پيامدهاي «بحران سوخو» در انتظار ترکيه (بخش دوم)

(روزنامه اطلاعات – 1394/09/26 – شماره 26328 – صفحه 12)

جدال دشوار آنکارا با روسيه

السفير پيش‌بيني کرد: اگر روسيه دست به عملياتي انتقام‌جويانه به تلافي سقوط هواپيماي خود بر فراز خاک سوريه بزند، ناتو از آنکارا هيچ حمايتي نخواهد کرد. حتي اگر اين اتفاق کاملا تحريک آميز باشد. به دنبال سرنگون کردن هواپيماي روسي، ترکيه به شتاب جلسه اي مشورتي را بر مبناي ماده چهارم منشور ناتو برگزار کرد،اما هيچ چشم اندازي براي فعال کردن ماده پنجم اين منشور که مرتبط با دفاع مشترک است ديده نمي شود. در واقع مهار خسارت هاي بيشتر، بزرگ ترين تلاشي است که مجموعه ناتو در دستور کار خود دارد. اين درحالي است که،حضور روسيه مي تواند قواعد نفوذ را در منطقه تغيير دهد و حتي آينده نيروهايش را به خطر اندازد.

در شرايطي که همچنان در بلژيک به خاطر حوادث تروريستي اروپا تدابير شديد امنيتي ادامه دارد، سفراي ناتو نشستي را به درخواست ترکيه برگزار کردند. اين براي نخستين بار طي 50 سال گذشته بود که دولت هاي عضو ناتو براي بررسي اقدام مستقيم ارتش روسيه گرد هم مي آمدند. پيمان ناتو چنانکه انتظار مي رفت روايت آنکارا از ماجرا را پذيرفت که «هواپيماي روسي حريم هوايي ترکيه را نقض کرده است». دولت هاي عضو ناتو در عين حال «همبستگي خود را با ترکيه و حمايت از وحدت ارضي اين کشور» اعلام کردند.

اين مساله اي بود که از زبان يانس شولتنبرگ سخنگوي اين ائتلاف نيز شنيده شد. وي بر اين نکته تاکيد کرد که ارزيابي آنها صرفا مبتني بر آن چيزي نيست که ترک ها مي گويند بلکه اطلاعات شان را از ديگر دولت‌هاي عضو ناتو بدست آورده‌اند که تا حدود زيادي با روايت ترکيه هماهنگي داشته است.شولتنبرگ گفت: تشديد اين وضعيت «بر عهده روسيه» است. وي همچنين نگراني خود را نسبت به «آثار و پيامدهاي اعمال نظامي روسيه در نزديکي مرزهاي ناتو» ابراز داشت و يک بار ديگر يادآور شد که روسيه بايد «اهميت و احترام مقررات لازم براي پرهيز از حوادث مشابه در آينده» را در نظر بگيرد.

اين کاملا روشن بود که «ناتو» قصد دارد اين بحران را هر طور شده «مهار کند». دبيرکل اين مجموعه تماس هاي مستقيم بين روسيه و ترکيه را «مايه دلگرمي» خواند و خواستار افزايش اين تماس ها شد. در مقابل، شولتنبرگ احتمال همکاري با روسيه را نفي نکرد و گفت:بر اساس مقابله با «يک دشمن مشترک به نام داعش بايد همه تلاش ها را متمرکز کنيم. ازجمله روسيه، تا بتوانيم داعش را شکست دهيم». اما اين همکاري همچنان به گفته او به مانع «اهداف متفاوت مسکو» برخورد مي کند زيرا به ادعاي او بيشتر حملات روسيه به مناطقي است که داعش در آنجا حضوري ندارد.

