در آستانه یک نشست مهم

پایگاه بصیرت؛ گروه بین الملل: مذاکرات هسته ای با همه فراز وفرودهایی که بعد از بیانیه لوزان طی کرده، اکنون در آستانه نشستی قرار دارد که برخی آن را یکی از مهم ترین نشست های هسته ای ایران با گروه 5+1 در طول سال های اخیر می دانند. این نشست از امروز چهارشنبه، 27 خرداد، آغاز شد و قرار است تا روز 9 تیر 1394 (30 ژوئن 2015) ادامه یابد. این آخرین دور مذاکرات تا قبل از دست یافتن به برنامه جامع اقدام مشترک میان ایران و 1+5 است. از همین منظر مذاکرات پیش رو از اهمیت زیادی برخوردار است.

 از زمان صدور بیانیه لوزان در 13 فروردین سال جاری، تا کنون مذاکرات به کُندی پیش رفته و گام های کوتاه رو به جلوی برداشته شده و همچنان موارد اختلافی مهمی باقی مانده است، تا جائی که در کنار گزینه تلاش جدی برای دستیابی به توافق جامع تا 9 تیر ماه، ادبیاتی مبنی بر احتمال تمدید مذاکرات نیز از سوی دیپلمات های طرف های مقابل منتشر می شود. در جریان مذاکره شش ساعته ظریف و کری در 9 خرداد ماه جاری، آمریکا اعلام کرد که مذاکرات را فراتر از مهلت 30 ژوئن (9 تیر) تمدید نخواهد کرد، اما فرانسه که خواستار محدودیت های جدی تر شده است، گفته که مذاکرات ممکن است به ماه ژوئیه کشیده شود. در همین حال عباس عراقچی، مذاکره کننده ارشد ایرانی نیز هشدار داد که مهلت تعیین شده ممکن است نیاز به تمدید داشته باشد. با این همه از آنجا که احتمال می رود در یک هفته آخر مذاکرات – و شاید حتی زودتر- وزرای خارجه نیز به مذاکرات بپیوندند، حضور وزرای خارجه مشخص خواهد کرد که چه سرنوشتی در انتظار چهارمین ضرب‌الاجل توافقی بین ایران و گروه 1+5 خواهد بود.

عراقچی درباره حضور وزرای خارجه می‌گوید: «احتمالاً تعدادی از اختلافات که مقداری کلیدی و اساسی‌تر است برای روزهای آخر می‌ماند تا وزرا ملحق شوند و در سطح آنان تصمیم گیری شود.»

وی احتمال تمدید مذاکرات را نیز رد نکرد و گفت: "ما به تاریخ مشخصی پایبند نیستیم و یک تاریخ مشخص برای ما مقدس نیست، آنچه برای ما ارزش دارد توافقی مطلوب است که حقوق ملت ایران در آن رعایت و خواسته‌های ما در آن تأمین شود، اگر لازم باشد که بیشتر بمانیم این کار را حتماً خواهیم کرد.»

آنچه در فضای کنونی قابل تأیید است این که رسانه های غربی از عقب نشینی آمریکا در موضوع PMD سخن می گویند و واقعی بودن یا نبودن این موضوع و تصمیمات جایگزین آمریکا در این زمینه، بر اهمیت مذاکرات افزوده است. جان کری سه شنبه شب (دیشب) در کنفرانس خبری وزارت خارجه آمریکا که به صورت ویدئو کنفرانسی در آن شرکت کرد، گفت برای حل PMD اصراری بر ��وضیح فعالیت‌های گذشته از سوی ایران نیست. وی ادعا کرد مسئله ابعاد نظامی احتمالی در مباحثات مربوط به این موضوع مورد تحریف قرار گرفته است و افزود: «ما در حل این مسئله نمی‌خواهیم ایران درباره آنچه در یک نقطه زمانی انجام داده توضیح بدهد، می‌دانیم که آنها این اقدام را انجام داده‌اند. شک نداریم. ما اطلاعات قطعی درباره فعالیت‌های نظامی که آنها انجام می‌دادند داریم. چیزی که ما درباره آن نگرانی داریم زمان‌های بعدی است و اینکه بتوانیم مشخص کنیم که آن فعالیت‌ها در زمان‌های بعدی متوقف شده‌‌اند و ما بتوانیم آن را به طریقی مشروع توضیح بدهیم.» رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا ادامه داد: مهم، رسیدن به راه حل‌هایی با ایران است که به این کشور اجازه ندهد در آینده این اقدامات را انجام بدهد.

