عملیات روسیه علیه داعش و تأثیر آن بر رویکرد آمریکا در منطقه

پایگاه بصیرت/گروه بین الملل/حسن مولایی/ پس از آغاز حملات هوایی مسکو به مواضع تروریست ها در روز چهارشنبه مورخ ۳۰ سپتامبر سال جاری که مطابق با قطعنامه «تعریف تجاوز» مصوب سال ۱۹۷۴ میلادی مجمع عمومی سازمان ملل و همچنین به درخواست دولت سوریه صورت گرفت، پیش روی گروه های تروریستی متوقف شد و ارتش سوریه دست برتر را در عرصه میدانی بار دیگر به دست گرفت. در عملیات روسیه علیه تروریست های داعش، از جنگنده های سوخوـ 25 و بمب افکن های سوخوـ 24 ام و سوخوـ34 و جنگنده های سوخوـ30 اس ام استفاده می شود.

بر اساس آخرین گزارشات در ادامه حملات هوایی روز های گذشته، هواپیماهای نیروی هوا ـ فضای روسیه طی شبانه روز اخیر طی 88 پرواز رزمی 86 موضع گروه تروریستی داعش را در استان های رقه، حما، ادلب، لاذقیه و حلب سوریه مورد هدف قرار داده اند. طبق آخرین اطلاعات، نیروی هوایی روسیه از زمان آغاز عملیات به ده ها موضع و تاسیسات متعلق به تروریست ها، از جمله مقرهای فرماندهی، اردوگاه های آموزشی و انبار های مهمات آن ها ضربه وارد کرده است. علاوه بر این ناوهای روسیه در دریای خزر 26 موشک به سوی مواضع داعش شلیک کرده اند که دقت این شلیک تا 5 متر بوده است. استفاده مسکو از چنین موشک های پرهزینه ای نشان از عزم مسکو برای مبارزه با تروریست ها دارد.

گر چه بعد از آغاز حملات روسیه به مواضع تروریست ها در سوریه، غربی ها در روزهای اولیه، به مخالفت با آن درآمدند، اما به مرور با فروکش کردن این تب رسانه ای، شاهد چرخش مواضع غربی ها  به سمت و سوی یک راه حل واقع بینانه در مورد بحران سوریه بودیم. در این زمینه فیلیپ هاموند، وزیر خارجه انگلیس، پیش از حضور در نشست وزیران امور خارجه اروپا در لوکزامبورگ در سخنان بی سابقه ای این گونه اظهار نظر کرد که «هرچند نمی توانیم اسد را به عنوان یک  راه اصلی بلند مدت برای آینده سوریه بپذیریم، با این حال می توانیم در قبال چگونگی و زمان بندی کناره گیری او نرمش نشان دهیم».

همچنین پنتاگون در روز جمعه اعلام کرد که سیاستش در مورد سوریه را تغییر داده است. بر این اساس امریکا به جای طرح بلند مدت و پرهزینه و پیچیده آموزش سالانه 5000 معارض معتدل دولت سوریه همسو با سیاست های امریکا در اردوگاههای آموزشی اردن، قطر، عربستان سعودی و عمارات متحده عربی، سیاستش را به سمت کمک های مستقیم مهماتی و تسلیحاتی به مخالفان میدانی معتدل دولت سوریه که با داعش نیز در حال جنگ هستند، تغییر خواهد کرد. پنتاگون تاکید کرد سلاح هایی را که در اختیار معارضین قرار خواهد داد، یک سری سلاح های ساده و ابتدایی خواهد بود نه سلاح هایی پیشرفته ای مثل راکت های ضد تانک و یا موشک های دوش پرتاب ضد هوایی.

از سوی دیگر کاخ سفید بار دیگر این موضوع را روشن کرد که آن ها فعلا هیچ برنامه ای برای ایجاد یک منطقه پرواز ممنوع بر فراز خاک سوریه ندارند؛ موضوعی که یکی از قدیمی ترین خواسته های شورشیان سوریه می باشد.

گرچه متحدان عرب امریکا از این موضع تردید آلود کاخ سفید راضی نیستند و به دنبال راه دیگری برای تجهیز تروریست ها علیه دولت اسد هستند، اما آن ها معتقدند بدون ایجاد یک منطقه پرواز ممنوع بر فراز آسمان سوریه هیچ گونه امید به پیروزی میدانی تروریست ها  که بشود آن را تثبیت کرد، در مقابل حملات هوایی روسیه و ارتش سوریه وجود ندارد.

میشل فالون، وزیر دفاع بریتانیا بعد از گفتگو با همتای امریکایی خود در مورد آمادگی بریتانیا برای حمله به مواضع داعش در سوریه در صورت بدست آوردن موافقت پارلمان این کشور، سخن گفت.

