خیز اردوغان به سوی امپراتوری عثمانی

*‌ چرا این دوره از انتخابات پارلمانی ترکیه نسبت به انتخابات گذشته از اهمیت بالایی برخوردار است؟

**‌ در مدل‌های سیاسی دموکراسی‌ انتخابات همواره مهم است؛  انتخابات ترکیه نیز از این قاعده مستثنا نیست. اما آنچه انتخابات کنونی را مهم‌تر از انتخابات گذشته ترکیه کرده است، اهداف رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، تغییر سیستم حکومتی کشور از پارلمانی به ریاستی و ایجاد تغییراتی در قانون اساسی این کشور است زیرا قانون اساسی ترکیه متعلق به دهه 80  میلادی و دوران کودتای نظامی است. اگر حزب عدالت و توسعه بتواند بیش از 363 کرسی پارلمان را کسب کند، می‌تواند موضوع تغییر قانون اساسی را که مهمترین بند آن تغییر سیستم حکومتی از پارلمانی به ریاستی است به همه پرسی بگذارد.

*‌ نظرسنجی‌ها بعضاً از کاهش آرای حزب حاکم عدالت و توسعه حکایت دارد. علت کاهش محبوبیت این حزب چیست و آیا حزب حاکم در این شرایط می‌تواند اکثریت مطلق کرسی‌ها را کسب کند؟

**‌ درباره بسیاری از مسائل از جمله کاهش محبوبیت حزب عدالت و توسعه نمی‌توان نتایج نظرسنجی‌ها را ملاک قرار داد. آنچه نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد اقبال بالای حزب عدالت و توسعه در قیاس با حزب جمهوری خلق، حزب دموکراتیک خلق و حزب حرکت ملی است. اتفاقاً بر خلاف نظر شما اکثر قریب به اتفاق نظرسنجی‌ها حزب عدالت و توسعه را حزب اول می‌دانند. در این میان حزب دموکراتیک خلق هم سعی می‌کند از مرز حدنصاب 10درصدی عبور کند. آنچه مسلم است، حزب عدالت و توسعه آرای مورد نیاز برای انجام امورش را کسب خواهد کرد اما ممکن است برای برگزاری همه پرسی و تغییر قانون اساسی حدنصاب لازم یعنی 363 کرسی را تصاحب نکند و دست به ائتلاف با احزاب دیگر بزند.

*‌ در درون حزب عدالت و توسعه اختلاف نظرها و شکاف‌های جدی به وجود آمده به‌طوری که احتمال کناره‌گیری برخی عناصر کلیدی این حزب ازجمله عبدالله گل رئیس جمهوری سابق این کشور وجود دارد. دلیل اصلی این اختلاف نظرها چیست؟

**‌ وجود اختلاف نظر در حزب عدالت و توسعه را رد نمی‌کنم اما شخص عبدالله گل، رئیس جمهوری سابق ترکیه مسأله خروج از این حزب را رد کرده و گفته است «من خودم از مؤسسان حزب عدالت و توسعه هستم و با این حزب خواهم ماند.» در درون ترکیه جریان‌های سیاسی مختلف علاقه‌مند به جدا کردن عبدالله گل و اردوغان از هم هستند و برای رسیدن به این خواسته تلاش‌هایی می‌کنند که انتشار اخبار مربوط به اختلاف نظرها و شکاف‌های درون حزب عدالت و توسعه و دعوا انداختن بین عناصر کلیدی این حزب در همین راستاست.

