- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه اطلاعات ـ 1395/02/04 ـ شماره 26421 ـ صفحه 12)
تحركات داعش در آسياي مرکزي و قفقاز
گروه تروريستي داعش در ادامه تلاش براي حضور و گسترش حوزه و دامنه فعاليتهاي خود به ديگر مناطق آسيا و همچنين منطقه قفقاز و قفقاز شمالي (روسيه)، اقدام به ايجاد شاخه‌هايي از گروه تروريستي خود با تبليغات گسترده رسانه‌اي در فضاي مجازي به همراه تطميع عناصري از ديگر گروههاي تروريستي وابسته به القاعده براي پيوستن به خود کرده است، سياستي که به دلايل فراوان از حمايت و پشتيباني برخي بازيگران منطقه‌اي و بين‌المللي نيز برخوردار است.
شايد يکي از مهمترين پيامدهاي ناآراميها و جنگهاي سوريه و عراق، بروز تنشهايي در روابط برخي بازيگران عمده در خاورميانه و تقابل غير مستقيم آنها و قدرتهاي بزرگ جهاني به همراه شکل گيري و ايجاد بلوک بنديها و ائتلافهاي امنيتي و نظامي جديد منطقه اي باشد؛ ائتلافهايي که برخي از آنها به تعبير ولاديمير پوتين، رئيس جمهوري روسيه، کاغذي و بدون اراده و پشتوانه و قدرت واقعي براي انجام هرگونه واکنش به تحولات منطقه به شمار مي روند.
ادامه و پس‌لرزه‌هاي اين مرزبنديها را مي توان در قالب گسترش هدفمند حوزه فعاليتهاي گروه تروريستي داعش و استفاده ابزاري حاميان آن در برخي کشورها مشاهده کرد.
بر اين اساس مي‌توان شکل‌گيري شاخه‌هاي جديد گروه تروريستي داعش در برخي مناطق را تهديدي براي مرزهاي دو کشور روسيه و ايران دانست، تهديداتي که با توجه به سطح جديد مناسبات شکل گرفته اين دو کشور بخصوص در زمينه همکاريهاي دفاعي و نظامي و با توجه به شکستهاي اخير گروههاي تروريستي منطقه و حاميان آنها، بسيار واقعي به نظر مي‌رسند.
در اين ميان، تهديد مرزهاي جمهوري اسلامي از ابتداي تحرکات داعش و ارائه نقشه خلافت آنان که بخشي از آنرا ولايت خوراسان تشکيل مي داد، همواره در دستور کار اين گروه تروريستي قرار داشته است که البته با توجه به هراس داعش از نزديکي به مرزهاي جمهوري اسلامي و رويارويي با کشور قدرتمند ايران، اين گروه تروريستي تا کنون موفق نشده است.
اين سياست البته با تشکيل شاخه داعش در افغانستان و پاکستان کماکان بخشي از سياستهاي اين گروه تروريستي و حاميان آن در منطقه است. اين وضعيت براي همپيمان قدرتمند ايران يعني روسيه نيز به شکل تهديدات هدفمند داعش در حياط خلوت اين کشور(آسياي مرکزي)، قفقاز و مهمتر از همه در قفقاز شمالي يعني برخي جمهوريهاي خودمختار مسلمان در جنوب روسيه از جمله چچن، اينگوشتيا، داغستان و همينطور منطقه کاباردينو بالکاريا به دليل مجاورت با ديگر مناطق مورد تهديد، بوجود آمده است.
تلاش اين گروه براي جداسازي عناصر تروريستي و افراطي از القاعده و جذب اين نيروها به داعش، در بيشتر مناطق مختلف جهان از جمله در آفريقا و برخي مناطق آسيا، همواره وجود داشته است.
