ورود ترکیه به خاک عراق و تحرّک سیاسی بارزانی

مهمترین موضوعی که در چند هفته اخیر در بیشتر رسانه های جهان به آن پرداخته شده است، پس از حملات تروریستی در فرانسه، موضوع ورود نیروهای ترکیه به خاک عراق در منطقه اقلیم کردستان عراق و نزدیکی شهر موصل بود.
نیروهای ترکیه در روز جمعه سیزدهم آذر با نقض آشکار تمامیت ارضی عراق، با تانک‌های خود نزدیک شهر موصل که در اشغال گروه تروریستی داعش است، مستقر شدند. البته در این بین گروهای کُرد همگی مثل حزب اتحادیه میهنی ، حزب گوران و احزاب اسلامی این حرکت را توطئه ای از سوی ترکیه برای ورود به خاک عراق عنوان کردند و تنها حزبی از احزاب کردی که تقریباً با این حرکت ترکیه موافق بود حزب کردی دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی بود.
قابل ذکر است که موصل دارای میادین نفتی نجمه، جوان، قصاب، الان، سرجون، ابراهیم و بوتما به عنوان میادین توسعه نیافته با ذخیره 7/2 میلیارد بشکه و میادین توسعه یافته شامل کباره، عین زاله، صوفیه با ذخیره 04/1 میلیارد بشکه است. با این شرایط بسیاری از کارشناسان علت ورود نیروهای ترکیه به عراق را دستیابی به میدان نفتی موصل می دانند، ولی این هدف فقط یکی از اهداف ترکیه برای ورود به عراق است .
ورود به خاک عراق برآمده از عمل گرایی ترکیه با محوریت حزب عدالت و توسعه با استراتژی نوعثمانی گری داوود اغلوو و اردوغان است.
ﻧﻮﻋﺜﻤﺎﻧﯽﮔﺮی اﻟﮕﻮی ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ ﺣﺰب ﻋﺪاﻟﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ، ﺑﻪ وﯾﮋه در ﺣﻮزه ﺧﺎروﻣﯿﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺼﺎب اﺣﻤﺪ داوود اﻏﻠﻮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ وزارت ﺧﺎرﺟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪی در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺑﺮرﺳﯽ های اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﯾﺪ. معنای اﯾﻦ اﺻﻄﻼح ﺟﺪﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ ﺳﻪ دهه ﭘﯿﺶ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدد؛ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺮﮐﯿﻪ ﺑﺨﺶ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺟﺰﯾﺮه ﻗﺒﺮس را از طﺮﯾﻖ ﺣﻤﻠﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ اﺷﻐﺎل ﺧﻮد درآورد. ﺗﺤﻠﯿﻞﮔﺮان ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ در آن دوره از اﺻﻄﻼح ”ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﮔﺮی" ﺑﺮای ﺗﻮﺻﯿﻒ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺮوازاﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ.
اﯾﻦ اﺻﻄﻼح ﺑﺎر دﯾﮕﺮ در دوران رﯾﺎﺳﺖ جمهوری ﺗﻮرﮔﻮت اوزال ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ، اﻣﺎ ﭘﺲ از ﻣﺮگ وی ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮده ﺷﺪ. ﺑﺎ روی ﮐﺎر آﻣﺪن ﺣﺰب ﻋﺪاﻟﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن دﮐﺘﺮﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ داوود اﻏﻠﻮ ﯾﮏ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﺻﻄﻼح و اﯾﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪی ﺗﺮی ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﯾﺪ، ﺑﻪ همین دﻟﯿﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺳﯿﺎﺳﺖ های ﺣﺰب ﻋﺪاﻟﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺎرﺟﯽ در واﻗﻊ اداﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ های ﺗﻮرﮔﻮل اوزال در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺖ.
اولین هدف ترکیه این است که با توجه به استراتژی خود، میزان وابستگی اش به نفت و گاز روسیه، ایران و عربستان را بکاهد. برای این کار بهترین منطقه شمال عراق یعنی منطقه کردستان عراق با میادین نفتی و گازی فراوان و وجود گروهای کردی با گرایش استقلال گرایانه و دارای بحران مالی ناشی از قطع بودجه خود از طرف بغداد هستند .
همچنین دومین هدف ترکیه صدور معمای امنیتی پ ک ک از مرزهای خود و مبارزه با این گروه در خاک عراق است . ترکیه با این کار می تواند بحران درگیری احتمالی با این گروه را به بیرون از مرزهای خود ببرد و پ ک ک را با نیروهای کُرد درگیر کند، زیرا اعضای پ ک ک خواهند گفت که مسعود بارزانی به آن ها خیانت کرده است و در این صورت هدف اصلی آن ها در آینده مبارزه با مسعود بارزانی خواهد شد. از طرف دیگر گروه درگیر در این مسأله حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی است. مسعود بارزانی بعد از حمله داعش و با پشتیبانی ترکیه و امریکا اقتدارگرای خود را بیشتر کرده است و حتی بسیاری از نمایندگان احزاب رقیب را از پارلمان اقلیم اخراج کرده است.
رویکرد بارزانی کسب حمایت خارجی هم در زمینه اقتصادی و هم کسب مشروعیت است که برای این کار کشور ترکیه را انتخاب کرده است . سفر اخیر بارزانی به ترکیه و موافقت او با ورود نیروهای ترک به عراق نیز در همین راستا قابل بررسی است. بارزانی در توهم قدرت به سر می برد و شاید خیالات دیگری را هم در سر دارد، در حالی که او شرایط داخلی کردستان عراق و منطقه را درک نکرده و نمی تواند با طناب اردوغان به چاه آرزوهای قدرت طلبانه اش برود./