احزاب نوپای ندا و بيم و اميد اصلاح‌طلبان / محمد دلیری گل
جلایی پور: از سخنان اعضاي موسس «نداي ايرانيان» برمي‌آيد كه «تعدد بيشتر احزاب سياسي» را في نفسه مطلوب مي‌دانند. غافل از اينكه آنچه تكثر و تعدد نامحدودش مطلوب است ساير نهادهاي مدني و سازمان هاي مردم نهاد است و نه حزب سياسي
پايگاه بصيرت؛ گروه سياسي/ با اعلام موجوديت حزب جديد نداي ايرانيان و صدور مجوز فعاليت براي اين حزب در روزهاي اخير، شايد صحبت‌ها و اظهارنظرات متفاوتي در بين اصلاح‌طلبان بوده‌ايم. برخي به استقبال اين تشکل رفتند، برخي ديگر با نگاه ترديد به آن نگريستند و برخي ديگر بر طبل مخالفت کوفتند.
آغازي بر يک حزب
حزب نداي ايرانيان ابتدا با عنوان "ندا" پاي به عرصه گذاشت و از همان اول با مخالفت‌هايي روبرو شد مخالفت‌هايي از جنس دوستان اصلاح طلب خود، دوستاني که اسم ندا را مايه ابراز نگراني دانسته و آن را يادآور يکي از کشته شدگان فتنه 88 و خطري براي جريان اصلاحات دانسته اند!
سايت دويچه وله آلمان با شروع به کار اين حزب مي نويسد: «با اخذ مجوز حزب "نداي ايرانيان"، تشکلي نوپا وارد صحنه سياست ايران مي‌شود. چهره اصلي اين حزب صادق خرازي، نماينده سابق ايران در سازمان ملل است. برخي اصلاح‌طلبان اين حزب را به "موازي‌کاري و همکاري با قدرت" متهم کرده‌اند.»
اين سايت در ادامه مي نويسد: «عده‌اي از اصلاح‌طلبان بخصوص اعضاي حزب مشارکت و سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي با اين تشکل تازه مخالفت کرده و آن را مصداق "موازي‌کاري، قدرت‌طلبي و همکاري با قدرت" دانسته‌اند.»
صادق خرازي در پاسخ به اين اتهام گفته بود که "نداي ايرانيان" قرار است نه نسخه دوم حزب مشارکت باشد و نه به حاکميت وابستگي داشته باشد.
با اعلام صدور مجوز رسمي از سوي وزارت کشور در 12 آذرماه سال جاري مبني بر فعاليت قانوني اين حزب، حزب نداي ايرانيان در اولين اطلاعيه پس از شروع رسمي آغاز به کار خو�� مي نويسد: «حزب نداي ايرانيان ثمره فضاي جديدي است که به يمن حماسه مردم در ۲۴ خرداد ۱۳۹۲ ايجاد شده و توسعه و پيشرفت همه جانبه ايران عزيز، تحقق جامعه مدني، حرمت نهادن به آزادي و استقلال کشور را در افق ديد خود قرار داده است. از نخست گفتيم و باور داشته و داريم که نشاط سياسي متضمن جامعه اي پويا است که تحقق آن، آرمان واقعي همه مصلحان بوده و هست؛ اصلاحاتي که ما در پي‌آنيم تباري تاريخي دارد كه نه مي‌توان آن را محدود كرد و نه آن را ناديده گرفت. موسسان حزب قصد دارند با ياري خداوند متعال و با بهره گيري از تجربياتي که در پرتو حرکت اصلاحي مردم ايران کسب کرده اند تشکيلاتي را پايه گذاري کنند، که گفتن، شنيدن، اجماع سازي و تعامل از دريچه منطق را سرلوحه خود قرار دهند، تا پلي باشند براي خدمت شايستگان به مردم »
موسسان نداي ايرانيان پيش از اين در اولين پيام راهبردي خود که در 24 شهريور ماه منتشر شد آورده بودند: «آنچه که امروز اين افراد را در غالب حزب نوخاسته «نداي ايرانيان» در کنار يکديگر جمع کرده است مجموعه‌اي از تجربيات تلخ و شيرين گذشته و آزمودن استراتژي‌ها و تاکتيک‌هاي متعددي است. در فضاي سرد و سنگين اولين انتخابات پس از انتخابات 1388 يعني انتخابات مجلس نهم که بخشي از تشکل‌هاي اصلاح طلب، نااميد و سردرگم، چندان رغبتي براي حضور نداشتند، تدبير، مسئوليت شناسي و دورانديشي حجت‌الاسلام و المسلمين سيد محمد خاتمي، با وجود مخالفت‌هاي بسياري، آغازگر دوران جديدي براي اصلاحات و اصلاح طلبان بود؛ در يک کلام خاتمي دوباره به ما يادآور شد که راه پيشبرد دموکراسي و توسعه کشور هنوز هم از صندوق راي مي‌گذرد.
