وحدت یکی از آموزههای مهم قرآن کریم و از سفارشهای مؤکد رسول اکرم (ص ) است. اتحاد، مانند نخ تسبیحی است که همه مهرههای آن را در کنار هم نگه میدارد و ارتباط منظمی بین آنها برقرار میسازد و آنها را از پراکندگی و دورافتادگی حفظ می کند. اگر این نخ پاره شود، انسجام مهرهها گسسته میشود و هرکدام به جایی فرو خواهد ریخت. پیامبر (ص) با کلمات روشن بخش خود هدایت گر امت بوده و اتحاد، همبستگی، دوری از تفرقه، پراکندگی و ضرورت انسجام امت را به بهترین نحو گوشزد کردهاند. از اين رو، تعاليم قرآني و سيره نبوي و همچنین سیره اهل بيت علیهم السلام نيز همواره در راستاي وحدت امت اسلامي بوده و این بزرگواران منادي وحدت بودهاند. درواقع، وحدت و حفظ آن در صدر اسلام موجب انسجام مسلمانان شده و آنها را در پرتو همدلی و هماهنگی بر خیل دشمنان مختلف فائق آورده و به پیروزی های فوقالعاده رسانید. قرآن در این زمینه میفرماید: «وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِيعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ وَاذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا » و همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد، و پراكنده نشويد و نعمت خدا را بر خود ياد كنيد: آن گاه كه دشمنان يكديگربوديد، پس ميان دلهاى شما الفت انداخت، تا به لطف او برادران هم شديد(آل عمران ، آیه 103). قرآن به تفرقه افکنان هشدار داده است و آنها را جدای از اسلام و دشمن مسلمانان معرفی کرده است و با قاطعیت میفرماید: « إن الذين فرقوا دينهم وكانوا شيعا لست منهم في شيء إنما أمرهم إلى الله» همانا کسانی که آئین خود را پراکنده ساختند و به گروههای گوناگون تقسیم شدند ، تو هیچ رابطهای با آنها نداری ، سروکار آنها تنها با خداست.(انعام ، آیه 159). بنابراین اتحاد و انسجام امت اسلامی یک ضرورت و دستور قرآنی و تفرقه یک عمل ناصواب و مفسد و زیانبار از نظر دین و عقل است: «وَ لا تَنازَعوا فَتَفشَلوا وَتَذهَبَ ريحُكُم» (انفال ، آیه 46). به عبارتی، کوشش برای وحدت و برادری، حرکت در جهت رهنمودهای الهی و اقتدا به سنت پیامبر(ص) و اولیاء دین است. شکی نیست که وحدت هم به حکم عقل و هم به حکم قطعی شرع ضرورت دارد و ایجاد اختلاف و یا دامن زدن به برخی مسائل اعتقادی محل اختلاف هرگز نمیتواند مجوز اختلاف باشد. در گفتار پیامبر(ص) و امامان معصوم با تعبیرهای جالب و عمیق به مسأله وحدت و برادری تأکید شده و از هرگونه پراکندگی و تفرقهافکنی نهی شده است. به عنوان نمونه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
* پیامبر(ص) فرمودند: «المسلمون يد واحدة على من سواهم» تمام مسلمانان مانند یک دست در برابر بیگانگان متحد هستند (کنزالعمالی، حدیث 441) .
* از امام صادق (ع) نیز نقل شده است که «مومن برادر مومن است ، مانند پیکری که هرگاه عضوی از آن دردمند شود، اعضای دیگر هم احساس ناراحتی و درد میکنند »(اصول کافی ، جلد2 ، ص 166).
* امام علي(ص) در اين مورد ميفرمايد: «امتهاي پيشين مادامي كه باهم اتحاد و وحدت داشتند، در حال پيشرفت و شكوفايي بودند، و به عزت و اقتدار دسته يافتند، خلافت و وراثت در زمين را به دست آوردند و رهبر و زمامدار جهان شدند»(نهج البلاغه، خطبه 5).
براین اساس، باتوجه به اهمیت این موضوع، امام خمینی(ره) که خود منادی وحدت اسلامی بود، همواره به تفرقهافکنان هشدار میداد و آسیب زدن به همبستگی و پیوستگی در سطح ملی و در میان ملت های مسلمان را گناه بزرگ میشمرد. درواقع، تفرقه که عامل ضعف و زوال جوامع اسلامی و مسلمانان است، موردتوجه دشمنان بوده و آنها به طرق مختلف می کوشند تا مانع وحدت دنیای اسلام شوند. مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند:
«صهیونیسم خطری برای کل بشریت است. امروز دولتهای غربی هم دستخوش تصرفات صهیونیست ها هستند؛ آنها هم دارند چوب این مراکز ثروت و قدرت را میخورند؛ ملتهای منطقه هم که معلوم است، چه کشیدند از دست صهیونیستها. این ترورها کار آنهاست، این اختلافات ملتها کار آنهاست، به وسیلهی ابزارهای گوناگون آنهاست؛ باید بهوش باشیم. این خطر را که خطر اصلی منطقه است، پنهان میکنند، مخفی میکنند و واقعیتسازی میکنند؛ به دروغ خطرهائی را که وجود ندارد، عمده میکنند و بین مسلمانها اختلاف میاندازند. باید حواسمان جمع باشد. عرب و عجم، شیعه و سنی، مذاهب مختلف، رنگ پوست ها نباید بین ما اختلاف ایجاد کند؛ «و جعلناکم شعوبا و قبائل لتعارفوا». این شعبه شعبه شدن، این قبیله قبیله شدن، این نژاد نژاد شدن، مایهی اختلاف نیست؛ «انّ اکرمکم عنداللّه اتقیکم». (سوره الحجرات، آیه ۱۳) محور، چیز دیگر است؛ معیار، چیز دیگر است. مسابقه بیفتد میان ملت های مسلمان در عمل به اسلام، در ایجاد برادری، در تلاش برای ملتها، در سرپیچی کردن از ارادهی قدرتهای بزرگ و در رأس آنها آمریکا. ملت های مسلمان باید ببینند هر جا که سیاست آمریکائی و سیاست صهیونیستی دارد ایجاد اختلاف می کند، بدانند که این اختلاف مضر است؛ فریب نخورند.»( بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار مسئولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی در مورخ 29/5/1391).
سخن پایانی اینکه امروزه با توجه به مشکلاتی که جهان اسلام با آنها مواجه است، میطلبد که مسلمانان بیش از همیشه هوشیار باشند و وحدت و یکپارچگی خود را روزبه روز افزایش دهند و بیشتر از گذشته نسبت به حفظ آن اهتمام بورزند تا به فضلالهی در آینده نزدیک شاهد یک امت واحد اسلامی در سراسرجهان باشیم. ان شاءالله.