به هرحال کساني که ماهيت و سياست هاي پيمان ناتو را مي شناسند بعيد مي دانند اين مجموعه بخواهد درحال حاضر خود را درگير نزاع با روسيه کند. بروکس تگنر، کارشناس و تحليل گر مجله آمريکايي «جينز ديفنس» که ويژه مسايل دفاعي است مي گويد،ناتو هرگز به دنبال تشديد درگيري‌ها نيست، حتي اگر روسيه يک واکنش تلافي جويانه «محدود» داشته باشد. به گفته وي بايد واکنش روسيه گسترده و در سطح زياد ويرانگر باشد تا ناتو بخواهد دخالت کند، اما در شرايط کنوني چنين انتظاري نمي رود.احتمال بيشتري را که تگنر مطرح مي‌کند هوشياري کامل ناتو است. در درون اين مجموعه ديدگاه‌هاي مختلفي در‌باره روسيه و ترکيه وجود دارد.

اين درحالي است که، ترکيه نيز از گروه هاي ترکمان در سوريه حمايت مي کند. يعني همان گروهي که روسيه مواضع آنها را داشت بمباران مي کرد. از اين رو به گفته تگنر برخورد اخير بيانگر نوعي «جنگ نيابتي بوده است که ناتو به شدت قصد دارد در آن دخالتي نکند». اين کارشناس بر اين باور است که اقدام ترکيه «هرگز هوشمندانه و حکيمانه» نبوده است زيرا در فضايي به شدت متشنج دست به چنين اقدامي زد، حتي اگر بهانه اين کشور «دفاع از خود» باشد يا فضاي هوايي کشورش نقض شده باشد.

اين برداشت البته براي تحليلگران ديگر متفاوت است. ايان ليزر مسئول امور امنيتي و خارجي موسسه آمريکايي تحقيقات «ژرمان مارشال فاوند» در گفتگوي خود با السفير مي گويد،ناتو در حال عبور از يک مرحله است. مرحله‌اي که در آن چالش‌هاي امنيتي عميقي براي برخورد نداشت.حال اين مجموعه در برابر يک آزمايش جديد قرار گرفته است. در حال حاضر ناتو با دو چالش مهم روبرو شده است: روسيه در شرق و داعش در جنوب. به نظر اين تحليلگر امنيتي «ترکيه اما جايي است که اين هر دو خطر در آنجا تجمع پيدا کرده است. از اين رو ترکيه اکنون در ناتو محل توجه بيشتري پيدا کرده است». درحال حاضر اروپايي ها به دنبال حل سياسي بحران سوريه هستند.

حادثه سقوط هواپيماي روسي مسايل جديدي را به وجود آورده و اين روند را با دشواري مواجه کرد. فرانک والتر اشتاينماير وزير خارجه آلمان دراين باره گفت: همه چيز به ماهيت واکنش‌هاي ترکيه و روسيه بستگي دارد. وي با بحراني دانستن روابط بين دو کشور که نقشي محوري در تحولات سياسي سوريه دارند، افزود،بارقه اميدي که برايش تلاش کرده بوديم سرنگون شد. وي اما همچنان دوست دارد که اين «بارقه اميد» نگه داشته شود. از اين رو ابراز اميدواري کرد که بشود اين بحران را کنترل کرد و از طريق تماس هاي مستقيم بين دوکشور «تعقل و تدبر» را بر آن حاکم ساخت.

لحن مقامات ناتو با بيان هاي مختلف حاکي از آن است که روسيه رفته رفته توانسته است معادله نفوذ خود در سوريه را به رغم مقاومت ترکيه تحميل کند. پيشتر يکي از فرماندهان «ناتو» در اروپا هشدار داده بود که روسيه مشغول ساخت سومين گنبد خود درجهان بر فراز سواحل سوريه است. بريدلوف گفته بود: ما توان اين سيستم دفاع هوايي را داريم مشاهده مي کنيم. ما نگران آن هستيم که اين سيستم دفاع هوايي کل خاورميانه را پوشش دهد.

در ادبيات نظامي، سيستم دفاع هوايي روسيهAD2Aداراي دو بخش است : مبارزه با هرچيزي که وارد منطقه مي شود و اجازه ندادن به اشغال آن. در بخش نخست هدف آن است که مقامات نظامي را در برابر «مخاطرات جدي» قرار دهد تا اگر خواستند روزي برنامه اي براي دخالت در منطقه داشته باشند به اين مخاطرات فکر کنند. هدف بخش دوم اين است که هرگونه تلاشي را براي ايجاد يک حضور نظامي فعال با مانع مواجه و حتي در صورت لزوم با آن مقابله کند.