ايجاد تفرقه و سپس جداسازي عناصر فراواني از طالبان در افغانستان و پاکستان و جذب آنها در گروه داعش را، شايد بتوان مهمترين موفقيت داعش به شمار آورد. ادامه اين دگرديسي تروريستي در آسياي مرکزي در هفتهها و ماههاي اخير نيز روي داده است.
در اين منطقه از آسيا، گروههايي از تندروها و افراطيون برخي از اين کشورها که پيش از اين با القاعده همکاري مي‌کردند، در ماههاي اخير با ابوبکر البغدادي، سرکرده داعش اعلام همپيماني کرده‌اند و علاوه بر آن برخي حاميان داعش نيز در اين کشورها سر برآورده‌اند.
در ازبکستان، گروه تندرو و افراطي حرکت اسلامي ازبکستان به سرکردگي «عثمان غازي» در سال جاري با ابوبکر البغدادي همپيمان شد هرچند بعد از مدتي کوتاه و در آذر 94 وي توسط طالبان طرفدار ملااختر منصور و در درگيريهاي ولايت زابل افغانستان کشته شد اما اين گروه همچنان خود را داعيه دار برافراشتن پرچم داعش در منطقه مي داند.
اين گروه تلاش فراواني براي جذب نيرو در آسياي مرکزي و بخصوص در منطقه دره فرغانه (منطقه اي حاصلخيز شامل بخشهايي از کشورهاي قرقيزستان، تاجيکستان و ازبکستان)، براي داعش باهدف ايجاد خلافت در اين منطقه انجام مي دهد.
علاوه بر آن، حرکت اسلامي ازبکستان همکاري نزديکي با طالبان دارد. به اذعان برخي فرماندهان ارتش افغانستان، اين گروه کمک فراواني به طالبان در تصرف شهر قندوز در شمال اين کشور کرده است.
کشور ترکمنستان نيز که در جنوب آسياي مرکزي واقع شده، در ماههاي اخير مورد تهديد گروه تروريستي داعش قرار گرفته است. جمعيت اين کشور نزديک به 5 ميليون نفر است که 90 درصد آنان را مسلمانان اهل سنت تشکيل مي دهند.
اين کشور 744 کيلومتر با افغانستان مرز مشترک دارد. حضور داعش در افغانستان امنيت اين کشور نسبتا مرفه را تهديد مي کند. جمعيت کم، وجود منابع گازي و نفتي فراوان، گستره جغرافيايي بزرگ به همراه ارتش ضعيف و کم پرسنل، همگي از دلايلي هستند که شرايط را براي تهديدات داعش نسبت به اين کشور مساعد کرده است، ويژگيهايي که مي توان اهميت آنها را براي داعش با کشور ليبي در شمال آفريقا برابر دانست.
در اين ميان وجود منابع سرشار منابع نفت و گاز ترکمنستان بخصوص در مناطق جنوبي اين کشور و نزديک به مرزهاي شمالي افغانستان، براي اين گروه تروريستي که ادعاي نفوذ و اقتدار بين المللي دارد، وسوسه انگيز به نظر مي رسد و طمع داعش را براي نزديکي به مرزهاي اين کشور به دنبال آورده است، منابعي که اين گروه تروريستي بيش از پيش به اهميت دسترسي به آن براي بقا و تقويت ايدئولوژي توسعه طلبانه خود، پي برده است. اين شرايط پيش از اين در مناطق نفت خيز عراق و سوريه به همراه منابع عظيم نفت شمال ليبي، به عنوان انگيزه‌هاي مهمي براي حضور و تقويت اين گروه تروريستي ايفاي نقش کرده‌اند.
علاوه بر آن، وجود بخشي از خاک کشور ترکمنستان در نقشه خلافت داعش در ولايت خوراسان و در قلمرو ادعايي اين گروه، بر نگرانيهاي سران سياسي و امنيتي اين کشور افزوده و آنان را به تکاپو و اتخاذ سياستهايي براي مقابله با تهديدات آينده داعش وادار کرده است.