هر چند خبرگزاری «رویترز» اظهارات کری را نشانگر نوعی تغییر در مواضع آمریکا نسبت به موضوعی دانست، اما نباید موضوع را به همین سادگی دانست، به این معنا که هرچند مقاومت دیپلمات های ایران بر سر دفاع از حقوق هسته ای کشورمان و عدم اجازه بازرسی از مراکز نظامی کشور، سبب شد است تا آمریکائی ها از اصرار بر بازرسی از مراکز نظامی خودداری کنند، اما نباید از سیاست های فریبکارانه آمریکا و گزینه های جایگزین کاخ سفید برای اعمال بازرسی های سخت بر برنامه صلح آمیز هسته ای ایران غافل بود. به گزارش نشریه «فارین پالیسی» کنار گذاشتن PMD توسط آمریکا، مشروط به موافقت ایران با بازرسی های سفت و سخت است. فارین پالسی مدعی است: «با توجه به اینکه آمریکا فهمی مشروح و به تفصیل از فعالیت های غیرقانونی ایران دارد، توانایی اعمال دقیقترین نظام نظارت سازمان ملل که قادر به ممانعت از تقلب ایران است را دارد». در همین زمینه قابل توجه است که سخنگوی کاخ‌سفید می گوید: بازرسی مدنظر از برنامه هسته‌ای ایران فراتر از پروتکل الحاقی و یک بازرسی ویژه است. به گفته جاش ارنست، بازرسی تمام زنجیره تامین دقیقا به ما این اطمینان را می‌دهد که مسیر مخفی برای دستیابی به سلاح هسته‌ای وجود نخواهد داشت.

در کنار این موضوع، نکته دیگر نویسنده یادداشت فارین پالسی نیز جای توجه دارد. وی معتقد است: «این موضع آمریکا (درباره PMD) این کشور را در برابر فرانسه یکی از شرکای کلیدی مذاکرات قرار می‌دهد؛ کشوری که اخیرا بحث کرده است که برای توافق هسته‌ای، حصول درک روشن از تلاش‌های محرمانه ایران برای طراحی کلاهک اتمی حیاتی است».

در مذاکرات دو سال قبل نیز مشاهده شد که آمریکا به ظاهر موافق رسیدن به توافق هسته ای بود، اما لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه، به مرد منفور مذاکرات تبدیل شد و با ایفای نقشی مخرب، مانع رسیدن به توافق گردید. بنابراین وضعیت نه تنها ساده نیست، بلکه با پیچیدگی خاصی مبنی بر راه های دیگر آمریکا برای اعمال بازرسی های سفت و سخت مواجه است و در این میان نقش فرانسه جای توجه دارد.

 می توان انتظار داشت که به هر حال فشارهای غرب بر طرف ایرانی جهت اعمال بازرسی هایی که منطبق با تعریف آمریکا باشد، ادامه خواهد داشت و احتمال این که برخی مواضع آمریکا از زبان فرانسویان بیان شود، بعید نیست. همه این موارد ایجاب می کند که مقاومت بر سر حقوق هسته ای ایران با همان قوت قبل ادامه یابد و تیم مذاکره کننده کشورمان همچنان که تاکنون در حفظ خطوط قرمز هسته ای کشور پایداری کرده است، اجازه ندهد که بازرسی های خارج از عُرف بر هر یک از صنایع هسته ای و یا نظامی کشور اعمال گردد؛ بازرسی های منطبق با تعریف آمریکا را هیچ کشوری نمی پذیرد و سال های 2001 تا 2002 در تاریخ عراق نشان داد که چنین بازرسی هایی منجر به گسترش اقدامات تهاجمی آمریکا علیه یک کشور و بلکه اشغال آن می شود./