ما غفلت و خطاي خود را در ناکامي‌ها و شکست‌هاي ديروز بي‌تاثير نمي‌دانيم؛ و نسبت به گذشته عملکرد خود دچار تحجر و جمود نيستيم. از اين رو نقد گذشته نه به منظور مچ گيري و مقصريابي بلکه براي اطمينان از عدم تکرار خطاها و افزايش کارايي اصلاحات را امري ضروري مي‌دانيم و در تمام ناکامي ها و کاميابي‌ها خود را شريک و مسئول مي‌دانيم؛ از اين رو بنا نداريم با نقد ديگران خود را مبرا نشان دهيم، ضمن آن که بر اين باوريم که به دور از تندروي و افراط و با دوري جستن از کنش سياسي مبتني بر هيجانات زود گذر و با عمل تشکيلاتي قدرتمند مي‌توان به روندي که در سالهاي گذشته توسعه کشور را مختل و هزينه‌هايي را به طرفين تحميل کرد، پايان داد.»
مخالفين چه مي‌گويند؟
تشکيل اين حزب با مخالفت‌هاي جدي بخشي از اردوگاه اصلاح طلبان و اپوزيسيون همراه بوده است. به عنوان نمونه سايت "روز آنلاين" در مقاله‌ي به بررسي و تحليل جريانات منتهي به تشکيل اين حزب مي‌پردازد و با تحليلي بدبينانه نسبت به اين حزب مي‌نويسد: «نداي ايرانيان در حالي ايجاد مي‌شود که بخش عمده اصلاح‌طلبان نظر خوشي نسبت به آن ندارند. يکي از دلايل اختلاف بخشي از نيروهاي نزديک به حزب مشارکت، با موسسان نداي ايرانيان، آن است که گفته مي‌شود گروهي از اعضاي حزب مشارکت، در پي آن هستند که حزب جديدي رابه جاي مشارکت - که بعد از انتخابات ۸۸ با دستور مقام‌هاي قضايي و امنيتي از فعاليت بازمانده تاسيس کنند.»
در همين زمينه روزنامه اعتماد[1] خود با قلم محمدرضا جلالي‌پور به نقد ظهور اين حزب جديد باعنوان "اصلاحات نيازي به پوست اندازي ندارد" مي‌پردازد و مي‌نويسد: « «حزب جوانان» همانقدر كم تاثير، كم ارزش و كم توفيق خواهد بود كه «بيمارستان جوانان»، «دانشگاه جوانان»، «اتاق بازرگاني جوانان» و «خانه هنرمندان جوانان». چرا كه سياست هم به اندازه اين حوزه‌ها «حرفه» است. در عرصه سياسي ايران ما بيشتر نيازمند «حرفه‌يي‌گرايي» هستيم تا «جوان‌گرايي» از سخنان اعضاي موسس «نداي ايرانيان» برمي‌آيد كه «تعدد بيشتر احزاب سياسي» را في نفسه مطلوب مي‌دانند. غافل از اينكه آنچه تكثر و تعدد نامحدودش مطلوب است ساير نهادهاي مدني و سازمان هاي مردم نهاد است و نه حزب سياسي»
پيشتر صادق خرازي در حاشيه ختم همشيره محمدعلي نجفي، سرپرست وزارت علوم درباره گفته بود: «ما با تشکيل اين حزب به دنبال جدايي از نسل اول اصلاح‌طلبان نيستيم زيرا ما به نسل اول اصلاح‌طلبي اعتقاد داريم و اصلاً مگر مي‌شود نسل اول و دوم اصلاح‌طلبان با هم تعامل نداشته باشند؟!»
