دیپلماسی در تور تحریف رسانه‌ای

جمشید رضایی

همان طور که انتظار می‌رفت، سخنان محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه درباره نتایج 15 ماه دیپلماسی هسته‌ای دولت روحانی بازتاب متفاوتی داشت و طیفی از موافقان و مخالفان را به صف کشید. ظریف روز سه‌شنبه، 11 آذرماه در دانشگاه علامه طباطبایی در یک سخنرانی مفصل در جمع دانشجویان به تحلیل مذاکرات هسته‌ای و آینده آن پرداخت و ضمن آن برخی نتایج این مذاکرات را هم تشریح کرد. تحلیل محتوای سخنان ظریف نشان می‌دهد تکیه اصلی ظریف در این سخنرانی بر این محور بود که تمام دنیا به این نتیجه رسیدند که راه برخورد با ملت ایران منطق و تعامل همراه با شناسایی حقوق ملت ایران است.

ظریف بر محورهای دیگری چون کاهش تحریم‌ها و ترک برداشتن نظام تحریم ایران، فراز و نشیب در مذاکره و طبیعی بودن این امر، مذاکره برابر و از سر اقتدار با قدرتمندترین کشورهای جهان، انجام مذاکره با پشتیبانی مردم و منویات رهبر معظم انقلاب، شکست پروژه ایران‌هراسی، شکست تحرکات ضد ایرانی در منطقه، نبود امکان بازگشت مذاکرات به گذشته و مواردی از این دست تأکید کرده است. ظریف در بخشی دیگر از سخنانش هم به افزایش امنیت ایران در پی این مذاکرات اشاره کرد و افزود: «تولید امنیت، اقتدار، نفوذ و کاهش آسیب‌پذیری ایران و تغییر فضای بین‌المللی به نفع ایران، بر اثر این مذاکرات، به این معناست که ایران امن‌تر شده است و هیچ کس دیگر نمی‌‌تواند بر طبل جنگ علیه این ملت بکوبد.»

متعاقب این سخنان، برخی رسانه‌ها به آن بخش از سخنان ظریف توجه نشان دادند که گفته بود مذاکرات 15 ماهه به افزایش امنیت بیشتر ایران منجر شده است. اما برخی رسانه‌ها از درج عبارت «امنیت بیشتر» خودداری کرده و نوشتند که ظریف امنیت کشور را مرهون مذاکرات اخیر دانسته است. درهمان ایام سردار محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران طی سخنانی اظهار داشت: «امنیت ما مدیون تفکر و اندیشه رهبران بزرگ انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) و حضرت امام خامنه‌ای(مدظله العالی) است که با معماری قدرتمندی از یک ساختار انقلابی، مردمی، مستحکم‌ و تزلزل‌ناپذیر به وجود آمده و بسیج ده‌ها میلیونی از آن متولد و رشد یافته است.»

وی خاطرنشان کرد: «بی تردید امروز اعتماد به نفس مذاکره کنندگان ما، از اهمیت این قدرت به رسمیت شناخته شده‌ دفاعی، امنیتی و مردمی است که از اسلام ناب محمدی(ص) و ایمان پرشور مردم مؤمن و انقلابی‌مان سرچشمه می‌گیرد. مسئولان سیاست خارجی دچار اشتباه محاسباتی نشوند و دستاوردهای انقلاب اسلامی و خون هزاران شهید را همان گونه که هست و واقعیت دارد، برداشت کرده و براساس آن راه مقاومت و ایستادگی را دنبال کنند.»

البته سردار جعفری نامی از وزیر خارجه به میان نیاورد لیکن برخی نشانه‌هایی که در سخنان سردار جعفری دیده می‌شد، به معنای این بود که اشاره انتقادی سردار به سخنرانی وزیر خارجه در دانشگاه علامه طباطبایی است. با این حال بررسی دقیق‌تر سخنان وزیر خارجه و نیز تحلیل محتوای سخنان سردار جعفری نشان می‌دهد که تعارضی بین این دو سخنرانی وجود ندارد و دو شخصیت یادشده یک موضوع واحد را با دو زبان متفاوت بیان کرده‌اند.

به عنوان مثال ظریف در بخشی از سخنانش در دانشگاه علامه طباطبایی با زبانی دیپلماتیک سخنانی را که بر زبان سردار جعفری بیان شد، به این صورت بیان کرد: «بزرگ‌ترین افتخار ما این بوده که از حمایت مردم برخوردار بودیم و یقین دارم که منتقدان ما در لحظات حساس مذاکرات در شب‌های قدر ماه رمضان و شب‌های ماه محرم همه به ما دعا کردند و این بزرگ‌ترین دستاورد تیم مذاکراتی ماست. حمایت مقام معظم رهبری و اینکه ایشان می‌فرمایند تیم مذاکراتی ما منطقی هستند، امیدوارم این اجماع ملی درخصوص مذاکرات ما را به سرمنزل برساند.»به این ترتیب ظریف هم بر دو نکته محوری «حمایت مردمی» و «حمایت مقام معظم رهبری» تأکید کرده و این گونه نبوده که در سخنانش از پشتوانه‌های مذاکره غافل باشد.

اما برخی رسانه‌ها بدون توجه به شرایط ویژه ای که بر مذاکرات حاکم است، فرصت را برای ماهیگیری از آبی که گل‌آلود به نظر می‌رسید، مناسب دیدند. این رسانه‌ها که دنبال بهانه‌ای برای حمله به تیم مذاکره کننده هستند، با داغ کردن موضوع به طرح این مطلب پرداختند که ظریف امنیت فعلی کشور را مرهون مذاکرات 15 ماهه دانسته و خدمات سایرین از جمله پشتیبانی رهبری و مردم و سایر نهادها و مراکز را نادیده گرفته است.

گذشته از اینکه چنین برداشتی از سخنان ظریف هم تحریف شده و هم نادرست بود، از قضا ظریف دقیقاً تأکید کرده بود که موفقیت در مذاکرات و تمام دستاوردهایش مدیون حمایت ملی و مردمی از مذاکرات با پشتوانه حمایت‌های رهبری بوده است. در حالی که همین رسانه‌های خاص عمداً به تحریف این بخش از سخنان وزیر پرداختند و آتش تهیه حملات خود به تیم هسته ای را هم به سخنان فرمانده سپاه آمیخته کردند.

تحریف، مواد اصلی مخالفان تندرو

به هر حال به نظر می‌رسد مخالفان تندرو مذاکرات هسته‌ای هنوز از شیوه پیشین خود یعنی تحریف و سپس حمله به دولت و تیم مذاکره هسته‌ای دست بر نداشته‌اند و کماکان این روش را بهترین ابزار برای تخریب دستگاه دیپلماسی هسته‌ای می‌دانند. همین جریان پیش‌تر هم  به تحریف سخنان مقامات ارشد دولت مبادرت کرده و سپس با مبنا قرار دادن همین سخنان تحریف شده، حملات وسیعی را علیه تیم مذاکره‌کننده راه‌اندازی کردند که در یک مورد حسن روحانی، رئیس جمهوری شخصاً وارد عمل شد و به تیم تخریب هشدار داد.