طرح تجزیه عراق و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران (بخش پنجم و پایانی)

وزیر سابق نفت عراق با بیان اینکه امکانات توانایی یک گروه برای سرکوب داعش کافی نیست، گفت: اکنون نخبگان سیاسی عراق با تمامی گرایش‌ها بر وحدت وهمگرایی تلاش‌ها علیه این گروه تروریستی تاکید دارند.

«ابراهیم بحرالعلوم» در گفتگو با خبرگزاری تسنیم با اشاره به اشغال رمادی توسط داعش و سخنان مقامات بغداد مبنی بر آزادسازی این مناطق تا قبل از ماه مبارک رمضان گفت: اشغال این شهر فقط برای عراق تهدیدی محسوب نمی‌شود، بلکه تهدیدی برای کشورهای همجوار به شمار می‌رود.

اکنون نخبگان سیاسی عراق با تمام گرایش‌هایی که دارند بر وحدت و همگرایی تلاش‌ها ضد داعش تاکید دارند. آنانی که قبلا مخالف استفاده از نیروهای مردمی برای مقابله با داعش بودند، امروز احساس می‌کنند، قدرت و توان نیروهای نظامی و امنیتی عراق برای مقابله و سرکوب این گروه تروریستی کافی نیست و باید از نیروهای مردمی برای بیرون راندن آن از استان الانبار استفاده کرد.

همچنین کسانی که معتقد بودند نیروهای مردمی برای مقابله با داعش کافی است، امروز بر این باورند که باید از آحاد ملت از جمله نیروهای عشایر، ارتش و نیروهای مردمی استفاده کرد. زیرا امکانات و توانایی یک گروه برای سرکوب گروه تروریستی داعش کافی نیست.

وزیر سابق نفت عراق با ابراز خوش بینی نسبت به یکپارچه سازی تلاش‌ها برای مقابله با داعش با همکاری کشورهای دوست، گفت: اگر این سیاست به مرحله اجرا در بیاید، داعش توان رویارویی با عراقی‌ها را نخواهد داشت. امروز اهالی استان الانبار خواستار مشارکت نیروهای مردمی برای مبارزه با داعش هستند.

استفاده از نیروهای مردمی در عملیات آزاد سازی رمادی و استان الانبار بسیار مهم و سرنوشت ساز است. لذا باید تمامی اقدامات و عملیات‌های نظامی علیه این گروه تروریستی تحت نظارت دولت بغداد و با همکاری کشورهای دوست صورت بگیرد. بنده امیدوارم که در ماه شعبان نیروهای عراقی بتوانند الرمادی و استان الانبار را از لوث وجود داعش پاکسازی کنند.

این سیاستمدار عراقی درباره دیدگاه برخی از ناظران مبنی بر اینکه داعش علاوه بر دریافت کمک از برخی کشورها، توسط شبکه‌های قاچاق سلاح و کالا مورد حمایت قرار دارد، گفت: این گروه تروریستی با کمک طرف‌های خارجی امکانات و تجهیزات نظامی خود را افزایش داده است و این افزایش توان نظامی عادی نیست لذا عراقی ها باید از تمامی کمک‌هایی که توسط کشورهای دوست به آنها ارائه می‌شود برای مقابله با داعش و آزادسازی استان الانبار از لوث وجود این گروه تروریستی استفاده کنند.

وی با تاکید بر اینکه هسته‌های خفته وابسته به داعش در کشورهایی همچون اردن وجود دارد افزود،اردن یکی از کشورهایی است که از داعش حمایت می‌کند و از طرفی حامیان فکری این گروه تروریستی در اردن زیاد هستند.

هسته‌های خفته وابسته به داعش در کشورهایی همچون اردن وجود دارد و اینها از اقدامات داعش در منطقه حمایت می‌کنند و این کشورها نباید در برابر این هسته‌های خفته وابسته به داعش سکوت کنند، زیرا این گروه‌ها یا هسته‌های خفته باعث می‌شوند تا اردن و کشورهای همانند آن با خطر داعش مواجه شوند.