وي در ادامه در پاسخ به اين پرسش که آيا ايجاد اين حزب موجب تفرقه اصطلاح‌طلبان نخواهد شد گفت: «اصلاح‌طلبان داراي 50 تشکل هستند که با تشکيل حزب نداي ايرانيان صاحب 51 حزب مي‌شوند»
وي در ادامه گفت: «من درباره تشکيل اين حزب با سيدمحمد خاتمي مشورت کردم و وي موافقت خود را با ايجاد اين تشکل و هر تشکل سياسي ديگر اعلام کرده است. خرازي در پايان با بيان اينکه ما با همه مشورت مي‌کنيم اظهار کرد: ما ولايت‌فقيه، رهبري و قانون اساسي را قبول داشته و در اين چارچوب عمل مي‌کنيم.»
روزآنلاين نيز از موافقت ضمني رهبر انقلاب درباره تشکيل اين حزب از قول موسسان آن خبر مي‌دهد و مي‌نويسيد: «گفته مي‌شود زمستان گذشته صادق خرازي، در چند ملاقات با آيت‌الله خامنه‌اي، رهبر ايران، درباره درخواست اعضاي اين تشکل براي فعاليت سخن گفته و توضيحاتي در اين‌باره به او داده بود خواهر صادق خرازي، همسر مسعود خامنه‌اي، فرزند آيت‌الله خامنه‌اي، رهبر جمهوري‌اسلامي است.»
"عيسي سحرخيز" نيز چندي پيش در مطلبي با عنوان "حزب حاکم پسند" درباره تشکيل اين گروه جديد نوشته بود: «اگر آنگونه که در محافل سياسي مطرح است، اساسنامه ي «نداي ايرانيان» حتي پيش از ارائه به وزارت کشور دولت تدبير و اميد، از طريق حلقه خويشاوندي به تائيد رهبري رسيده و تائيديه ضمني گرفته شده باشد، از هم اکنون بايد از آن دل کند و اميد از آن بريد چون چيزي نخواهد بود جز يک «حزب حاکم پسند» يا زيادش «اپوزيسيون حکومت ساخته»، با اعضايي احتمالا فرصت طلب که در اين پنج سال راهي جز عافيت‌طلبي برنگزيده‌اند"!»
موافقين مردد
گرچه طيف هاي گوناگون اصلاح طلبان واکنش‌هايي در يک سطح در مقابل با اين حزب جديد نداشته‌اند و به طور ضمني موافقت خود را با تاسيس اين گونه احزاب بيان کرده‌اند اما نوع بيان جملاتشان در خور توجه تامل است.
سيدمحمد خاتمي در روز يکم شهريور ماه، در ديدار اقشار مختلف مردم يزد و اصلاح‌طلبان اين شهر و در پاسخ به پرسش يکي از حاضران درباره تشکيلات ندا (نسل دوم اصلاح‌طلبان) و مورد تاييدبودن يا نبودن اين تشکل ضمن بيان اين سخنان افزود: ««زنده‌باد مخالف من» يک شعار نبود، يک واقعيت است. اگر مخالف من نباشد، من خودکامه مي‌شوم. اگر مخالف من نباشد فکر من به نقطه مقابل خود برخورد نمي‌کند و تکامل نمي‌يابد بنابراين حضور تشکل‌هاي مختلف در ذات اصلاح‌طلبي است و گروه‌هاي مختلف مي‌توانند فعال باشند البته اولويت من فعال‌شدن تشکل‌هاي موجودي بود که بعضي از آنها محدود شده‌اند.» خاتمي گفت: «يادآور شده بودم، اينطور تلقي نشود که اصلاح‌طلبي بد بوده است و حالا قرار است اصلاح‌طلبي خوب شود اما متاسفانه اين شايبه ايجاد شده که بايد اصلاح کنند و انشاءالله دارند اصلاح مي‌کنند.»
وي همچنين درباره برخي تفکرات ميان گروه‌هاي اصلاح‌طلب که نسبت به خاتمي انحصاري فکر مي‌کنند با بيان اينکه «من کوچک همه هستم» توصيه کرد: «نياييم آن کسي که به‌هرحال به برکت عنايت و حمايت مردم موقعيتي يافته است را سرمايه انحصاري گروهي و جرياني قرار دهيم.»