اين همان چيزي است که در اظهارات اخير دبيرکل ناتو نيز احساس مي شد. توان نظامي روسيه چالش هاي جديدي را براي نيروهاي پيمان ناتو و حرکت اين نيروها بخصوص ارتش ترکيه به وجود آورده است. براي واکنش در برابر اين مساله چنانکه شولتنبرگ اشاره کرد ،اوضاع براي بهبود کارهايي که به منظور پيشگيري از تکرار چنين حوادثي است بررسي مي‌شود.سيستم دفاعي گنبدي روسيه براي امن کردن يک منطقه جغرافيايي است.

تاکنون مسکو اين سيستم را در دو مکان مستقر و به راه انداخته است. بزرگ ترين آن در کالينگراد است که بر سواحل درياي بالتيک قرار دارد و بين ليتواني و لهستان است. اين سيستم مجهز به موشک هاي ضد کشتي و ضدهوايي است و ناتو آن را «يک مشکل فزاينده» براي حرکت نيروهايش مي داند. دومين گنبد را روسيه در سواحل درياي سياه مستقر کرده است. يعني در شبه جزيره کريمه بعد از انضمام آن به خاک خود. فرمانده نظامي ناتو در اروپا مي گويد سطح پوشش موشک هاي کروز کل درياي سياه است. اين موشک ها??تا ??درصد منطقه را تحت پوشش خود قرار داده است.

از طرفي،يک تحليلگر آمريکايي بر اين باور است که به دنبال جريان سرنگوني جنگنده روسي توسط ترکيه، اخراج آنکارا از ناتو به نفع غرب است.جنگنده ترکيه‌اي به بمب افکن «سوخو24» روسيه حمله مي‌کند و اين هواپيماي روسي را بر فراز خاک سوريه در نزديکي مرز با ترکيه هدف قرار مي‌دهد. از دو خلبان اين جنگنده روسي، يکي در زمان وقوع حادثه قرباني مي‌شود و ديگري پس از ساعت‌ها عمليات نيروهاي امداد، نجات مي‌يابد و به پايگاه هوايي «الحميميم» در لاذقيه سوريه منتقل مي‌شود.

در شرايطي که مقامات ترکيه اين اقدام را دفاع از امنيت ملي کشورشان توصيف کرده‌اند و مدعي شده‌اند که اين جنگنده روسي از مرز ترکيه عبور کرده و هشدارهاي آنکارا را نيز دريافت کرده بود، خلبان نجات يافته از اين حادثه مي‌گويد، هيچ هشداري دريافت نکرده و اين جنگنده هرگز حريم هوايي سوريه را ترک نکرده بود و در نزديکي مرز مشغول انجام عمليات عليه نيروهاي تروريست بوده است.طي روزهاي گذشته و به دنبال وقوع اين اتفاق که برخي کارشناسان آن را هشداري از سوي ترکيه و غرب به روسيه عنوان مي‌کنند تا به قولي مسکو در سوريه پايش را از گليمش درازتر نکند و منافع آنها را در اين کشور از بين نبرد، درگيري‌هاي لفظي بسيار پرتنشي ميان مقامات عاليرتبه دو کشور روسيه و ترکيه در جريان بوده است.

مسکو همچنان به دنبال عذرخواهي مقامات ترکيه‌اي است و آنکارا نيز از انجام اين کار سرباز مي‌زند و در تلاش است تا روسيه را در اين جريان مقصر جلوه دهد. سران ترکيه در اين روزها چندين بار پاي ناتو را نيز به ميان کشيده‌اند و گفته‌اند که به عنوان يکي از اعضاي اين سازمان، ناتو از آنکارا حمايت خواهد کرد و در هر گونه نبرد احتمالي ميان ترکيه و روسيه، مسکو مجبور خواهد بود با تمام اعضاي عضو اين پيمان مقابله کند.

