پاورچین!

حسین علوی: اظهارات جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید درباره توافق محرمانه ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تمام حرف و حدیث‌ها درباره ماجرای سفر پرمساله یوکیا آمانو به تهران در اوج مذاکرات وین و اظهارات شائبه‌دار آمانو پس از این سفر در وین و در مقابل هتل کوبورگ و تاکید او بر گزارش PMD تا پایان سال میلادی را به نتیجه رساند! او از یک نقشه راه درباره PMD خبر داده بود! به گزارش «وطن امروز»، سخنگوی کاخ سفید پنجشنبه هفته گذشته طی یک نشست خبری اعلام کرد ایران و آژانس یک توافق محرمانه انجام داده‌اند و براساس آن ایران باید اطلاعات و دسترسی‌های لازم درباره ابعاد احتمالی نظامی را به بازرسان آژانس بین‌الملل انرِژی اتمی ارائه دهد.

ارنست تاکید کرد اجرای تعهدات آمریکا منوط و مشروط به تکمیل دسترسی‌ها و گزارشات درباره PMD است. او البته در لابه‌لای اظهارات خود این را هم گفت که سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل می‌توانند در جریان اطلاعات مربوط به این دسترسی‌ها درباره ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران قرار گیرند! این اظهارات ارنست در واقع رمزگشایی از همان اظهارات آمانو پس از سفر به ایران بود. او 2 روز پس از دیدار با حسن روحانی در تهران، گفت آژانس تا پایان سال جاری میلادی گزارشی درباره PMD منتشر خواهد کرد. او همچنین گفت از نظر آمریکایی‌ها تخفیف در تحریم‌ها مشروط به حل و فصل شدن ماجرای PMD است.  این اظهارات سخنگوی کاخ سفید همانند یک بمب خبری در ایران منفجر شد! آیا ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره موضوع ابعاد احتمالی نظامی توافق پنهان انجام داده است؟ آیا براساس این توافق قرار است دسترسی‌ها یا به عبارتی بازرسی‌هایی از مراکز نظامی ایران صورت گیرد؟ طرح سوالاتی از این قبیل باعث واکنش مقامات دولتی به این افشاگری شد.

علی‌اکبر صالحی، معاون حسن روحانی و رئیس سازمان انرژی اتمی که از مذاکرات لوزان به صورت مستقیم در مذاکرات ایران و 1+5 حضور داشت و در واقع توافق فنی میان او و ارنست مونیز صورت گرفت، در واکنش به ماجرای توافق محرمانه میان ایران و آژانس گفت: توافق جداگانه‌ای درباره پارچین وجود ندارد. با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تفاهمی صورت گرفته که در چارچوب این تفاهم که در شورایعالی امنیت ملی نیز در جریان است، عمل می‌شود.  رضا نجفی، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم در واکنش به این افشاگری ارنست گفت: توافق ایران و آژانس جزئی از برجام نیست بلکه حاوی موضوعات فنی است و محرمانه بودن آن هم در مناسبات آژانس و دیگر کشورها، نکته جدیدی نیست. وی افزود: توافقی که ایران با آژانس برای حل تمام مسائل گذشته در یک بازه زمانی محدود و مشخص تحت عنوان نقشه راه امضا کرده‌اند، به 2 سازوکار جداگانه بین ایران و آژانس اشاره دارد. این دو سازوکار که حاوی موضوعات فنی است، کاملا محرمانه تلقی می‌شود. نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اظهار کرد: همان‌طور که مشخص است، این ترتیبات فنی، بین ایران و آژانس است و جزئی از برجام نیست که بین ایران و 1+5 نهایی شده باشد بنابراین اطلاق «ضمیمه محرمانه برجام» به آنها غلط است.

رضا نجفی همزمان با انتشار نامه‌ای خطاب به یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نسبت به افشاگری ارنست اعتراض کرد و اظهارات ارنست درباره توافق محرمانه میان ایران و آژانس را غیرمسؤولانه دانست. نجفی در این نامه به اظهارات ارنست درباره دسترسی سرویس‌های امنیتی و جاسوسی آمریکا و اسرائیل به اطلاعات بازرسی‌ها از برنامه هسته‌ای ایران نیز اعتراض کرد. ارنست در اظهارات خود در روز پنجشنبه مدعی شده بود مقامات نظامی آمریکا و اسرائیل با کسب اطلاعات از رژیم بازرسی‌های آژانس در سال‌های اجرای برجام توانایی‌های خود را بهبود می‌بخشند.  در نامه نجفی آمده است: اینگونه بیانیه‌ها نقض تعهدات عام‌الشمول دولت‌ها در عدم تهدید یا استفاده از زور طبق منشور ملل متحد بوده و در زمانی که برجام به تازگی به صورت موفقیت‌آمیزی نهایی شده، چنین اظهاراتی بشدت اصول اساسی لازمه اجرای برجام که بزودی آغاز می‌شود را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

این اظهارات نقش آژانس طبق برجام را به مخاطره می‌اندازد، زیرا از آژانس خواسته شده در اجرای اقدامات شفاف‌سازی، برای حفظ اسرار تجاری، فنی، صنعتی و سایر اطلاعات محرمانه که به دست می‌آورد هرگونه احتیاط لازم را در پیش گیرد. به گزارش فارس، در ادامه این نامه همچنین آمده است: بیانیه ذکر شده و اطلاعات اشاره شده در آن، تنها با نقض فاحش اصل محرمانگی اطلاعات پادمانی بویژه نقض صریح مقررات اساسنامه آژانس میسر خواهد شد، زیرا طبق  ماده 7 اساسنامه، مدیرکل و کارمندان آژانس در انجام وظایفشان نباید از هیچ منبعی خارج از آژانس دستور بگیرند و نباید هیچگونه اسرار صنعتی یا اطلاعات محرمانه‌ای که به دلیل اشتغال در آژانس کسب می‌کنند را افشا کنند. دولت‌های عضو هم طبق همین ماده اساسنامه متعهدند به دنبال اعمال نفوذ بر مدیرکل و آژانس نباشند.