محمد علي ابطحي رئيس دفتر خاتمي نيز در صفحه اجتماعي خود مي‌نويسد: «آقاي صادق خرازي براي نجات و نزديک کردن اصلاحات با حاکميت تشکيلاتي درست کرده است بنام ندا. مخفف نسل دوم اصلاحات!! در طول سالهاي قبل هم چندين تشکل اصلاح طلبي براي جايگزيني اصلاحات درست شده بود. اين هم يک تشکل جديد. فقط نمي‌دانم چرا آقا صادق خودش را با اينکه هم سن و سال ماهاست نسل دوم ناميده؟ شايد به خاطر اينکه دير به اصلاحات پيوسته، خودش را نسل دوم معرفي مي‌کند. در هر حال ما که بخيل نيستيم، مبارک باشد. اما اصلاحات يک جريان عميق تاريخي است که در بدنه جامعه شکل گرفته و انديشه‌هاي آقاي خاتمي هم مبناي اصلاحات معاصر بوده و خواهد بود و نجات‌بخشي هم لازم ندارد. براي همه تشکل‌ها و احزاب اگر بتوانند در حزبي شدن جامعه نقش ايفا کنند آرزوي توفيق داريم.»
ابطحي پس از صدور مجوز حزب نداي ايرانياننيز گرچه با شک و ترديد و نگراني از موفقيت اين حزب در باز کردن درب هاي آهنين قدرت مي‌گويد، اما با تبريک به موسسان اين حزب مي نويسد: «حزب نداي ايران اسلامي مجوز گرفت. همراهي با نظام با نگاه اصلاح طلبانه اصلي‌ترين مانيفست آنها به نظر مي‌رسد. برايشان آرزوي توفيق دارم. و به دست اندركارانش تبريك مي‌گويم. اصلي‌ترين نگراني اين است كه آنها در حوزه سياست همه اصلاحات را به روايت خودشان تقديم كنند و اميد جديدي در نسل جوان اصلاح طلب ايجاد كنند ولي عملا نتوانند درب هاي آهنين قدرت را باز كنند و دوباره موج جديدي از نااميدي نسل جوان اصلاح طلب را در بر بگيرد. تلاش‌هاي اصلي اين گروه احتمالا براي تاثير در مجلس شوراي اسلامي است. تحليلگران زيادي بر اين باورند كه شوراي نگهبان با تاسيس حزب ندا و پدر جد حزب ندا و ارتباطات و پول ندايي، از معيارهايي كه دارد كوتاه نمي‌آيند و انتخاب كانديدا با آن معيارها را هم پايداري‌ها و مشابه‌هاي آنان معرفي خواهند كرد. موضعگيري محتاطانه رهبري جريان اصلاح طلب نسبت به ندا از اين پايگاه است. اگر اين تحليل غلط باشد و حزب ندا بتواند حتي كانديداهاي اصلاح طلب معتدل را به مجلس بفرستد، كاري كارستان خواهد كرد. در هر حال هر حزبي در كشور به صورت رسمي آغاز به كار كند، گامي در جهت دموكراسي برداشته است.»
البته نيم نگاه حزب نداي ايرانيان به انتخابات رياست جمهوري آينده صادق خرازي بزرگ خاندان حزب نداي ايرانيان را به واکنش وا داشته و ضمن رد اين خبر مي نويسد: «اخيرا شايعه‌اي مبتني بر کانديداتوري اينجانب در انتخابات ١٣٩۶ بصورت گسترده در شبکه‌ها مجازي دامن زدند که خرازي رقيب روحاني خواهد شد!!! من قاطعانه اين شايعه را نه تنها رد مي‌کنم. بلکه به کساني که به اين قبيل شايعات دامن مي‌زنند، عرض مي‌کنم سابقه آشنايي و رفاقت و دوستي من و جناب آقاي دکتر روحاني را نمي‌دانند و نمي‌دانيد، متوجه نيستند که من با جناب آقاي روحاني از چه هنگام مناسبات برادري و شاگردي و استادي، داشته و داريم به ويژه که ايشان برادر بزرگ من بوده و همواره بر برادر کوچک خود لطف و محبت داشته و دارند، بي‌ترديد فقدان آگاهي، گهگاه انسان را به اشتباه و انحراف مي‌کشاند»
حاميان و موافقين