*‌ علت اینکه اردوغان بر تغییر قانون اساسی و تغییر سیستم حکومتی از پارلمانی به ریاست جمهوری اصرار می‌ورزد، چیست؟ آیا این صرفاً همان طور که تبلیغات رسانه‌ای علیه او تأکید می‌کنند، ناشی از بلندپروازی‌های اردوغان است یا واقعاً سیستم پارلمانی موجود که به اعتقاد وی باعث ریاست دوگانه کشور می‌شود، جوابگوی نیازهای ترکیه نیست؟

**‌ سیستم پارلمانی دیگر نمی‌تواند جوابگوی نیازهای مردم ترکیه باشد. این کشور برای رشد و توسعه نیازمند رهبری و مدیریتی قدرتمند است و اردوغان هم قصد دارد با تغییر سیستم حکومتی راه را برای توسعه بیش از پیش کشورش هموار کند. اگر چنین اتفاقی رخ دهد و اردوغان بتواند قانون اساسی دوران کودتای نظامی را تغییر دهد، آن‌وقت از نظر جایگاه سیاسی، مصطفی کمال آتاتورک مؤسس جمهوری ترکیه را پشت سر خواهد گذاشت.

*‌ تأثیر کردها و شکافی را که بین خود کردها وجود دارد چگونه ارزیابی می‌کنید؟

**‌ در این انتخابات حزب دموکراتیک خلق تمام تلاش و کوشش خود را بر دستیابی به حدنصاب 10 درصدی گذاشته است اما همه کردهای ترکیه به حزب دموکراتیک خلق رأی نمی‌دهند زیرا در میان کردها هم شکاف، گرایش‌های سیاسی، مذهبی و هویتی گوناگون و اختلافات دیدگاهی و رفتاری درباره پدیده گشایش سیاسی اردوغان، پ. ک. ک و عبدالله اوجالان وجود دارد و این گرایش‌ها و اختلاف‌نظرها باعث می‌شود آرای برخی کردها به نفع دیگر احزاب بویژه حزب عدالت و توسعه باشد.

*‌ اخیراً داوود اوغلو گفته بود: «حد نصاب 10 درصدی مشکل حزب دموکراتیک خلق است نه کردهای ترکیه. زیرا حزب عدالت و توسعه نماینده اصلی کردها است.» پیروزی حزب دموکراتیک خلق که احتمال آن نیز کم نیست، چه خطری برای حزب حاکم دارد که منجر به این گونه اظهارات می‌شود؟

**‌ پیروزی حزب دموکراتیک خلق می‌تواند بر جایگاه اجتماعی حزب حاکم تأثیر بگذارد. به طور کلی وجود یک حزب اپوزیسیون قوی در هیچ کشوری خوشایند دولتمردان و حزب حاکم نیست از این رو داووداوغلو، نخست‌وزیر ترکیه چنین اظهاراتی را برای جلب آرای کردها و کاستن از آرای حزب دموکراتیک خلق مطرح می‌کند.

*‌ اردوغان در سخنرانی‌های انتخاباتی خود با اشاره به اینکه بیش از هر کسی حضرت علی(ع) را دوست دارد، خود را یک علوی خوانده بود. تأثیر آرای علوی‌ها بر این انتخابات را چگونه برآورد می‌کنید؟

**‌ هرچند اظهارات اردوغان درباره علوی بودنش در جلب آرای علوی‌های ترکیه بی‌تأثیر نیست اما مهمترین مسأله‌ای که در ترکیه مردم به آن رأی می‌دهند اقتصاد است نه مذهب. ترکیه جامعه‌ای دوگانه است که در آن علوی‌ها و سنی‌ها و سکولارها وجود دارند. علاوه بر این ما شاهد دوگانگی شهر و روستا، سنت و مدرنیته و بسیاری دیگر از دوگانگی‌ها در ترکیه هستیم و در چنین جامعه‌ای آنچه بیش از همه بر انتخابات و آرا تأثیر می‌گذارد معیشت مردم و مسائل اقتصادی است.

*‌ سالهاست ترکیه در تلاش برای پیوستن به اتحادیه اروپا است. اما اروپا با بهانه‌هایی نظیر فقدان دموکراسی، ترکیه را به لیگ خود راه نمی‌دهد. به نظر شما این انتخابات چه تأثیری بر روند مذاکرات الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا خواهد داشت؟

**‌ این انتخابات در واقع آزمونی برای پایگاه اجتماعی حزب حاکم است. هر قدر پایگاه اجتماعی حزب پیروز در انتخابات قوی‌تر باشد پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا تسهیل می‌شود.