به منظور آشنايي بيشتر با مواضع کنوني سازمان پيمان آتلانتيک شمالي که در حال حاضر ترکيه نيز عضو آن است، و نيز اقدامات احتمالي ناتو در آينده در قبال اين مساله،خبرگزاري فارس با «توماس ناپ» تحليلگر آمريکايي مسائل اروپا و مدير مرکز روزنامه‌نگاري گريسون در فلوريداي آمريکا به گفت‌وگو نشست. وي بر اين باور است که عضويت ترکيه در ناتو به هيچ عنوان به صلاح اين سازمان نيست و اگر ناتو به دنبال صلح جهاني است بهتر است تا عضويت آنکارا را ملغي سازد.متن کامل اين گفتگو در ادامه آمده است:

* برخي از مقامات و تحليلگران بر اين باورند که ناتو به ترکيه براي سرنگوني جنگنده روسي چراغ سبز نشان داده بود. از نظر شما تا چه ميزان اين ادعاها درست و معتبرند؟ اگر چنين ادعايي صحت داشته باشد، هدف ناتو از اين اقدام چيست؟

** من نسبت به اين ديدگاه‌ها و نظرات کمي بدبينم. بايد بگويم که تمامي ماجراي سرنگوني جنگنده روسي توسط ترکيه تنها در عرض چند دقيقه اتفاق افتاده است. تصور اينکه اسکادران هوايي ترکيه با مقر فرماندهي نيروي هوايي اين کشور تماس گرفته و سپس فرماندهان حاضر در محل، ناتو را از نيت و قصدشان براي شليک به جنگنده روسي، با خبر کرده‌اند و از آنها چراغ سبز گرفته‌اند، دشوار است. علاوه بر اين، در روزهاي منتهي به اين رخداد و در حاليکه روسيه حضور و آهنگ اقداماتش در سوريه را شدت بخشيده، ترديد دارم که مقامات ترک با ديگر کشورهاي عضو پيمان ناتو بر سر نحوه مداخله و درگيري و نيز قواعد چنين مداخله‌اي که از چتر حمايتي ناتو برخوردار باشد، به هماهنگي رسيده باشند.

سوالي که اکنون مطرح مي‌شود اين است که آيا هواپيماهاي ترکيه، در جريان شليک به بمب‌افکن روسي، در چارچوب قواعد مداخله‌اي مورد نظر عمل کرده‌اند يا اينکه کار آنان اقدامي اتفاقي يا نابه‌هنجار و گردنکشانه بوده است که باعث شده تا ترکيه با اظهار اينکه اين کار عمدي بوده در صدد جبران مافات و حفظ وجهه از دست رفته‌اش باشد.

* ارزيابي شما از واکنش پوتين در روزهاي آينده چيست؟ به نظر شما گام بعدي وي چه خواهد بود؟

** برداشت من از اقدامات پوتين آن است که وي در حال وضع تحريم‌هاي اقتصادي عليه ترکيه است. علاوه بر اين، وي در حال شيفت به سياست همراه و اسکورت کردن بمب‌افکن‌هاي سوخو 24 با جت‌هاي جنگنده بر فراز آسمان سوريه است. در حال حاضر، هم پوتين و هم ناتو در شرايط سخت و دشوار و البته خطرناکي هستند: پوتين به دنبال احياي جايگاه منطقه‌اي و جهاني روسيه به عنوان «کشوري ابر قدرت» است. فکر نمي‌کنم که وي از عمليات برضد نيروهاي تروريستي در سوريه، پاپس بکشد. علاوه بر اين، بعيد مي‌دانم که سرنگوني هواپيماهاي جنگي‌اش از سوي ترکيه و هر کشور ديگر را بدون گوشمالي و مجازات بگذارد. اگر که ترکيه تصميم بگيرد مجدداً اقدام به شليک به جنگنده‌هاي روسي کند، احتمال درگيري و جنگ بالاست. چنين اقدامي به وخيم‌تر شدن اوضاع خواهد انجاميد.