خريد گسترده تجهيزات نظامي از روسيه و چين براي تقويت بنيه دفاعي، خريد رادارهاي زميني و رديابهاي ماهواره اي و نصب دستگاههاي پيشرفته کنترل مرزي توسط شرکتهاي فرانسوي ايرباس و تالس، افزايش نيروها در مرزهاي مشترک با افغانستان، تغييرات عمده در کادر فرماندهان مرزي به همراه افزايش موانع و کانالها از جمله اقدامات ترکمنستان براي جلوگيري از تهديدات داعش از طرف مرزهاي افغانستان است که در هفتهها و ماههاي اخير صورت گرفته است.
البته شايد اين اقدامات نتوانند در آينده مانعي جدي در برابر توسعه طلبيهاي اين گروه تروريستي در نفوذ به آسياي مرکزي و نزديکي به مرزهاي جنوبي روسيه به عمل آورند.
وقوع درگيريهاي پراکنده مرزي ميان نيروهاي ترکمنستان با اعضاي داعش در مرزهاي شمالي افغانستان در هفته‌هاي اخير و علاوه بر آن، وجود ترکمنهاي افغاني در صفوف طالبان افغانستان و پاکستان عمدتا در مناطق قبايلي وزيرستان و همچنين حضور صدها نفر از ترکمنهاي عضو داعش در سوريه که به نگرانيهاي بيشتر آنان دامن زده است، شايد مهر تاييدي بر اين موضوع باشد .
کشور 8 ميليون نفري تاجيکستان نيز با داشتن حدود 1350 کيلومتر مرز مشترک با افغانستان، از تهديدات اين گروه تروريستي به دور نمانده است. البته ولاديمير پوتين از امکان کنترل کامل مرزهاي تاجيکستان با افغانستان توسط ارتش روسيه سخن گفته است، امري که درک واقعي رئيس جمهوري روسيه را از تهديدات هدفمند داعش عليه کشورش و همپيمانان او نشان مي دهد.
روابط بسيار مناسب روسيه و تاجيکستان به همراه وجود پايگاه بزرگ نظامي روسيه با 7000 نيرو در اين کشور، اراده گروه تروريستي داعش و برخي حاميان آنرا براي تهديد امنيت اين کشور ضعيف در آسياي ميانه، دو چندان کرده است؛ رويکردي که براي داعش به مثابه بخشي از انتقام حملات گسترده روسيه عليه آنها در سوريه به شمار مي رود.
علاوه بر آن بايد نگراني مقامات روسي و تاجيک از حضور و فعاليت بيش از 1100 نفر از اتباع اين کشور در گروههاي مختلف تروريستي را مد نظر قرار داد.
مسئولان کشور قرقيزستان نيز نگراني عمده خود را از برخي تهديدات تروريستي داعش در اين کشور اعلام کرده اند. درگيري نيروهاي امنيتي اين کشور با برخي از اعضاي داعش در تيرماه 94 در بيشکک پايتخت قرقيزستان که قصد حمله به نمازگزاران عيد فطر و همچنين پايگاه نظامي روسيه در منطقه کانت را داشتند و به کشته شدن و دستگيري شماري از آنها انجاميد، شکل گيري فضاي امنيتي اين کشور را عليه فعاليتهاي داعش، به دنبال داشته است. علاوه بر آن، حمايت برخي گروههاي افراطي و بازرگانان بزرگ قرقيزستان از فعاليتهاي داعش، بر نگراني مسئولان اين کشور افزوده است.
کشور نسبتا بزرگ قزاقستان در شمال آسياي مرکزي نيز درسالها و ماههاي گذشته شاهد حضور و فعاليت بيش از 800 تبعه خود در قالب گروه داعش در سوريه و عراق بوده، خبري که سخنگوي وزارت خارجه قزاقستان به آن اذعان کرده است.
