انزوای «آیپک»

(روزنامه جمهوري اسلامي - 1394/07/29 - شماره 10436 - صفحه 6)

لابی‌های یهودی برای دهه‌ها از اتحاد و انسجام کم نظیری در صحنه سیاسی آمریکا برخوردار بوده‌اند. با وجود این همپیوندی، توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 توانسته است در فضای لابی گری آمریکا به ویژه میان لابی‌های صهیونیستی فاصله‌ای معنادار بیفکند.

به گزارش ایرنا، با پایان جنگ جهانی دوم و حضور پرشمار یهودیان از طیف‌هایی گوناگون در آمریکا، گروه‌های یهودی برای تاثیرگذاری بر سیاست و اقتصاد آمریکا شکل گرفت. در اوایل دهه 50 میلادی بود که نخستین فرایندهای لابی گری، به ویژه لابی گری یهودیان در آمریکا به راه افتاد. این گروه به هم پیوسته از یهودیان آمریکایی که در سیاست و اقتصاد نقش پررنگی ایفا می‌کردند، شکل تازه‌ای از تاثیرگذاری یک اقلیت قومی - مذهبی را درون ساختار تصمیم سازی آمریکا سازماندهی کردند و با ورود به حوزه‌های سیاسی و اقتصادی کلیدی این کشور درصدد سیاست سازی برآمدند. نتیجه این روند را می‌توان در نام گرفتن جامعه سیاسی آمریکا به مهد لابی‌ها دید.

«کمیته روابط عمومی آمریکا - اسرائیل» مشهور به «آیپک» در سال 1951 میلادی (1330 ش) به رهبری «آی.ال.کنن» شکل گرفت. نخستین قدرت نمایی آشکار آیپک در سال 1984 (63ش) بود. در آن سال، آیپک توانست با بسیج امکانات خود، «چارلز پرسی» سناتور پرقدرت آمریکایی که ریاست کمیته روابط خارجی سنا را بر عهده داشت و از مخالفان آیپک بود، از صحنه سیاسی خارج کند.

نفوذ آیپک حاصل کمک مالی اعضای این سازمان به ستادهای انتخاباتی سیاستمداران آمریکایی از رئیس جمهوری گرفته تا اعضای کنگره است. برای دهه‌ها، تلاش آیپک بر این بود که پشتیبانی هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه برای حضور در عرصه سیاست آمریکا را به دست آورد. آیپک طی 8 دهه حضور در عرصه سیاست آمریکا توانسته است به مهمترین هدف خود یعنی بهره گیری از کمک و پشتیبانی آمریکا برای بقای رژیم صهیونیستی دست یابد.

اکنون به نظر می‌رسد دو تحول مهم باعث شده تا اتحاد و ائتلاف همیشگی دولت آمریکا و لابی یهودیان تا حدودی متزلزل شود و به صف آرایی این دو بر سر موضوعی چون توافق هسته‌ای بیانجامد. نخست این که، دموکرات‌ها تا دهه 80 میلادی به دلیل پشتیبانی گسترده‌تر دولت‌های دموکرات از صهیونیست‌ها در جلب پشتیبانی و همکاری آیپک دست بالا را داشتند اما این وضعیت از زمان روی کار آمدن «باراک اوباما» رئیس جمهوری آمریکا به آرامی به نفع جمهوریخواهان تغییر کرده است. این تغییر آن چنان بوده که آیپک به متحد جمهوریخواهان و پشتیبان منشور و بینش سیاسی آنان تبدیل شده است. طبیعی است که در چنین شرایطی، طیفی از دموکرات‌ها از آیپک فاصله گیرند و این گروه را صدای جناح تندرو و افراطی حزب جمهوریخواه بدانند.

دگردیسی دوم، حضور بلندمدت «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر افراطی رژیم صهیونیستی در صدر دستگاه اجرایی این رژیم است. نتانیاهو از زمان روی کار آمدن، ورای موضوع هسته‌ای، در حوزه مهم دیگر سیاست خارجی آمریکا یعنی «روند سازش» در خاورمیانه، موضعی سختگیرانه و حتی در مقابل سیاست دولت اوباما اتخاذ کرده است. پیامد این وضعیت، برخورد آیپک با هسته‌ای پرقدرت در حزب دموکرات به رهبری اوباما و همگرایی کامل آیپک با حزب جمهوریخواه آمریکا است.