* برخي از اعضاي ناتو مانند آلمان، يونان، فرانسه از اين اقدام ترکيه انتقاد کرده‌اند، در حاليکه اوباما و دبير کل ناتو به حمايت تلويحي و ضمني از آن پرداخته‌اند. آيا مي‌توان مدعي شد که در اين مورد، ميان اعضاي ناتو شکاف و فاصله وجود دارد؟ اگر چنين است چرا اعضاي ناتو به صورت متفق‌القول به حمايت از ترکيه نپرداختند؟

** من فکر مي‌کنم که بر سر اين مساله، ميان اعضاي پيمان ناتو شکاف وجود دارد. در صورت بروز و افزايش تنش ميان روسيه و اروپا [بر سر موضوع اخير]، اين قدرت‌هاي اروپايي هستند که بايد فشار عمده و مشقت درگيري با روسيه را تحمل کنند؛ در حاليکه هنوز کاملاً مشخص نيست چه کسي در بروز چنين ماجرايي مقصر بوده است اين مسئله کاملاً روشن است که اين اقدام تنبيهي از سوي روسيه، مصداق «تهاجم مسلحانه» عليه ترکيه که در اساسنامه ناتو آمده، نيست.

بر طبق اين ماده از پيمان ناتو، هر گونه حمله مسلحانه و نظامي به يکي از اعضا، به معناي حمله به همه اعضا بوده و در چنين مواقعي بقيه کشورهاي عضو بايد به کشور مهاجم واکنش نشان دهند. آلمان، فرانسه، و يونان مايل نيستند که سير رويدادها و اقدامات در چنين جهتي باشد و احتمالاً در کوتاه مدت ترکيه را کنترل خواهند کرد.

اما از سوي ديگر، آمريکا به طور کلي مصر به اجراي سياست خارجي خصمانه و به خصوص سياست‌هاي ضد روسي‌اش است. آن طور که در جاي ديگري عنوان کرده‌ام، در شرايط کنوني بهترين مسئله و اتفاق براي صلح جهاني آن است که ناتو تجزيه شود. يا حداقل، اخراج ترکيه از اين پيمان، مي‌تواند حرکتي هوشمندانه باشد. منطقه‌اي که ترکيه در آن قرار گرفته، منطقه‌اي پر خطر و پر آشوب است و در صورت بروز اتفاقي ناگوار، کشورهاي اروپايي نمي‌خواهند که خودشان را درگير آن کنند.

* نماينده آلمان در اتحاديه اروپا گفته که ناتو بايد در‌باره عضويت ترکيه در اين پيمان، تجديد نظر کند. از نظر شما تا چه ميزان مي‌توان گفت که اقدام ترکيه نسنجيده و نابخردانه بود؟ آيا مقامات ترک انتظار چنين واکنش‌هايي را از اعضاي ناتو داشتند؟ اخراج ترکيه از ناتو چقدر محتمل است؟ پيامدهاي آن براي ترکيه و ناتو چه خواهد بود.

** همانطور که در بالا اشاره کردم، ممکن است اخراج ترکيه از ناتو، اقدامي درست و به‌جا باشد. اما بايد بگويم که من در جريان کامل ماجراي سرنگوني جنگنده روسي نيستم. به نظر مي‌رسد که عده معدودي از پشت پرده آن باخبرند. چيزي که ما مي‌دانيم، آن است که جنگ سرد به پايان رسيده و همين امر موجب شده تا فضاي خوبي براي روابط دوستانه ميان روسيه و اروپا شکل بگيرد. در حاليکه ترکيه و روسيه براي بيش از 500 سال با يکديگر دشمني و جنگ گرم و سرد داشته‌اند. احتمالاً ناتو بيش از حد نياز، پا بر جا بوده است . علاوه بر اينکه بدون ترديد عضويت ترکيه در اين پيمان، مايه دردسر و گرفتاري براي غرب بوده است .

