منازعه با روسیه برای عشق‌آباد فقط به معنای اتلاف وقت خواهد بود اما در هر صورت بعد از مدتی ترکمنستان درک خواهد کرد که جز همسایه‌ها هیچ کس دیگری آماده کمک به آنها نخواهد بود.
پایگاه بصیرت به نقل از خبرگزاری فارس:
«آندری کازانتسف» مدیر مرکز تحلیلی موسسه مطالعات بین‌المللی دانشگاه مسکو در یادداشتی اختصاصی که در اختیار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری فارس قرار داد، به بررسی تغییر احتمالی رویکردهای امنیتی ترکمنستان پرداخته است.
در این یادداشت آمده است: احتمال واگذاری فرودگاه «ماری 2» به آمریکا بعید نیست و همزمانی سفر وزیر امور خارجه ترکمنستان به واشنگتن و اعلام آمادگی عشق‌آباد برای ساخت خط لوله گاز «تاپی» (ترکمنستان، افغانستان، پاکستان، هند) نیز به نوعی این موضوع را تائید می کند.
لازم است به این نکته اشاره شود که ظاهراً حساب طرف ترکمن در بحث پروژه تاپی روی تضمین‌های امنیتی آمریکاست. احتمالا توافق مقدماتی نیز به این صورت است که ژاپن میدان گازی «گالکینیش» را که برای خط لوله «تاپی» اصلی ترین منبع به شمار می‌رود، در اختیار می‌گیرد.
این اقدام با طرح آمریکایی «آسیای مرکزی بزرگ» هماهنگ می‌باشد که هدف آن برقراری ارتباط بین آسیای جنوبی (افغانستان و پاکستان) و آسیای مرکزی از طریق مختلف و به خصوص پروژه‌های انرژی است. سفر نخست وزیر ژاپن به آسیای مرکزی و توافقات صورت گرفته نیز به نوعی ارتباط منافع ژئوپلیتیکی واشنگتن با منافع اقتصادی توکیو را بازگو می‌کند.موضوع دیگری که به نوعی تغییر وضعیت را برجسته می‌کند این است که در پی نگرانی «نورسلطان نظربایف» از وضعیت مرزی ترکمنستان با افغانستان که در پایان مذاکرات وی با «ولادیمیر پوتین» در یک نشست مطبوعاتی مطرح شد، وزارت امور خارجه ترکمنستان یادداشت اعتراض آمیزی منتشر کرد که در آن به صورت مستقیم از نظربایف و به طور غیر مستقیم از پوتین انتقاد به عمل آمد. به نظر می‌رسد عشق‌آباد توسط یادداشت خود این پیام را به مسکو داد که بهتر است در امور ترکمنستان مداخله نکند.
در ضمن چندی قبل مطبوعات رسمی ترکمن با انتشار مطلبی از کارشناسان روسی، آسیای مرکزی و همچنین تعدادی از نمایندگان، ساختارهای رسمی روسیه را که به وجود تهدیدات جدی تروریستی در شمال افغانستان و از جمله در مرز ترکمنستان-افغانستان اشاره می‌کردند، مورد انتقاد قرار داد.
گویا تاکید آنها روی «تهدیدات ساختگی» با هدف محدود کردن حاکمیت ترکمنستان می‌باشد. ظاهرا امید اصلی به حمایت‌های آمریکا از حق حاکمیت و استقلال ترکمنستان است. بنابراین به خاطر رعایت ظاهر وضعیت بی طرفی بعید نیست که حضور پایگاه نظامی خارجی به عنوان «مرکز حمل‌ونقل ترانزیت» و امثال این عنوان شود.
التبه در اینجا موضوع احتمال کم اثر شدن کمربند امنیتی روسیه مطرح می‌شود که می‌خواهم بگویم، هیچگاه بخش ترکمنی کمربند امنیتی روسیه وجود نداشت چرا که طی بیش از 2 دهه اخیر ترکمنستان عضو سازمان پیمان امنیت جمعی نبوده و سیاست‌های امنیتی هماهنگ با روسیه ندارد.
امید عشق‌آباد همیشه بر روی آن بوده است که وضعیت بی طرفی به تامین امنیت کشور کمک خواهد کرد. همچنین این باور وجود داشته است که منافع مشتریان گاز این کشور نیز به حفظ ثبات و امنیت ترکمنستان مساعدت خواهد کرد.
