پوست‌اندازی یک جنبش ایدئولوژیک

النهضه امسال برای اولین بار در تاریخ خود، در کنفرانس بزرگ این حزب اعلام کرد این گروه برای جدایی سیاست از مذهب تلاش خواهد کرد. حرکتی که در واقع در آن النهضه از سیاست سنتی خویش یعنی اسلام سیاسی فاصله خواهد گرفت.

النهضه اولین گروه اسلامی بود که در جریان بهار عربی 2011 در تونس به قدرت رسید و اولین دولت ائتلافی را با گروه‌های دیگر بعد از سقوط دیکتاتور این کشور (زین العابدین بن علی) تشکیل داد. این گروه در اولین انتخابات بعد از انقلاب‌های عربی توسط مردم تونس هویت اسلامی را به عنوان آلترناتیوی پس از دوره حکومت فساد و سرکوب بن علی مطرح کرد؛ حکومتی که در عین حال یکی از نظام‌های سکولار منطقه بود.

تونس برخلاف دیگر کشورهای عربی در سایه برگزاری انتخابات آزاد،تدوین قانون اساسی جدید و نیز سیاست همگرایی میان گروه‌های اسلامگرا و سکولار در چرخه ناآرامی گرفتار نشد. با این تجربه، اکنون الغنوشی می‌گوید النهضه از یک حرکت ایدئولوژیک که درگیر مبارزه برای هویت مذهبی است، به یک جنبش اعتراضی علیه نظام خودکامه و در واقع یک حزب دموکراتیک ملی تغییر جهت می‌دهد. او در اجتماع هواداران خویش این مانیفست جدید را اعلام کرده و مدعی شد تونسی‌ها باید مذهب را از درگیری و نزاع سیاسی دور نگه دارند.

انگیزه‌های احتمالی یک دگردیسی سیاسی

1-‌ (نگاه به انتخابات آینده) برخی تحلیلگران بر این باورند، النهضه این اصلاحات را با انگیزه شخصی و سیاسی پیش گرفته است. بر این اساس سران النهضه تلاش دارند، خود را از معرض ترکش‌های آنچه اسلام سیاسی در بحران‌های جهان عرب خوانده می‌شود مصون نگه دارند و با کارنامه‌ای جدید خود را برای انتخابات محلی سال آینده و رقابت ریاست جمهوری 2019 آماده کنند.

2- (بهره‌گیری از تجربه سرکوب و انزوای اسلامگرایان مصر) النهضه می‌خواهد در گرداب تجربه اخوانی‌های مصر گرفتار نشود الغنوشی برخلاف امثال محمد مرسی که توسط ارتش مصر در سال 2013 ساقط و از فعالیت سیاسی محروم شد، می‌خواهد نشان دهد ظرفیت عبور از اختلاف‌های اولیه با سکولارها و تقسیم قدرت با آنها را دارد. برخی تحلیلگران منطقه معتقدند، النهضه از تغییرات منطقه‌ای بعد از سقوط اخوان المسلمین مصر هم سود برده و آموخته است و حوادث مصر او را به این باور رسانده که بر ایدئولوژی اخوان یعنی اسلام سیاسی در منطقه تکیه نکند.

اما سؤالی که هنوز در ذهن‌ها باقی است، این است که النهضه حتی اگر موفق به ایجاد تصویر جدید از اسلامگراهای این کشور در نگاه خارج شود آیا خواهد توانست مردم بومی را به چنین چیزی متقاعد و ترغیب سازد؟

3- (حرکتی برای طرد سلفیون افراطی‌ها و به عنوان پیشنیاز ائتلاف با سکولارها) النهضه به عنوان یک جنبش در طول دوران حکومت بن‌علی شکل گرفت که بسیاری از رهبران آن زندانی یا تبعید شدند در این مدت کشمکش‌هایی بین شاخه‌های میانه رو و محافظه کار جریان داشته است. در جریان بحرانی که بعد از کشته شدن دو تن از رهبران اپوزیسیون با گروه تندرو سلفی بروز کرد سرانجام این جریان از اولین دولت موقت 2014 کناره گرفت. در حال حاضر النهضه با سکولارها به یک مصالحه بر سیاست برای خارج کردن کشور از کشمکش سیاسی دست یافته است که قانون اساسی جدید حاصل همین مصالحه و ائتلاف است.

به هر حال رهبران تونس از جمله محمد باجی قائد السبسی، رئیس جمهوری این کشور از تلاش النهضه برای جدایی دین از سیاست استقبال کرده و گفته است، این جنبش جهت‌گیری درستی را انتخاب کرده است. او در عین حال برای تشویق النهضه گفت که انتخابات مارس 2017 برای النهضه یک آزمون در این باره خواهد بود. به باور نسل جدید رهبران تونس در دوره جدید دولت به مذهب و آزادی‌های مذهبی احترام می‌گذارد و به رسمیت می‌شناسد برخلاف آنچه در گذشته بود و جریان‌های سیاسی می‌باید مستقیم به رقابت سیاسی خدمت به مردم جهت‌گیری کنند.

منبع: برگرفته از گزارش تحلیلی رویتر/ علی کاشانی

http://iran-newspaper.com/newspaper/page/6226/13/133841/0

ش.د9500556