با این همه نمی توان از صداقت کامل آمریکائی ها در مبارزه با داعش سخن گفت. کاخ سفید در بحبوحه حملات مؤثر روسیه علیه داعش که در ضمن خود افشای دروغین بودن و ناکارآمد بودن ائتلاف آمریکایی علیه داعش را نیز نشان داد، سعی دارد تا با حمایت از مخالفان معتدل نظام سوریه، وجهه خود را بازیابی کند، اما اوضاع پیچیده تر از این است و سران آمریکا را گرفتار نوعی تناقض کرده است.

امریکایی ها در اتحاد با دولت های محافظ کار عرب در مورد سیاست های خود در منطقه دچار تناقض هایی هستند، از یک طرف هر چند برای مقابله با نفوذ روز افزون ایران در منطقه با دولت های مرتجع منطقه دارای منافع مشترکی هستند، اما از طرف دیگر در مورد سیاست ها و ابزارهای مقابله با سیاست های جمهوری اسلامی ایران هم دچار محدودیت و هم اختلاف نظر هستند، بدین معنا که امریکایی ها بیشتر تمایل دارند با ایجاد یک اتحاد عربی متشکل از دولت های باثبات و پایدار این هدف را دنبال کنند، ولی حکومت های کشورهای عربی به علت عقب ماندگی و نداشتن مقبولیت مردمی از ثبات کافی و کارآمدی بدین منظور برخوردار نیستند و خود را در معرض فروپاشی می بینند و دست به دامن گروه های تروریستی افراطی شده اند، ولی از آنجایی که استفاده، تجهیز و آموزش این گروه های افراطی تروریستی منافع بسیاری از کشورهای منطقه و جهان را تهدید می کند این سیاست ها هر چند برای اعراب مرتجع هم پیمان ایالات متحده جذابیت هم داشته باشد، در طولانی مدت می تواند امریکا را منزوی کرده و به لحاظ ایدئولوژیک آن ها را به بن بست بکاشند. در این زمینه «لورنس ویلکِرسون»، از مقامات پیشین وزارت خارجه آمریکا در دوره «کالین پاول» اولین وزیرخارجه جرج دبلیو بوش و یکی از نظامیان بازنشسته آمریکا در اظهارات جدیدی عنوان کرد که آمریکا در حال از دست دادن اهمیت و جایگاهش به عنوان یک قدرت جهانی است. بنا به اظهارات این مقام پیشین آمریکایی، بهره‌گیری از مزدوران به جای سربازان عادی، همواره از علل و عوامل معمول سقوط یک امپراطوری بوده است.

از سوی دیگر اين روزها بودجه پنتاگون در حال بررسي در كنگره و كاخ سفيد است و دولت و کنگره به خاطر بحران مالی به دنبال كاهش بودجه 622 ميليارد دلاري پنتاگون هستند. نظاميان با فضاي رسانه‌اي و بحراني نشان دادن شرايط آمريكا در جهان به دنبال اعمال فشار و مقابله با كاهش بودجه هستند. این موضوع نشانگر وضعيت نابسامان در عرصه داخلي آمريكاست که تناقضات رفتاری و تصمیم گیری در غرب آسیا به این وضع منجر شده است.

از این جهت است که ایالات متحده امریکا حمله روسیه به مواضع ترورست ها را به عنوان فرصتی برای گذر از مانع متحدان عربی خود در منطقه می بیند، تا ورای سیاست های دوستان عربش راه حلی برای بحران سوریه پیدا کند؛ راه حلی که در آن حفظ ساختار حکومت سوریه و ارتش آن برای مبارزه با تروریست های مسلح به ایجاد یک حکومت سلفی باب میل اعراب اولویت دارد، و در این جهت اروپا، امریکا و روسیه آن را تنها راه حل این بحران می دانند و این یعنی شکست راهبرد غربی- عربی در مورد بحران سوریه. به نظر می رسد در آینده ای نزدیک روند پیوستن دیگر کشورها به حل بحران سوریه از راه های سیاسی افزایش یابد.

می توان گفت این وضعیت جدید درباره سوریه فرصت مناسبی را برای نقش آفرینی جمهوری اسلامی ایران به لحاظ راهبرد میدانی و متعاقب آن در عرصه چانه زنی های دیپلماتیک برای حل و فصل بحران سوریه با در نظر داشتن منافع ملت سوریه فراهم می کند. دیدار اقای امیر عبداللهیان، معاون عربی وزیر امور خارجه با خانم موگرینی در مقر اتحادیه اروپا در بروکسل را می توان در این جهت مد نظر قرار داد./