در گذشته روسیه می‌توانست نسبت به ناهماهنگی عشق آباد چشم پوشی کند زیرا از قلمرو ترکمنستان نه برای کشورهای همسایه عضو سازمان پیمان امنیت جمعی و نه برای خود روسیه تهدیدات امنیتی وجود نداشت اما اگر این نوع تهدیدات بروز نماید، پس روسیه و کشورهای دیگر منطقه حق دارند از عشق آباد تقاضا کنند تا خود راه حل مشکلات را پیدا کند و یا خواستار کمک‌های بین المللی شود.
بحث بر سر این موضوع است که شرایط امنیتی هر یک از کشورهای آسیای مرکزی بر روی سایر همسایه‌ها تاثیر می گذارد. به نوعی وضعیت موجود محیط منازل شهری را می‌ماند که کنار هم قرار داشته و چنانچه در یکی از آنها آتش سوزی اتفاق بیفتد حتما به منازل همسایه آسیب وارد خواهد شد.
بنابراین اگر چنین اتفاقی بیفتد و ترکمنستان قادر به تامین امنیت مرزی خود با افغانستان نباشد پس در سطح آسیای مرکزی به اصطلاح رخ دادن «اثر دومینو» بعید نخواهد بود.
همچنین ممکن است ترکمنستان بخواهد تا حدودی نفوذ چین بر این کشور را کاهش دهد. باید یادآوری کنم که پکن بزرگترین خریدار گاز ترکمنستان می‌باشد چرا که روسیه تعاملات گازی خود با عشق‌آباد را متوقف کرده و ایران نیز به صورت نسبتا محدود ترکمنستان گاز خریداری می‌کند.
با توجه به تماس‌های اخیر بین عشق‌آباد و توکیو، کارشناسان این تحلیل را داشتند که ترکمنستان می‌خواهد با وارد میدان کردن ژاپن، نفوذ چین را تا جای ممکن متوازن کند. اما بعید است که بتواند به موفقیت دست یابد چرا که چین امروز بسیار قدرتمند می‌باشد.
شاید ترکمنستان این نگرانی را دارد که روسیه می‌خواهد با طرح بحث «حراست» کنترل گاز ترکمن را بدست آورد، ولی چنین نگرانی بی‌اساس است چرا که چین به این حوزه در ترکمنستان تسلط داشته و بسیار بعید است که وضعیت تغییر کند.
البته این موضوع که ترکمنستان می‌تواند فردوگاه «ماری 2» را در اختیار آمریکا قرار دهد البته به این معنا نیست که واشنگتن به طور جدی از دولت این کشور حمایت به عمل بیاورد.
چرا که آمریکا و غرب پیرامون برخی از مسائل در ترکمنستان و از جمله موضوع رعایت حقوق بشر در این کشور حرف دارند که این مسئله مانع نزدیکی جدی 2 طرف خواهد شد. بنابراین به احتمال زیاد مقامات ترکمنی زود درک خواهند کرد که به جز روسیه و چین هیچ کس دیگری نمی‌تواند به آنها کمک کند.
مسلم است که چنانچه ترکمنستان به عنوان یک کشور مستقل بخواهد با آمریکا همکاری کند هیچ کشوری حق ممانعت ندارد. اما به نظر من قرار گرفتن ترکمنستان در این مسیر به معنای از دست دادن وقت با اعتبار خواهد بود چرا که آمریکایی‌ها نه منابع کافی در افغانستان دارند (به طور ناچار حضور خود را به تدریج کاهش خواهند داد) و نه تمایل برای حمایت از رژیم ترکمنستان (به دلیل وجهه منفی آن در غرب) دارند.
معلوم است که تقویت مواضع آمریکا در عرصه نظامی و امنیتی در ترکمنستان مورد تائید مسکو، پکن و تهران نخواهد بود اما همان گونه که اشاره کردم آمریکا نیز آمادگی تحت حمایت خود قرار دادن دولت ترکمنستان را ندارد.
بنابراین منازعه با روسیه برای عشق‌آباد فقط به معنای اتلاف وقت خواهد بود. اما در هر صورت بعد از مدتی ترکمنستان درک خواهد کرد که جز همسایه‌ها هیچ کس دیگری آماده کمک به آن نخواهند بود.
جای نگرانی این جاست که تروریست‌های بین‌المللی می‌توانند زمانی را که عشق‌آباد از دست می‌دهد به نفع خود استفاده کنند که این دیگر واقعا اتفاقی ناخوشایند تلقی خواهد شد.