* تا چه اندازه ناتو مايل و نيز آماده به دفاع از ترکيه است؟ آيا چنين کاري را انجام خواهد داد؟

** اين سئوال بسيار مهمي است. طي قرن گذشته، قدرت‌هاي اروپايي به خاطر تعهد به پيمان‌هاي دو جانبه، خودشان را دو بار درگير جنگي بزرگ کردند. اولين دفعه، در سال 1914، فرانسه و (به طور محرمانه انگلستان) متعهد به روسيه بودند. و به طور مشابهي، آلمان نيز در قبال اتريش-مجارستان تعهد داشت. هنگامي که روسيه و اتريش-مجارستان وارد جنگ شدند، تمام اروپا درگير جنگي خانمان سوز و بزرگ شد. بار دوم نيز، تعهد و پيمان فرانسه و انگلستان با لهستان، در سال 1939 اروپا را درگير جنگ کرد. حال اين سوال مطرح مي شود که آيا آمريکا و قدرت‌هاي اروپايي واقعاً مايلند در شرايطي قرار بگيرند که تنها راه جلوگيري از بروز جنگي دوباره، توانايي ترکيه در ايجاد روابط نزديک و دوستانه با روسيه باشد؟ بايد منتظر ماند و ديد.

از سويي،ترکيه انتظار داشت منطقه امن مورد نظر خود را در داخل سوريه و در مرز با اين کشور ايجاد کند اما با ورود روسيه به جنگ سوريه گروههاي مسلح يکي پس از ديگري از مناطق مرکزي به‌سمت نواحي مرزي عقب رانده شدند که اين مي‌تواند دردسرجديدي براي آنکارا ايجاد کند.در پي سرنگوني يک فروند هواپيماي بمب‌افکن سوخوي24 روسيه به‌وسيله دو جنگنده اف16 ترکيه در داخل سوريه نزديک مرزهاي ترکيه که به کشته شدن يکي از خلبانان روس و همچنين هدف قرار گرفتن يک هلي‌کوپتر ديگر روسيه در جريان عمليات تجسس براي نجات خلبان هواپيماي سرنگون شده، انجاميد چند سؤال مطرح شده است و تقريباً مي‌توان گفت:عمده اظهار نظرها و بحث‌ها در محافل خبري و سياسي درباره اين واقعه حول اين سه سئوال مي‌چرخد؛ نخست اينکه چه علل و عواملي در انجام چنين حمله‌اي از سوي ترکيه مؤثر بوده است يا ترکيه از اين نمايش قدرت در پي چه هدف يا هدف‌هايي بوده است؟ دوم اينکه چرا ناتو با احتياط و به‌صورت کج دار و مريز با درخواست کمک ترکيه برخورد کرد و چندان حمايت صريح و آشکار از ترکيه به عمل نياورد؟ و سوم اينکه واکنش روسيه در قبال اين حمله چه خواهد بود؟

علل و اهداف ترکيه از سرنگوني هواپيماي سوخوي 24 روسيه

ترکيه علت سرنگوني را تعرض هواپيماي روس به داخل خاک اين کشور اعلام کرده و در عين حال گفته است که خلبان هواپيماي سرنگون شده روسي به هشدارهاي مکرر اين کشور بي‌توجه بوده است و ترکيه با اين استدلال در نشست فوق العاده ناتو حاضر شد و کوشيد بر اساس اصل حق دفاع مشروع از مواضع خود دفاع کند و در عين حال بر اساس اصل دفاع دسته‌جمعي ناتو را با خود همراه کند اما روسيه بر اساس اطلاعات و مستنداتي که ارائه کرده و همچنين اظهاراتي که خلبان نجات يافته روسي بيان داشته مواضع اعلامي ترکيه را رد کرده و بر اين نکته تصريح و تأکيد کرده که هواپيماي روسي در داخل خاک سوريه مورد هدف قرار گرفته است.

