اجتماع مخالفان در ریاض؛ سعودی‌ها کلید دمشق را می‌خواهند!

(روزنامه جمهوري اسلامي ـ 1394/09/22 ـ شماره 10476 ـ صفحه 12)

نشست مخالفان دولت دمشق که مجموعه‌ای از نمایندگان سیاسی و نظامی برخی از مجموعه‌های مسلح ضد نظام سوریه بود، در ریاض برگزار شد و با تشکیل هیات پیگیری مذاکرات و صدور بیانیه‌ای در روز پنج‌شنبه گذشته به کار خود پایان داد.

به گزارش "ایسنا" از لبنان، ایران، روسیه، نظام سوریه این نشست را تخریب دستاوردهای دومین دور مذاکرات وین درباره سوریه می‌دانند؛ مذاکراتی که با نتایجی همچون "تعیین سرنوشت سوریه در دست مردم است" و " ریاست‌جمهوری سوریه در فرایند سیاسی از سوی مردم معین می‌شود" و "مبارزه با تروریسم در سوریه یکی از اولویت‌های مقدماتی تسریع در فرایند سیاسی سوریه است" و "گروه‌های تروریستی جایی در این مذاکرات ندارند" همراه بوده است.

رژیم سعودی در جریان برگزاری این نشست تمام خواسته‌های خود را به میهمانانش دیکته کرد و راه را برای هرگونه مخالفت از سوی شرکت کنندگان بست. از همین رو روشن است قبل از برگزاری آتی درباره سوریه، سعودی‌ها اقدام به نمایش قدرت و تشکیل تیمی کرده که دقیقا براساس دیدگاه‌های سیاست خارجی‌اش تشکیل شده است که در مقدمه آن برکناری بشار اسد از قدرت در آغاز مرحله انتقالی تشکیل دولت فراگیر در سوریه بدون اشاره بر لزوم مبارزه با تروریسم در این کشور است.

با این وجود دیگر چه لزومی دارد نشست بعدی درباره سوریه تشکیل شود؛ چرا که یا باید تصمیمات نشست ریاض را پذیرفت و یا با ادامه جنگ در سوریه کنار آمد و با آن چه مصوبات و نتایج مذاکرات این نشست در ریاض نشان می‌دهد هیچ راه سومی وجود ندارد.

در حقیقت رژیم سعودی با مصوبات خودخوانده‌اش در نشست ریاض کلید دمشق را به مثابه رمز پیروزی جنگش در سوریه می‌خواهد؛ چیزی که در طول چهار سال جنگ نیابتی در سوریه هرگز نتوانسته به دست آورد و آرزویی که با حضور روسیه و تحکیم مواضع غیرقابل تغییر ایران و تغییر موازنه نظامی در سوریه (به سود ارتش این کشور) دیگر هرگز برای پادشاهی سعودی تعبیر نخواهد شد.

پادشاهی سعودی در نشست ریاض از نظام سیاسی مردم‌پسندی سخن می‌گوید که خود هیچ نشانه‌ای از آن ندارد. آنها همین نشست و کمیته برآمده از آن را مبنای هیات قانونی مخالفان برشمرده و مرکز ستادی مخالفان را از اسلامبول به ریاض منتقل کرده‌اند.

رژیم سعودی کاری که در هیچ زمانی در طول چند سال اخیر عملی نشده بود را می‌خواست در ریاض تثبیت و تحکیم کند و آن هم متحد ساختن همه مخالفان نظام سوریه در مجموعه‌ای واحد است اما در سایه مخالفت‌های صورت گرفته این سیاست نیز باز هم عملی نشد. آنها سراسیمه تلاش کردند تا پیش از نشست نیویورک در 18 ماه میلادی جاری این امر را محقق کنند اما نشانه‌ها حاکی از آن است در سایه این اقدام سعودی این نشست در تاریخ مورد نظر نیز برگزار نمی‌شود.

آمریکایی‌ها که از یک سو نقطه نظراتی برای نشست ریاض داشتند اما از دیگر سو برای ادامه سیاست‌هایشان بدشان نمی‌آید که مجموعه‌ای متحد به نام مخالفان نظام سوریه تشکیل و در گفت‌وگوها وارد اتاق مذاکرات شوند تا امکان بازاریابی بین‌المللی این مجموعه متحد مخالفان برای زیر فشار قرار دادن نظام سوریه و متحدانش به خصوص روسیه و ایران را داشته باشند. از همین رو بود که پس از پایان نشست ریاض اعلام کردند بشار اسد در مرحله انتقالی جایی ندارد و در دور بعدی مذاکرات در باره سوریه باید این موضوع روشن شود. در این میان روشن است که آمریکا همچنان به دنبال سیاست "هرج و مرج هوشمندانه" در تحولات خاورمیانه و سوریه است.

حضور نمایندگان مجموعه‌های مسلح تحت عنوان 4 نفر از جبهه جنوبی سوریه، 4 نفر از جبهه شمالی سوریه، یک نفر از جیش الاسلام و یک نفر از احرار الشام در این نشست از نکات قابل توجه آن بود؛ گروه‌هایی که در همراهی و هم‌پیمانی آشکاری با جبهه النصره و القاعده هستند که مهمترین آن گروه مسلح احرار الشام است که یکی از شاخه‌های جبهه النصره به شمار می‌رود و زیر چتر حمایت لجستیک ترکیه به سر می‌برد.