وزیر سابق نفت عراق با تاکید بر اینکه باید تمامی نیروهای منطقه ای و بین المللی برای مبارزه با داعش در یک صف واحد قرار بگیرند، اظهار داشت، داعش دیروز سوریه را تهدید می‌کرد و امروز عراق را تهدید می‌کند، ممکن است فردا کشور دیگری مورد تهدید قراردهد. به هرحال، اکنون عراق مکان راهبردی مهمی برای مبارزه با این گروه تروریستی است.

اگر نیروهای عراق بتوانند با کمک کشورهای دوست عناصر داعش را از استان الانبار بیرون برانند، این کمک بزرگی به امنیت کشورهای منطقه از جمله ترکیه، اردن ، سوریه و ایران ...است. کشورهای عربی باید واقعیت‌های سیاسی، نظامی و امنیتی موجود در منطقه را به دقت مورد نظر قرار دهند و تلاش‌های خود را بر محور مبارزه با داعش متمرکز سازند.

این تحلیلگر عراقی با اشاره به توافقنامه امنیتی بغداد واشنگتن درباره کمک‌های نظامی آمریکا برای بازپس گیری الرمادی و آزاد سازی الانبار از عناصر داعش گفت: از لحاظ سیاسی و پیمان های بین المللی آمریکا متحد عراق است. این متحد باید همچنان به وظیفه خود در انجام حملات هوایی به پایگاه‌ها و مراکز داعش ادامه دهد ولی ما در میدان عمل مشاهده می‌کنیم که بر توان و قدرت نظامی داعش افزوده شده و از لحاظ نظامی مناطق بیشتری را به اشغال خود درآورده است لذا باید دامنه حملات هوایی و جمع آوری اطلاعات نظامی از مراکز و پایگاه‌های داعش افزایش یابد و آمریکا باید سلاح و تجهیزات مورد نیاز ارتش عراق را برای مقابله با این گروه تروریستی در اختیار بغداد قرار دهد.

بحرالعلوم در پاسخ به سوالی درباره مقاله روزنامه الحیات مبنی بر اینکه دولت عراق باید اهل تسنن این کشور را در تصمیم گیری‌ها و ساختار سیاسی این کشور بیشتر مشارکت دهد تا بدین طریق داعش تضعیف و نابود شود، گفت: مشارکت گروه‌های سیاسی در روند تصمیم گیری کشور یک مساله ضروری است و دولت باید این نکته را مدنظر قراردهد.

هیچ جریان و گروهی از جامعه عراق نباید در ساختار جدید کشور به حاشیه رانده شود اما مساله ای که امروزه مطرح می‌شود، این است که برخی از قشرها و گروه های مذهبی ادعا می کنند از روند تصمیم گیری و مشارکت در دولت به حاشیه رانده شده اند. ما معتقدیم دولت حیدر العبادی دارای اصول و مواضع راهبردی است که اجازه نمی‌دهد، وهابی‌ها و تکفیری‌ها وارد دولت شود. در اینجا باید به این نکته اشاره کنم که مشکل استان الانبار و سایرمناطق سنی نشین، تکفیری‌ها هستند. حقیقت این است که سنی‌ها در ساختار سیاسی کشور مشارکت دارند و ما امیدواریم که این مشارکت توسعه یابد.

وی در پایان با اشاره به امضای منشور سیاسی توسط تمامی اقشار و گروه‌های سیاسی پیش از تشکیل دولت حیدر عبادی گفت: تمامی طوایف و گروه‌های سیاسی مذهبی کشور باید به این منشور پایبند باشند. البته منشور مزبور دارای مشکلات فراوانی است که ضرورت ایجاب می‌کند، این مشکلات برطرف شود تا گروه‌های سیاسی مذهبی به پیمانی دست یابند که مورد رضایت تمام آنها باشد.

دستیابی به چنین پیمانی سبب می‌شود تا بساط داعش برچیده شود. به عبارت دیگر می‌توان گفت:استفاده از نیروی نظامی به تنهایی نمی تواند بحران د‌اعش در عراق را حل کند و باید در کنار آن ، راهکار سیاسی نیز وجود داشته باشد.