به این ترتیب، روند «پشتیبانی دو حزبی» که برای سال‌ها الگوی موفقیت آیپک در صحنه داخلی و سیاست خارجی آمریکا بود، لرزان شد و در ادامه این روند، به دلیل وجود شکاف‌های عمیق بر سر پذیرش توافق هسته‌ای ایران و گروه کشورهای 1+5 این گروه و حامیان آن شکست کم سابقه‌ای را پذیرا شدند.

از دیگر سو، دستیابی ایران و گروه 1+5 به راهکاری در زمینه حل و فصل اختلاف‌های هسته‌ای سبب شد تا چهره متفاوتی از آرایش و کنش لابی‌های یهودی و رویکرد این گروه‌ها در قبال دولت اوباما بروز یابد. در این زمینه، لابی یهودی «جی استریت» و آیپک دو گروهی به شمار می‌روند که بر سر برجام در مقابل هم ایستاده‌اند.

«جی استریت» لابی «یهودی - آمریکایی» است که در سال 2008 (87ش)تاسیس شده است. مهمترین هدف و فعالیت جی استریت در زمینه به نتیجه رسیدن سازش خاورمیانه و جلوگیری از افزایش مناقشه میان فلسطینیان و رژیم صهیونیستی است. این گروه مدعی است دیدگاه اکثریت جامعه یهودیان آمریکا را نمایندگی می‌کند.

در نظرسنجی سال 2013 میلادی موسسه «پیو»، جی استریت از جمله «لیبرال ترین» گروه‌های دموکرات در سیاست آمریکا معرفی شد. دوسوم یهودیان پرسش شونده در این نظرسنجی خود را دموکرات یا متمایل به دموکرات معرفی کردند. نظرسنجی‌های تازه لابی جی استریت نیز نشان می‌دهد که 60 درصد آمریکایی‌های یهودی از توافق با ایران پشتیبانی می‌کنند.

به این ترتیب می‌توان گفت تاکتیک عملیاتی این دو طرز تفکر حتی برای دستیابی به اهداف مشترک، با یکدیگر تفاوت دارد. بر مبنای این تفاوت در روزهای آینده، جریان‌های دست راستی لابی‌های یهودی به رهبری نتانیاهو و جریان‌های لیبرالی به رهبری اوباما رئیس جمهوری آمریکا برای چندمین بار در برابر هم صف آرایی می‌کنند. در این میان، برجام به عنوان دستاورد گفت وگوهای ایران و گروه کشورهای 1+5 سبب شده است تا در میان خود لابی‌های یهودی در داخل آمریکا شکافی عمیق ایجاد شود. این در حالی است که پیش از این، یهودیان از انسجام و هماهنگی ویژه‌ای برای تاثیرگذاری بر سیاست خارجی امریکا برخوردار بودند.

همچنان که گفتیم این شکاف به نوبه خود به شکافی بزرگتر میان دموکرات‌های یهودی و بزرگترین لابی یهودی در آمریکا یعنی آیپک نیز منجر شده است. به نظر می‌رسد که برجام توانسته در حوزه داخلی آمریکا کارکردی فراتر از یک تحول عادی را ایجاد کند. به رغم ائتلاف و اتحاد طولانی مدت دولت‌های دموکرات و لابی آیپک، در جریان رای گیری‌های سنای آمریکا مشخص شد دموکرات‌های یهودی سنا، راه خود را از لابی یهودی آیپک جدا کرده‌اند.

با توجه به پیش رو بودن انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 میلادی (95ش) آمریکا، بسیاری از ناظران در انتظار محک دوباره کنشگری آیپک و دیگر لابی‌های یهودی و تاثیر آن در کشاکش رقابت دو حزب مهم سیاسی در جریان انتخابات هستند. اکنون، ورای پیامدهای مستقیم برجام و میزان تاثیرگذاری آن بر روندهای داخلی آمریکا، شکافی در حوزه لابی گری و ارتباط‌های این گروه‌ها با کانون‌های قدرت و احزاب سیاسی ایجاد شده که می‌تواند تا حد قابل توجهی بر تحولات آتی اثرگذار باشد.

http://jomhourieslami.net/?newsid=66613

ش.د9402918