با آن که این گروه تحت عنوان نادیده گرفتن حق این گروه در نشست ریاض و عدم اعتراف به اسلامی بودن تحرکات نظامی در سوریه و نادیده گرفته شدن به اصطلاح حق مردم مسلمان سوریه از نشست عقب نشینی کرد و حتی اعلام شده است که بیانیه نهایی را امضا نکرده اما حضور ابتدایی آن‌ها با دعوت رسمی سعودی بسیار خودنمایی می‌کند. این امر حتی واکنش آمریکایی‌ها را در بر داشت اما آنها به جای اتخاذ موضعی قاطع، تعیین تکلیف این امر را به عهده وزارت خارجه سعودی قرار دادند. از سویی دیگر آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند که هر کسی که در مذاکرات شرکت کند دیگر تروریست نیست تا راه را برای حضور هیاتی از نشست ریاض در مذاکرات آتی در باره سوریه فراهم کنند.

روشن است که با شرکت اولین هیات از نشست ریاض در مذاکرات آتی درباره سوریه، این هیات رکن نمایندگی رسمی مخالفان را پیدا کرده و راه سیاسی برای مخالفان این مجموعه بسیار سخت و دشوار خواهد شد اما آمریکایی‌ها راه راحت‌تری را برای معرفی آنها به عنوان نمایندگان قانونی و شرعی مخالفان نظام پیدا می‌کنند.

در حالی که در مذاکرات دور دوم در وین تاکید شده است که نظام سیاسی مورد نظر در سوریه نظامی غیردینی است و فاقد گرایش‌های مذهبی خواهد بود اما وجود نمایندگانی از گروه‌هایی که منادی امارت و خلافت اسلامی در آینده سوریه هستند نیز خودنمایی می‌کرد.

این‌ها همه در حالی است که بر اساس توافق مذاکرات وین قرار بود لیست گرو‌ه‌های تروریستی از سوی اردن تهیه و به شورای امنیت سازمان ملل تحویل شود اما این دستورالعمل با توجه به نشست ریاض عملا زیر پا گذاشته شد و سعودی پیش از تعیین لیست نهایی مورد توافق طرف‌های بین‌المللی و منطقه‌ای با اقدامی خودخوانده میدان‌های مین جدیدی پیش پای دور بعدی مذاکرات درباره سوریه قرار داده‌اند که بدون شک اخلال جدی در روند مذاکرات فراگیر درباره سوریه ایجاد می‌کند. مخالفت صریح ایران و واکنش تند روسیه با نشست ریاض و نتایج پایانی آن می‌تواند از مصادیق این امر باشد.

پس از پایان نشست ریاض وزیر خارجه سعودی در اظهاراتی گستاخانه مدعی شد که بشار اسد یا با گفت‌وگو و مذاکرات سیاسی از قدرت کنار خواهد رفت یا با سلاح که اشاره مستقیم به ادامه جنگ سوریه و حمایت از گروه‌های مسلح در داخل این کشور تا برکناری اسد است.

انعکاس‌های نشست ریاض به وضوح نشان می‌دهد دستاوردهای دور دوم مذاکرات در وین در باره سوریه روی هوا رفته است و سعودی برای خود راه مستقل و جداگانه‌ای فرض کرده و همین امر باعث شده تا نشست بعدی در باره سوریه با حضور نمایندگان دولت سوریه نیز در فضایی غبار آلود قرار گیرد. آنچه مسلم است روسیه و ایران در خصوص نامگذاری گروه‌هایی که نماد بارز تروریسم در سوریه است کوتاه نخواهند آمد و حاضر نیستند ترتیبات جدید سعودی - ترکیه برای تغییر چهره گروه‌های تروریستی همچون احرار الشام و جیش الاسلام را بپذیرند؛ تلاشی که برای بزک کردن چهره آنها به عنوان مخالفان معتدل در ریاض صورت گرفته است.

آمریکایی‌ها به خوبی می‌دانند که مصوبات نشست ریاض موجب انسداد در برگزاری جلسات بعدی گفتگوهای فراگیر در باره سوریه می‌شود و از همین رو در تلاش برآمده‌اند تا بند "برکناری بشار اسد و نیروهای درجه یک نظام در ارتش و موسسات امنیتی" در مرحله انتقالی را از بیانیه پایانی نشست ریاض حذف کنند. این امر همان‌گونه که نشان دهنده میزان نفوذ آمریکا در اراده سعودی و مخالفان حاضر در ریاض است، در عین حال نشان می‌دهد که در سایه مخالفت شدید تهران و مسکو، آمریکا چاره‌ای ندارد تا جلوی تندروی و مانورهای بی‌نتیجه سعودی‌ها را در خصوص سوریه بگیرد و اگر چنین امری محقق نشود مذاکرات روز سه‌شنبه کری با پوتین و لاوروف به میزبانی مسکو در خصوص سوریه بی‌فایده خواهد بود و نمی‌تواند موجبات برگزاری نشست نیویورک را فراهم آورد.

به دنبال نشست ریاض و حضور مجموعه‌های مسلح تروریست در آن، پیش از هر جلسه‌ای درباره سوریه، آمریکایی‌ها باید با طرف‌های دیگر مذاکرات از جمله روسیه و ایران در خصوص مصادیق گروه‌های تروریستی در سوریه به تفاهمی قطعی و نهایی برسند و در غیر این صورت ادامه گفت‌وگوها با بن‌بست مواجه می‌شود.

نتایج نشست ریاض و تلاش سعودی برای مصادره دستاورد نشست‌های احتمالی آینده در اره سوریه بار دیگر مذاکرات فراگیر در باره سوریه را با بحرانی جدید مواجه ساخته است که نتیجه طبیعی آن، آن چنان که وزیر خارجه سعودی گفته است هم چنان ادامه جنگ در سوریه است.

http://jomhourieslami.net/paper/?newsid=72823

ش.د9404896