در نامه نماینده ایران اعلام شده با یادآوری مواردی در گذشته که به واسطه نشت اطلاعات بسیار محرمانه جمهوری اسلامی ایران توسط بازرسان آژانس، امنیت ملی ایران عمیقا تهدید شده و با یادآوری ترور و شهادت دانشمندان هسته‌ای ایران و خرابکاری‌های صنعتی، برای آژانس مطلقا ضروری است با اتخاذ اقدامات فوری اینگونه سوءاستفاده‌ها را که اعتبار آژانس را تحت‌الشعاع قرار داده و صدمات جبران‌ناپذیری بر بی‌طرفی آژانس درباره فعالیت‌هایش بویژه در ایران وارد می‌کند، قویا رد کند. بخشی از نامه نجفی درباره اظهارات ارنست مبنی بر دسترسی سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل به اطلاعات محرمانه برنامه هسته‌ای ایران در واقع همان نگرانی همیشگی ایران درباره میزان و محدوده همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. ایران بارها نسبت به نشت اطلاعات هسته‌ای خود در آژانس که نتیجه آن ترور دانشمندان و نیز برخی خرابکاری‌های هسته‌ای نظیر ویروس استاکس‌نت بوده، هشدار داده و ابراز نگرانی کرده است. اکنون و در مقابل توافق هسته‌ای نهایی که آژانس به‌عنوان داور و قاضی تعهدات ایران در نظر گرفته شده است و متاسفانه گویا توافق محرمانه‌ای برای دسترسی‌های بازرسان آژانس به اطلاعات محرمانه نظامی نیز صورت گرفته، این نگرانی‌ها بیشتر شده است. 

خط قرمزی که بنفش شد!

اما در کنار موضوع نگرانی نسبت به نشت اطلاعات محرمانه ایران از طریق بازرسان آژانس، موضوع محتوای توافق محرمانه میان ایران و آژانس یکی از نکات اصلی است که باید درباره آن شفاف‌سازی شود. محتوای توافق محرمانه میان سازمان انرژی اتمی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چیست؟ اساسا این توافق به چه دلیلی محرمانه است؟ قطعا 1+5 در جریان محتوای دقیق این توافق قرار گرفته است و مقامات آمریکایی تا سطح سخنگوی کاخ سفید نیز در جریان جزئیات آن قرار دارند! بنابراین منطق و اساس محرمانه کردن این توافق چه بوده است؟ نکته دیگر این است که در حالی که آمانو قرار است تا پایان سال میلادی گزارشی درباره نتیجه بازرسی‌های منطبق بر این توافق محرمانه را منتشر کند، اساسا دیگر مفاد محرمانه‌ای وجود نخواهد داشت چراکه گزارش آمانو درباره نتایج همین مفاد محرمانه است و آمانو در گزارش مزبور، به شرح این مفاد می‌پردازد!

بنابراین دلیل محرمانه کردن این توافق چیست؟ مسؤولان دولتی، بویژه رئیس سازمان انرژی اتمی باید درباره این سوال شفاف‌سازی کنند! براساس آنچه یوکیا آمانو نقشه راه خوانده، «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران روی «سازوکار جداگانه‌ای» که به آنها اجازه می‌دهد موضوعات حل‌نشده باقی‌مانده را آنطور که در ضمیمه گزارش 2011 مدیرکل (GOV/2011/65) آمده، پاسخ گویند، توافق کردند. فعالیت‌های صورت گرفته و نتایج به دست آمده تا آن تاریخ توسط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ارتباط با برخی موضوعات، در طول روند انعکاس داده خواهد شد». این سند همچنین می‌گوید: «ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر «سازوکار جداگانه‌ای» درباره موضوع پارچین توافق کردند. خب! لطفا درباره جزئیات این ساز وکارها توضیح داده شود! اما موضوع دیگر درباره دور خوردن خط قرمز عدم بازرسی و دسترسی به اماکن نظامی ایران است! عدم صدور مجوز و ماذون نبودن مقامات نظامی برای اجازه دادن به بازرسی نظامی مواضع صریح نظام است. 

از سوی دیگر یکی از مفاد قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای ملت ایران، ممنوعیت هرگونه دسترسی و بازرسی از مراکز نظامی ایران است. این یکی از 3 خط قرمز نظام در مذاکرات هسته‌ای بوده است. با این حال اما به نظر می‌رسد این خط قرمز در قالبی غیر از متن برجام و در چارچوب توافق محرمانه میان سازمان انرژی اتمی و آژانس رد شده است! یعنی مطالبات آمریکایی‌ها و آژانس به بهانه PMD نه به صورت صریح در متن برجام، بلکه در قالب توافق محرمانه میان سازمان انرژی اتمی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام خواهد شد! به عبارتی خط قرمز ممنوعیت بازرسی از مراکز نظامی و دسترسی به دانشمندان ایرانی، بنفش شد! به هر حال بزرگ‌ترین عملیات بازرسی آژانس بزودی در ایران آغاز خواهد شد. عملیاتی که بنا به اظهارنظر جان کری بر اساس آن 150 بازرس آژانس در تهران مستقر خواهند شد.