آیا پیشرفت فراموش شده است؟

پایگاه بصیرت / فرهاد مهدوی

یادداشت: رهبر معظم انقلاب اسلامی شب گذشته در دیدار دانشگاهیان خاطرنشان کردند: «کسی که به هر بهانه‌ای مانند انتخابات و امثال آن، نظام را به چالش می‌کشد، نامطمئن است و صلاحیت حضور در دانشگاه‌ها را ندارد، همان‌گونه که هیچ کشوری اجازه به چالش کشیدن نظام حاکم بر آن را نمی‌دهد.» در شرایطی که لازم است کشور اسلامی ما به قله‌های پیشرفت برسد حضور عوامل جریانی که بیشتر به دنبال اهداف حزبی و جناحی هستند، در مسندهای علمی و تحقیقی سبب وارد شدن خسارت‌های جبران‌ناپذیری به سرمایه‌های انسانی و علمی کشور شده است؛ به‌گونه‌ای که رهبر معظم انقلاب در شرایط مختلف بر آن تأکید کرده‌اند و در دیدار اخیر خود هم فرموده‌اند: «من چندی پیش نیز درخصوص کاهش سرعت رشد علمی تذکر دادم؛ زیرا سرعت کم شده است و برای جبران فاصله عقب‌ماندگی علمی چاره‌ای جز افزایش سرعت رشد علمی وجود ندارد.» در سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱ تقریباً ۱۱ برابر متوسط جهان رشد داشته‌ایم که این رشد بسیار خوب بوده است؛ اما از سال ۲۰۱۳ به یکباره افول علمی کشور شروع شده است، به طوری که احساس می‌شود پیشرفت علمی کشور فراموش شده است که این‌گونه رهبر معظم انقلاب تذکر می‌دهند! اما درباره دلایل کاهش رتبه علمی ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- از بین رفتن انگیزه کار علمی در دانشگاه‌ها با توقف تولیدات داخلی و وابستگی به خارج در زمینه‌های مختلف؛ ۲- فاصله گرفتن فضای علمی و دانشگاهی کشور از گفتمان تولید علم و جایگزین شدن حاشیه‌سازی‌های سیاسی؛ ۳- به‌کارگیری نیروهای غیر علمی و صرفاً دارای گرایش‌های سیاسی در پست‌های حساس دانشگاهی؛ ۴- کاهش سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی؛ ۵- قرار نگرفتن پیشرفت‌های علمی در خدمت نیازهای کشور؛ ۶- تبدیل نشدن گفتمان پیشرفت علمی به گفتمان غالب در کشور و تأکید بر عوامل برون‌زا برای عبور از نارسایی‌ها.
کند شدن حرکت علمی کشور در بلندمدت عقب‌ماندگی اقتصادی کشور را موجب خواهد شد؛ زیرا تضعیف حرکت علمی کشور اقتصاد دانش‌بنیان را به منزله بالاترین منبع ایجاد درآمد اقتصادی پایدار و درون‌زا در کشور تضعیف خواهد کرد.