از سوی دیگر سایت خبری تحلیلی شفقنا گزارشی را در رابطه با رویدادهای اخیر عراق منتشر کرده که در ادامه آن را می‌خوانیم.افضل اشرف از پژوهشگران و مشاوران موسسه رویال یونایتد سرویس برای مطالعات دفاعی و امنیتی (RUSI) است و در نیروهای مسلح بریتانیا نیز خدمت کرده است. او در طراحی استراتژی مقابله با شورش های مسلحانه در عراق مشارکت داشته است.افضل اشرف در الجزیره نوشت،با توجه به دخالت عوامل و عناصر متعدد در بحران عراق، افراد مختلف می توانند از سقوط رمادی برداشت های متفاوتی داشته باشند. ادعای رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا مبنی بر این که رمادی به هیچ وجه سمبلیک و نمادین نبوده است، می تواند معقول و منطقی باشد. در واقع رمادی شهری بوده که از زمان تهاجم آمریکا به عراق در سال 2003، دائما با این روند سینوسی و جزر و مد مانند روبرو بوده که یک شورش بالا گرفته، بعد فروکش کرده و دوباره بالا گرفته است.

اما این هم منطقی است که سوال کنیم کارآمدی ائتلاف ضد داعش، به ویژه خواست و اراده ارتش عراق برای نبرد به نفع امنیت ملت، چقدر بوده است. استراتژی کلی نبرد علیه داعش با استفاده از قدرت هوایی ائتلاف به رهبری غرب به همراه نیروهای زمینی عراقی، مساله دیگری است که ارزش بررسی دقیق را دارد.

یک سال پس از پیشروی های برق آسا و غافلگیر کننده داعش در عراق، به نظر می رسد هر آنچه به لحاظ سازمانی، آموزش و تجهیز در اختیار ارتش عراق قرار گرفته، در جبران شکست های تحقیر آمیز پیشین این ارتش (مقابل داعش) ناکافی بوده است. عمده ترین دلیل شکست سال قبل ارتش عراق، کوتاهی ژنرال ها در ایستادگی و مبارزه بوده است. به رغم وعده های نخست وزیر عراق مبنی بر ایستادگی و مقاومت، به نظر می رسد سربازان عراقی کماکان دارند مواضع خود را ترک و عقب نشینی می کنند. تا کنون شایعات زیادی مبنی بر برخورداری داعش از تسلیحات و آموزش های پیشرفته ساخته شده است. این شایعات عمدتا بی اساس هستند. داعش فاقد تجهیزات زرهی، قابلیت تحرک و جابجایی و پشتیبانی اطلاعاتی و قدرت هوایی است؛ حال آن که ارتش عراق از تمامی این موارد برخوردار است.

برتری داعش، در رهبری و حرکت سربازهای پیاده این گروه است. این، واقعیتی است که قبول آن، نه تنها برای دولت عراق، که برای آمریکا نیز بسیار دشوار است.

این جنگ به رهبری آمریکا و همچنین هزینه سنگین آمریکا – چه به لحاظ جانی و چه به لحاظ مالی- بود که رژیم عراق را عوض کرد و شکل جدیدی از دولت را بر سر کار آورد که اکنون ثابت شده تا چه حد ناکارآمد است.تمامی این شکست ها را می توان به موفقیت داعش ترجمه کرد؛ گروهی که از یک پیروزی برای تولید پیروزی دیگر ارتزاق می کند. موفقیت های داعش نه تنها عراقی ها و سوری ها، بلکه تمامی دنیا را تهدید می کند.

داعش باعث یکی از بزرگترین آوارگی های بشری در طول تاریخ شده است، برانگیزنده یکی از بزرگترین عضوگیری ها از پیکارجویان خارجی بوده و جاه طلبی های این گروه برای تصرف بخش بزرگی از خاورمیانه، آفریقا، آسیا و حتی بخش هایی از اروپا، به عنوان یک بازیگر غیر دولتی، بی سابقه بوده است.

