحی مقدم عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان اینکه نرخ رشد 4.6 درصد اعلام شده که در مطبوعات ذکر شده به شدت غلط و غلط انداز است تصریح کرد: مگرمی شود نرخ رشد منفی 5.8 سال گذشته در سه ماهه اول سال 93 به 4.6 درصد رسیده باشد؟ این به افسانه شبیه تر است.
وی با بیان اینکه احتمال دارد در مقایسه سال 93 با 92 این نرخ رشد به دست آمده باشد که با کم کردن 4.6 از نرخ منفی 5.8 نتیجه منفی 1.2 می شود، ادامه داد: این بدین معناست که هنوز نرخ رشد زیر صفر است.
نوبخت سخنگوی دولت در جواب سوالی درمورد اظهارنظر مخالفان دولت مبنی بر غلط بودن آمارهای اقتصادی دولت یازدهم، ‌گفت: «افراد مختلف می‌توانند نظرات‌شان را مطرح کنند، اما مراجع رسمی مبنای محاسباتی سنجیده‌یی دارند که قابل ارایه و دفاع است پس تشکیک کردن در منطق اقتصادی جایگزین آمارهای رسمی نیست.»
وضعیت اسفبار استخراج آمار
حسین راغفر کارشناس اقتصادی در این رابطه گفت: متاسفانه در ایران در بعضی از بخش ها به طور کلی آمار تولید نمی شود و اگر هم آماری استخراج شود فاقد کیفیت لازم است، در صورتی که برای هر تصمیم گیری نیازمند آمار صحیح هستیم.راغفر با اشاره به اینکه برای تصمیم گیری صحیح نیازمند آمار استخراج شده معتبر و درست هستیم، اضافه کرد: در حال حاضر آمارهای استخراج و اعلام شده گویای هیچ تصویر روشن از مشکلات اقتصادی کشور نیست.وی ادامه داد: اینکه مسئولان اعلام می کنند، نرخ تورم یا بیکاری کاهش پیدا کرده و از رکود خارج شده ایم یا نرخ رشد اقتصادی افزایش یافته است، ملاک بهبود وضعیت نیست بلکه مردم باید به صورت واقعی بهبود شرایط اقتصادی را در سر سفره های خود لمس کنند.