نگراني عمده اين کشور از بازگشت تروريستهاي قزاق عضو داعش به کشور و ترس از اقدامهاي خرابکارانه اين گروهها، همواره از زبان سران امنيتي و سياسي اين کشور بيان شده است.
انتشار ويدئوهايي ازآموزش کودکان قزاقستاني عضو داعش در سوريه به همراه انجام برخي اقدامات بسيار خشونت آميز آنها در فضاي مجازي، موجي از وحشت را در بين مردم و مسئولان اين کشور در پي داشته است.
علاوه بر آن، فعاليت حاميان اين گروه تروريستي و برخي تندروها در داخل کشور، به معضلي جدي براي «آستانه» تبديل شده است. ممنوعيت فعاليت بيش از 15 گروه مسلمان افراطي توسط دولت قزاقستان به همراه دستگيري برخي تندروهاي اين کشور در هفتهها و ماههاي اخير در شهر آلماتي که قصد انجام اقدامات تروريستي را در اين شهر داشتند، حکايت از واقعي بودن نگراني مقامات اين کشور در قبال تهديدات و فعاليت گروههاي تروريستي دارد.
داعش در قفقاز
کشورهاي حوزه قفقاز (آذربايجان، ارمنستان و گرجستان) در ماههاي اخير شاهد بروز تحرکاتي از طرف گروههاي افراطي و وهابي وابسته به داعش در آنجا بوده است. رشد افکار وهابيت نشات گرفته و سرايت شده از کشور عربستان سعودي با حمايتهاي ترکيه به آن مناطق، شکل گيري گروهاي افراطي و طرفدار داعش را در آنجا به همراه آورده است.
گروههاي افراطي اين منطقه سابقا در قفقاز شمالي (روسيه ) با تشکيل امارت قفقاز، با گروه تروريستي القاعده همکاري مي‌کردند که به دنبال همپيمان شدن بخشهاي عمده‌اي از اين گروهها با ابوبکر‌البغدادي در سال 2015، شاهد فعاليت امارت قفقاز تحت لواي داعش بوده ايم و در ادامه، ابو محمد کادارسکي از طرف ابوبکر البغدادي به عنوان حاکم جديد داعش در ولايت قفقاز منصوب شد.
در اين ميان کشور 10 ميليوني جمهوري آذربايجان با جمعيت قاطع مسلمان و 85 درصد شيعه و 15 درصد سني، به کانوني براي جذب نيرو و ترويج وهابيت افراطي به همراه گسيل صدها نفر از آنها به سوريه و عراق براي جنگ در کنار داعش، تبديل شده است. عبدالواحد خضير احمد، مسئول امنيت عمومي داعش در ديدار با آذربايجانيهاي عضو داعش در سوريه، اقدام به تحريک آنان عليه آنچه رافضي خوانده، کرده است.
داعش همچنين علي خان موسي اف را به عنوان سرکرده اين گروه در جمهوري آذربايجان معرفي کرده است. اين شخص در مدارس ديني وهابيت باکو که توسط عربستان سعودي تاسيس شده، تحصيل کرده است. تلاشهاي او براي عضوگيري از بين تندروهاي جمهوري آذربايجان و اعزام آنها به سوريه، نقش مهمي در تقويت وگسترش اين گروه تروريستي در قفقاز داشته است.
بازداشت دهها نفر از آنها در هفتهها و ماههاي اخير به اتهام تلاش براي پيوستن به داعش در سوريه از طريق خاک ترکيه، به همراه حضور و همکاري صدها نفر ديگر از اتباع اين کشور در مناطق درگيري داعش، نگراني باکو را از بازگشت آنها و انجام اقدامات خرابکارانه در اين کشور به همراه آورده است؛ نگراني که مي توان بخشي از آنرا در بازگشت روزهاي اخير صدها تن از اعضاي آذربايجاني داعش از سوريه به منطقه مورد مناقشه قره باغ، همزمان با آغاز موج جديد درگيريهاي دو کشور آذربايجان و ارمنستان، به وضوح مشاهده کرد، رويکردي که رئيس جمهوري روسيه از آن به عنوان تهديد وهابيت آذربايجان و ارتباط آن با آمريکا سخن گفته است.