البته همين که جسد خلبان کشته شده به دست مخالفان مسلح سوريه در داخل خاک اين کشور افتاده و يا نيروهاي ويژه سوري موفق به نجات ديگر خلبان هواپيماي سرنگون شده روسي در داخل خاک سوريه شده‌اند همگي دال بر تأييد مواضع روسيه مبني بر سرنگوني هواپيماي اين کشور در داخل خاک سوريه بوده است.

نکته قابل توجه ديگر در اين زمينه اين است که هواپيماي بمب‌افکن روسي به‌وسيله دو فروند هواپيماي اف16 ترکيه سرنگون شده است و اين نشان مي‌دهد که ترکيه از قبل براي سرنگوني اين هواپيما برنامه داشته است و اگر به‌فرض اين هواپيما به‌وسيله ضدهوايي مخالفان سرنگون مي‌شد باز جاي توجيه براي ترکيه باز مي‌گذاشت. بر اين اساس از شواهد و قرائن موجود چنين برمي‌آيد که ترکيه به‌عمد و طبق يک برنامه از پيش طراحي شده به سرنگوني هواپيماي روسي دست زده است و حال بايد پرسيد: آنکارا چه هدف يا اهدافي را از اين حمله دنبال مي‌کرده است؟ به نظر مي‌رسد يکي از اهداف ترکيه دادن روحيه به مخالفان مسلح سوريه است که بعد از ورود مستقيم روسيه به جنگ عليه تکفيري‌ها در سوريه آسيب‌هاي روحي شديدي متحمل شده‌اند.

از طرف ديگر، در حالي که ترکيه انتظار داشت منطقه امن مورد نظر خود را در داخل سوريه و نزديک مرزهاي خود با اين کشور ايجاد کند اما با ورود روسيه به جنگ سوريه گروههاي مسلح و تکفيري‌ها يکي پس از ديگري از مناطق مرکزي به‌سمت نواحي مرزي عقب رانده مي‌شوند و ادامه اين روند مي‌تواند نيروهاي مسلح و تکفيري را بر آن دارد که براي تأمين امنيت جاني خود وارد خاک ترکيه شوند و پايگاه‌هاي خود را از سوريه به ترکيه منتقل کنند که اين مي‌تواند دردسر جديدي را براي حزب حاکم عدالت و توسعه فراهم کند.

همچنين با توجه به اينکه ناتو بعد از ورود نظامي مستقيم روسيه به جنگ عليه تروريست‌ها در سوريه با وجود مخالفت ظاهري با اين ورود به برچيدن سامانه‌هاي دفاع موشکي پاتريوت از نواحي مرزي ترکيه و سوريه اقدام کرد و از طرف ديگر بعد از حملات تروريستي پاريس، دولت فرانسه گام‌هايي را به‌سمت همکاري با روسيه در جنگ عليه داعش برداشت لذا به نظر مي‌رسد يکي ديگر از اهداف ترکيه از سرنگوني هواپيماي نظامي روسيه وادار کردن ناتو به ورود نظامي به سوريه بوده است اما مواضع نمايندگان ناتو در نشست فوق العاده نشان داد که آنها نمي‌خواهند تخم‌مرغ‌هاي خود را در سبد ماجراجويي‌هاي اردوغان قرار دهند.

البته ازتأثير پيروزي حزب حاکم عدالت و توسعه در انتخابات پارلماني اخير ترکيه نيز نمي‌توان غافل شد و همان مقطع نيز اين احتمال داده مي‌شد که مواضع ترکيه با عبور از سد انتخابات دوباره لحن افراطي به خود بگيرد. از اين ديد تقارن سرنگوني هواپيماي سوخوي روسيه از سوي ارتش ترکيه با اعلام کابينه جديد احمد داود اوغلو نخست وزير اين کشور نيز بي‌ارتباط نيست. ادامه دارد...

http://www.ettelaat.com/new/index.asp?fname=2015\12\12-16\20-08-01.htm&storytitle=%CC%CF%C7%E1%20%CF%D4%E6%C7%D1%20%C2%E4%98%C7%D1%C7%20%C8%C7%20%D1%E6%D3%ED%E5

ش.د9404844