در مقابل؛ اين حزب نوپا طرفداري دارد که به نظر مخالفين نقد داشته و آنان را به دو دسته‌ي اصولگريان و اصلاح طلبان تند رو تقسيم مي‌کنند. احمد خرم که از اين دسته به حساب مي‌آيد در نقد اصلاح طلباني که در مخالفت با ندا سخن گفته‌اند مي‌گويد: «برخي کاسه داغ‌تر از آش شدند، مي‌خواستند به جاي رهبران اصلاحات تصميم بگيرند و بخشي از بدنه اصلاحات را به صرف اينکه حزب جديدي تشکيل شده است از جريان اصلاحات دور کنند. اين اقدام، آگاهانه يا غيرآگاهانه بود، نمي‌دانم. اما جريان اصلاحات، مرز خودي و غير خودي ندارد. اينکه هر کس نقد کرد با او برخورد کنيم، گفتمان تندروهاي اصول گرا است نه کساني که خود را اصلاح طلب مي‌دانند»
صادق زيباکلام نيز از موافقين سرسخت اين حزب مي‌گويد: «بحث هاي که در رسانه ها توسط اعضاي نداي ايرانيان و به خصوص متفکرين سياسي انجام دادند خود به خود ايدئولوژي و مانيفيست نداي ايرانيان را شکل داد. اکنون اعضاي اين حزب نمي‌توانند از اصول اعلام شده خود دست بکشد. به عقيده من اگر اعضاي اين حزب به دنبال تاييد از طرف فعالين سياسي اصول‌گرا و اصلاح‌طلب باشند قطعا شکست خواهند خورد و سرنوشت ديگر احزاب را پيدا خواهند کرد. حزب جديد مي‌تواند پرچم دموکراسي خواهي را بر دوش بگيرد و نيروهاي دموکراسي خواه را به دور خود جمع کند. اين حزب اگر دچار محافظه کاري و ترس شود قطعا نخواهد توانست اين امتياز را حفظ کند، نداي ايرانيان اين پتانسيل را دارد تا قوي ترين و فراگير ترين حزب ايران باشد به شرط آنکه به خاطر خوش آمد ديگران مواضع اش را تغيير ندهد.»
محمدرضا تابش از نمايندگان اصلاح طلب مجلس نيز از شروع به فعاليت اين حزب استقبال مي‌کند و مي‌گويد: «اصلاح طلبان از حضور احزاب جديد استقبال مي‌کنند. علي الخصوص با توجه به خاستگاه فکري اصلاحات و پايگاه بسيار خوبي که اصلاحات در جامعه دارد، حضور يک حزب پويا و قوي با تفکر اصلاح طلبي در سپهر سياسي ايران بسيار ميمون و مبارک است. با توجه به فضايي که پس از استقرار دولت آقاي دکتر روحاني در ايران حاکم شده است و سعي مي‌شود تا فضاي امنيتي گذشته برداشته و عرصه براي فعاليت کنشگران سياسي مهيا شود، اميدواريم حزب «نداي ايرانيان» بتواند خواست‌ها و مطالبات مردم را نمايندگي و براي حل معضلات و مشکلات اساسي که ملت با آنها مواجه هستند، طرح‌ها و ايده‌هاي قابل اجرا که از سوي حزب تضمين شده باشد ارائه دهد. چرا که برخي احزاب آمده، رفته و برخي فعاليت‌هاي مقطعي انجام داده‌اند، يا وابسته به قدرت‌ها بوده‌اند که با افول قدرتمندان از صحنه خارج شدند و يا چون پايگاه مردمي وسيع و بسيطي نداشته‌اند نتوانسته‌اند فعاليت خود را ادامه دهند. «نداي ايرانيان» بايد با قدرت و پايگاه اجتماعي وسيع در صحنه حضور داشته باشد. معتقدم حزب جديد به دنبال قدرت نيست.»
حال پس از صدور مجوز فعاليت اين حزب از سوي وزارت کشور و مشخص شدن حسن يونسي به عنوان سخنگوي حزب نداي ايرانيان بايد به انتظار نشست تا برنامه ها و فعاليت هاي اين حزب در آينده اعلام و پس از برگزاري جلسات با شوراي هماهنگي اصلاحات و برگزاري کنگره حزب از چگونگي روند اين حزب نوپا وجوان در جهت حرکت و نشاط در بدنه ناتوان اصلاحات فعاليت هايي را شاهد باشيم.
نظرات بینندگان
آخرین مطلب
پربیننده ترین
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