داعش به منابع عمده نفتي جمهوري آذربايجان هم چشم طمع دوخته، منابعي که همواره وسوسه گروه تروريتسي داعش را براي حضور در آن مناطق به دنبال داشته است.
گرجستان نيز از جمله کشورهايي است که زمزمه‌هايي از فعاليت گروههاي تندرو در قالب داعش در آنجا شنيده مي‌شود. سياستها و ايجاد محدوديتهاي مذهبي در دوران ميخائيل ساکاشويلي، رئيس جمهوري پيشين گرجستان به يکي از عوامل رشد افراط گرايي در اين کشور تبديل شده است.
هم اکنون نيز ممانعت دولت گرجستان از فعاليت سازمانهاي اسلامي در منطقه "بورچالي" اين کشور، زمينه ساز رشد افراط گرايي دراين منطقه و پيوستن تندروهاي فراواني به داعش شده است. احداث برخي مساجد منتسب به گروه تروريستي داعش در بورچالي و منطقه پانکيسي اين کشور، از وجود حاميان داعش در گرجستان حکايت دارد. علاوه بر آن برخي منابع گرجستاني از وجود صدها تبعه اين کشور در صفوف داعش در سوريه و عراق خبر مي دهند.داعش همچنين به ابزاري براي گرجستان براي تهديد منافع روسيه تبديل شده است.
سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه از آموزش نظامي اعضاي داعش توسط گرجستان براي تهديد منافع روسيه سخن به ميان آورده است، رويکردهاي خصمانه اي که پيشتر و در دوران ساکاشويلي نيز، با اعزام نيروهايي از گرجستان به اوکراين براي جنگ در کنار ارتش آن کشور عليه روسيه، وجود داشته است. اين اقدامات و سياستها البته همواره از حمايتهاي غرب و بخصوص آمريکا بهره مند بوده است.
نقش ايالات متحده و غرب در موفقيت انقلاب مخملي گرجستان و به دنبال آن سياستهاي ايالات متحده در ترغيب ساکاشويلي به تهديد منافع روسيه بخصوص با حمله به روس تبارهاي اوستياي جنوبي در سال 2008 که واکنش سخت وغير منتظره مسکو را به دنبال داشت، نشان از ادامه سياستهاي راهبردي آمريکا و همپيمانان اين کشور عليه منافع روسيه دارد.
نفوذ داعش در قفقاز شمالي (روسيه)
کشور بزرگ روسيه با 143 ميليون نفر جمعيت و داشتن 28 ميليون مسلمان عمدتا سني، در دهه‌ها و سالها و حتي ماههاي اخير، شاهد شکل گيري برخي گروههاي تندرو و افراطي در مناطقي از جنوب اين کشور و تهديدات امنيتي و تجزيه طلبانه عليه خود بوده است. مناطق جنوبي روسيه (قفقاز) شامل جمهوريهاي مسلمان‌نشين چچن، اينگوشتيا و داغستان به همراه منطقه کاباردينوبالکاريا، همواره تحت تاثير فعاليتهاي مسلمانان افراطي وابسته به القاعده در قالب امارت قفقاز به سرکردگي ابو محمد داغستاني بوده است.
اين فعاليتها علاوه بر نقش مذهب و ايدئولوژي افراطي آنان، همواره خواسته‌هاي سياسي و تلاش براي استقلال و تجزيه طلبي اين مناطق از روسيه را نيز به همراه داشته است.
تظاهرات و ناآراميهاي دي ماه 94 به همراه تيراندازيهاي مرگبار در يک مرکز گردشگري در جمهوري داغستان که به کشته و مجروح شدن 11 نفر انجاميد، تازه ترين اقدام گروههاي افراطي و تروريست در منطقه قفقاز روسيه به شمار مي رود که البته مسئوليت آن را داعش بر عهده گرفته بود.
