عبور «برجام» از سد کنگره؛ برد دیپلماسی، ناکامی تندروی

(روزنامه جمهوري اسلامي- 1394/06/25 - شماره 10407 - صفحه 11)

عبور توافق هسته‌ای از سد کنگره آمریکا نشانی دیگر از این واقعیت بود که حل و فصل مسالمت‌آمیز مساله هسته‌ای ایران و کنار زدن رویکردهای تحریمی و سخت، مورد اجماع و حمایت نیروهای میانه رو و عقلایی در کشورهای مختلف قرار گرفته است.

به گزارش ایرنا جدال جمهوریخواهان و دموکرات‌ها در کنگره آمریکا پنج شنبه یعنی بیست و ششم شهریورماه (هفدهم سپتامبر) پایان می‌یابد و نمایندگان باید تکلیف برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام را تا آن زمان مشخص کنند.

این در حالی است که یک هفته پیش از این موعد یعنی عصر پنجشنبه رای گیری در مورد برجام در سنا برگذار شد و طرح توافق هسته‌ای که بیش از 60 رای نیاز داشت تنها توانست 58 رای مثبت جمهوریخواهان را به دست آورد و در عمل با 42 رای منفی دموکرات‌ها به شکست انجامید.

با این تعداد رای، «باراک اوباما» رئیس جمهور آمریکا دیگر نیازی به استفاده از حق وتو ندارد و چه بسا که طبق رویه داخلی سنا، فرایند «فیلی باستر» اتفاق افتد که به معنای طولانی شدن بحث‌ها و سخنرانی‌ها در کنگره و برگزار نشدن اصل رای گیری است.

با رای گیری عصر پنجشنبه، دموکرات‌ها می‌توانند برجام را در کنگره به معرض رای نگذارند چرا که اگر شمار سناتورهای موافق برجام به 41 برسد، به دلیل به حد نصاب نرسیدن مخالفان، رای گیری لغو می‌شود. جمهوریخواهان نیز در رای گیری پنجشنبه حد نصاب لازم برای جلوگیری از این روند را از دست داده‌اند. در نتیجه باید گفت برجام یک هفته مانده به مهلت تعیین شده از سد کنگره عبور کرده است.

پس از ناامیدی جمهوریخواهان از رد برجام در سنا، آن‌ها دست به دامن نمایندگان خود در مجلس نمایندگان شدند تا قطعنامه‌ای علیه توافق هسته‌ای تصویب کنند. در این قطعنامه، نمایندگان جمهوریخواه با 269 رای مخالف در برابر 162 رای موافق به رد برجام رای دادند. جمهوریخواهان در همین مجلس طرحی را به منظور منع رئیس جمهوری از تعلیق یا لغو تحریم‌ها با 247 رای مثبت در مقابل 186 رای منفی به تصویب رساندند؛ طرح‌هایی که در عمل نمادین و بی‌اثر است چرا که برای اجرایی شدن هم باید به تصویب سنا برسد و هم از سد وتوی اوباما بگذرد.

با توجه به این نتیجه، تندروهای کنگره آمریکا به رغم صرف هزینه‌های بالا نتوانسته‌اند به محتوای برجام خللی وارد کنند یا استدلال‌های متزلزل خود را در زمینه توافق هسته‌ای به افکارعمومی آمریکا و جهان بقبولانند.

بی تردید ناتوانی جمهوریخواهان در رد برجام پیامدهایی برای این حزب و حامیان آن در پی خواهد داشت. به نظر می‌رسد نخستین بازنده این کشمکش حزب جمهوریخواه است چرا که به رغم مخالفت‌ها و سنگ اندازی‌های 2 سال گذشته، در نهایت نتوانست جلوی توافق را بگیرد. ناکامی جمهوریخواهان در این جدال نشانگر شکست رویکردهای ستیزه جویانه و جنگ طلبانه این حزب در ایالات متحده، به طور ویژه در زمینه پرونده فعالیت‌های صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران است.

به این ترتیب، اوباما و حزب وی به منظور پیروزی در انتخابات ریاست جهوری سال آینده میلادی برگ برنده بزرگی در اختیار خواهند داشت. برای آن‌ها بسیار با اهمیت خواهد بود که یک سال پیش از انتخابات ریاست جمهوری بتوانند افکار عمومی مردم آمریکا را با خود همراه سازند و به آنان اینگونه القا‌کننده که توانسته‌اند یک تهدید بین‌المللی و منشا احتمالی جنگ را کنترل کنند.

دیگر بازنده این هماوردی در کنگره، رژیم صهیونیستی است؛ رژیمی که برمبنای هیاهوگری‌های «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر و همچنین با اتکا به لابی‌های پرنفوذ از هیچ تلاشی برای کارشکنی در گفت وگوهای هسته‌ای فروگذار نکرد.

در ارتباط با موضوع توافق هسته‌ای، لابی‌های صهیونیستی همچون آیپک و جمهوریخواهان کنگره که موضعی یکسان دارند نتوانستند روند رو به جلوی این توافق تاریخی را سد کنند. صهیونیست‌ها تنها توانستند چهار نفر از سناتورهای دموکرات از جمله «چاک شامر» و «رابرت منندز» را به مخالفت با برجام متقاعد کنند. بنابراین، پس از عبور موفقیت آمیز برجام از صحن کنگره، رژیم صهیونیستی و لابی این رژیم از جمله بازندگان اصلی هستند که در انزوا قرار خواهند گرفت.

از طرف دیگر، هنوز نظر نهایی کنگره درباره برجام اعلام نشده بود که تغییر رویکرد برخی مخالفان منطقه‌ای مانند عربستان آشکارا شد. چند روز پیش «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه عربستان خلاف موضع گیری‌های قبلی تاکید کرد که کشورش از تضمین‌های آمریکایی مربوط به موضوع هسته‌ای ایران راضی است. این نخستین واکنش نرم و منعطفی است که یک مقام رسمی سعودی پس از توافق هسته‌ای بروز داده است. بدون شک حمایت قاطع سناتورهای دموکرات از برجام و در نتیجه شکست جمهوریخواهان در این هماوردی یکی از مهمترین دلیل‌هایی است که به تغییر موضع سعودی‌ها نسبت به توافق هسته‌ای انجامیده است.

در مجموع، عبور برجام از کنگره جدا از اینکه برخی از مخالفان منطقه‌ای مانند عربستان سعودی را به رغم میل باطنی به پذیرش توافق هسته‌ای وادار کرد تا دست کم در مواضع رسمی خود منعطف‌تر عمل کنند اما برای تندروها در آمریکا از جمله حزب جمهوریخواه، رژیم صهیونیستی و لابی‌های صهیونیستی حالتی وارونه داشت و آن‌ها را سمت افزایش مخالف‌ها و کارشکنی‌ها سوق داده است.

با توجه به آنچه گفته شد می‌توان گفت برجام همچنان کانونی است که مخالفان و موافقان را به 2 سوی طیف کارشکنی یا حمایت می‌راند. حمایت دولت‌های مهم اروپایی از برجام در کنار تلاش فراگیر دولت اوباما برای به فرجام رساندن برجام و به طور کلی رویکرد مثبت جامعه بین الملل به توافق هسته‌ای سبب شده مخالفان برجام روز به روز بیشتر به انزوا کشیده شده و با ناکامی رو به رو شوند و از سوی دیگر برجام روز به روز تثبیت شود.

http://jomhourieslami.net/paper/?newsid=62122

ش.د9402680