با این حال، حتی به رغم تحولات جدید سیاسی در یمن و لیبی، هنوز به نظر می رسد قدرت های منطقه ای و جهانی با داعش به عنوان یک مساله کم اهمیت برخورد می کنند.

این واقعیت نیز که باراک اوباما با رهبران خاورمیانه نشستی برگزار کرد تا فقط درباره جنگ فرقه ای در یمن و نه موضوع داعش بحث و گفت و گو کند، به نوبه خود بسیار حیرت انگیز است. ائتلافی گسترده از کشورهای عربی به رهبری عربستان سعودی شکل گرفته تا علیه اقلیت حوثی ها در یمن بجنگند.

با این حال، دولت سعودی در قبال داعش، نگرانی نسبتا کمتری بروز داده است.با وجود این مواضع چندگانه، عجیب و نصفه و نیمه، شگفت آور نیست که داعش قادر است به کشتار مردها، زنان و کودکان، به ویژه مسیحیان، ایزدی ها و دیگر اقلیت ها ادامه دهد. داعشی ها کماکان به تخریب سایت های میراث فرهنگی ادامه می دهند. بعضی از این آثار، تنها یادگارهای به جا مانده از تمدن های باستانی هستند.

در قرآن، دست کم در 11 مورد به مردم توصیه شده تا در زمین پراکنده شوند تا از تمدن های پیشین خود آگاهی کسب کنند. با این حال، رهبری جدید و البته برخوردار از اعتماد به نفس عربستان سعودی، در قبال چنین موضوعاتی نسبتا خاموش بوده است.

نبرد علیه داعش از بسیاری جهات، به مبارزه بین ایده "دولت ملت" از یک سو و ایده امپراتوری ایدئولوژیکی انقلابی از سوی دیگر می ماند. اما به نظر می رسد تاکنون هیچ یک از درس هایی که پیش از این، درباره قدرت ذاتی و باطنی شورش‌های انقلابی مقابل قدرت ارتش‌های متعارف آموخته و کسب شده، به کار گرفته نشده است.

تجربه نشان می دهد شورش های انقلابی، به مرور زمان با تاکتیک های متعارف جنگی که علیه آنها به کار گرفته می شود، سازگار می شوند. نیروهای رزمی متعارف، از سوی دیگر، این امتیاز را دارند که به سرعت به تهدید واکنش نشان می دهند و می توانند سریعا در مکان و زمان دلخواه خود، مانور دهند و اعمال قدرت کنند. تصمیم اخیر دولت عراق مبنی بر اعزام نیروهای بسیج مردمی به رمادی، نشان دهنده ضعف ارتش است. این وظیفه ارتش است که با ابراز وفاداری به دولت و فقط دولت، از آن محافظت کند. یکی از دلایلی که داعش به موفقیت های خود ادامه می دهد، این است که ائتلاف ضد داعش، با اتخاذ یک استراتژی بسیار سنگین، قادر نیست به سرعت از امتیاز نیروی هوایی و قدرت مانور خود استفاده کند. در عین حال، داعش دارد یاد می گیرد که برای نمونه، با اجتناب از تمرکز نیروهای خود (برای به حداقل رساندن اهداف ائتلاف) چگونه با استراتژی رزمی ائتلاف سازگار شود.

داعش، بر خلاف ائتلاف، قادر است که زمان و مکان حملات خود را انتخاب کند.استمرار موفقیت های داعش در رمادی و نقاط دیگر، باید قدرت های منطقه ای و آمریکا را به تجدیدنظر در رویکرد و استراتژی، وا دارد. یک استراتژی با انرژی و توان بیشتر، که از توان حملات هوایی ائتلاف، برای پشتیبانی از ارتش عراق بهره بگیرد، ممکن است تنها راه برگرداندن توازن علیه داعش باشد.

اما اگر قرار است به داعش ضربه وارد شود، نخست این تهدید منطقه ای و جهانی باید دیده شود و حساسیت آن درک شود. در غیر این صورت، احتمالا باید منتظر عقب نشینی ها و البته شوک های بیشتری باشیم که در عراق و سوریه به ما وارد خواهد شد.