با آغاز ناآراميهاي سوريه و عراق و سپس شکل گيري گروه تروريستي داعش، گروههاي فراواني از تندروهاي افراطي اين منطقه که عمدتا در قالب گروه تروريستي القاعده فعاليت مي کردند، ضمن همپيماني با ابوبکر البغدادي، جذب گروه داعش شدند. اين گروهها علاوه بر اعزام و مشارکت در جنگ سوريه، شاخه داعش در قفقاز شمالي به سرکردگي "ابوعمر چچني" را نيز تاسيس کردند.
شهرت رسانه اي اين شخص در جذب نيروهاي بيشتر از امارت قفقاز و پيوستن آنها به داعش، بسيار موثر بوده است. داعش همچنين با توجه به عملکرد تبليغي و رسانه‌اي حرفه‌اي با بهره‌گيري وسيع و گسترده از شبکه‌هاي اجتماعي به همراه جايگاه نظامي بالا و تکيه بر لجستيک قوي نسبت به ساير گروههاي تروريستي و شبه نظامي، توانسته است حضور عناصر کليدي قفقازي را براي سطوح بالاي سازماني خود، به همراه آورد.
علاوه بر آن عدم توانايي القاعده و ابو محمد داغستاني، رهبري امارت قفقاز در عملي کردن تهديدات خود عليه روسيه و بخصوص بازيهاي زمستاني 2014 سوچي روسيه نيز، به کاتاليزوري براي جدايي گروههايي از القاعده و پيوستن آنها به داعش تبديل شد؛ تهديداتي که قبل از آن نيزتوسط بندر بن سلطان، رئيس سابق دستگاه جاسوسي آل سعود در ديدار با ولاديمير پوتين به نحوي گستاخانه مطرح شده بود و نشان از هدفمند بودن شکل گيري القاعده و داعش در منطقه آسياي مرکزي و قفقاز براي تهديد منافع روسيه با حمايتهاي آل سعود و آمريکا دارد.
اما واقعيت امر اين است که اشراف اطلاعاتي و امنيتي بالاي روسيه در منطقه قفقاز شمالي در سالها و ماههاي اخير، تکاپوهاي امارت قفقاز و ولايت قفقاز شمالي وابسته به گروههاي تروريستي القاعده و داعش را در تحقق اهداف خرابکارانه و جدايي طلبانه خود، بيش از پيش از دسترس دور ساخته است. به همين دليل بسياري از شبه نظاميان وابسته به اين گروهها در منطقه، حضور در جبهه‌هاي داعش در سوريه را عرصه مناسب تري براي همکاري با دشمنان روسيه مي بينند.
در ادامه اين رويکرد، گروههاي فراواني از آنها به داعش در سوريه پيوستند. محمد داود اف، رئيس نهاد رياست جمهوري چچن از وجود 3000 نيروي شبه نظامي چچني در قالب داعش سوريه در سال 2015 خبر داده است.
علاوه بر آنها، گروه موسوم به "جيش مهاجرين و انصار" نيز از جمله گروههاي قفقازي و چچني افراطي وابسته به القاعده در سوريه است که در تابستان92، تکاپوهاي آنان در صف تروريستهاي سوريه توسط پايگاه اينترنتي امارت خود خوانده قفقاز، انعکاس پيدا کرد. هر چند روسيه در شرايط فعلي از ايجاد تفرقه و انشقاق در امارت قفقازخرسند است اما چشم انداز نفوذ داعش در قفقاز و چيدن ميوه اي که القاعده با بذر وهابيت در اين منطقه کاشته، براي مسکو بسيار نگران کننده است تا جايي که مسئولان محلي چچن، باز نگشتن جنگجويان چچني عضو داعش از سوريه را آرزو مي کنند.
ش.د9500636
