- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه ايران ـ 1394/12/24 ـ شماره 6174 ـ صفحه 10)
پایان تنش دیپلماتیک زیر سایه توافق هسته‌ای
رابطه سیاسی ایران و اروپا در حالی وارد مرحله تازه‌ای شده است که پیش از این موضع روحانی در مناسبت‌های مختلف از جمله در مراسم تحلیف ریاست جمهوری امیدواری اروپایی‌ها را نسبت به بهبود روابط خود با ایران افزون ساخته بود. پیش از آن به علت اختلافات بر سر پرونده هسته‌ای ایران، از سال 1382 تا سال 1394این موضوع درصدر مناقشات میان ایران و اتحادیه اروپا قرار داشت و همین موضوع سایه منفی خود را بر سایر حوزه‌های مرتبط انداخته بود به بیانی دیگر تمامی مسائل سیاسی حوزه‌های دیگر از جمله، حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی تحت‌الشعاع این دعوای ایران و غرب قرار گرفته بود. تنش‌هایی که به بهانه‌های واهی ایران را در کانون تهدیدات امنیتی می‌نشاند.
خط مشی کشورهای اروپایی نیز استفاده از اهرم‌های اقتصادی در قالب تنبیهی و تحت فشار قرار دادن ایران برای رسیدن به اهداف خود بود . مقام‌های دولت در جریان مذاکرات هسته‌ای با هدف بهره گرفتن از قدرت سیاسی و بین‌المللی کشورهای اروپایی در حل و فصل بحران‌های بین‌المللی و استفاده از نفوذ سیاسی- اقتصادی آنها در مقابل امریکا و کم اثر ساختن فشارهای سیاسی و اقتصادی واشنگتن بویژه در زمینه پرونده هسته‌ای، گسترش رابطه با اروپا را در دستور کار قرار دادند. در همین دوره گفتوگوهای ایران و شش کشور 1+5 با نقش آفرینی فعال اروپایی‌ها شکل دیگری به خود گرفت، روندی که به توافق ژنو، بیانیه لوزان و سرانجام توافق برجام و آغاز رفت و آمد پی در پی مقام‌های اروپایی به تهران انجامید. «فدریکا موگرینی» نخستین مقام اروپایی بود که بعد از توافق وین، راهی تهران شد و در این سفر اجرای کامل توافق را بهترین راه برای باز کردن راه‌های روابط تجاری بین ایران و اتحادیه اروپا دانست. موگرینی در یادداشتی که همزمان با این سفر در گاردین منتشر کرد، بر گشودن پنجره تازه میان ایران و اروپا اشاره‌ای ویژه داشت و نوشت: «تغییر، یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد و شاید حتی در چند ماه آینده نیز ظهور پیدا نکند، اما معتقدم که واقعاً یک فصل جدید در حال بازشدن است.»
لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه هم که به‌واسطه تنش‌آفرینی پاریس در جریان مذاکرات هسته‌ای در بین ایرانی‌ها چندان محبوبیتی نداشت، نخستین مقام در میان وزیران خارجه کشورهای 1+5 بود که بلافاصله بعد از توافق وین به دیدار مقام‌های کشورمان در ایران شتافت و به نمایندگی از الیزه، روحانی را به پاریس دعوت کرد. وزیران خارجه ایتالیا، صربستان، انگلیس، چک، اسپانیا، هلند، دانمارک و رئیس جمهوری اتریش میهمان‌های بلندپایه بعدی تهران بودند که به فاصله کمی از یکدیگر چمدان سفر به تهران را بسته تا از تهران وعده همکاری بگیرند. این در حالی بود که پس از فراز و نشیب‌های عبور توافق از گردنه مخالفان داخلی و خارجی و عملیاتی شدن آن، این بار نوبت «شی جین پینگ»، رئیس جمهوری چین بود که در یک سفر مهم با همراهی یک هیأت گسترده اقتصادی رهسپار ایران شود تا با دستیابی به توافقات گسترده، روابطی مبتنی بر «مشارکت جامع راهبردی» با ایران بنا کند. کمی بعد حسن روحانی بار سفر بست و با همتایان ایتالیایی و فرانسوی خود ملاقات‌هایی تاریخی از سرگذراند. سفرهایی که با امضای سند نقشه راه میان مدت و بلندمدت همکاری‌های تهران با «رم» و «پاریس» همراه شد و صاحبنظران را به این باور رساند که برجام، مسیر رابطه ایران و غرب را برای تقویت همکاری‌ها در همه زمینه‌ها دو طرفه کرد. اما توسعه پیوندهای سیاسی و اقتصادی دوجانبه با اروپا تنها مد نظر ایران نبود.
ظریف همزمان با سفر روحانی به رم و پاریس طی یادداشتی که در رسانه‌های مهم اروپا منتشر کرد، ضرورت افزایش همکاری‌های دو طرف در مبارزه با خشونت و افراط و تلاش برای اعاده سریع صلح و ثبات در منطقه خاورمیانه را حلقه مفقوه رابطه ایران و اروپا دانست که توجه کافی نکردن به آن تهدیدی برای هر دو محسوب می‌شود. او به این نکته اشاره داشت که «ایران به عنوان کشوری که در قلب خاورمیانه واقع است و اروپا به عنوان همسایه بلافصل این منطقه، هر دو نگرانی‌های بجا و مشروعی از ادامه جنگ و خونریزی و بحران آوارگان در خاورمیانه بویژه در سه کشور سوریه، عراق و یمن دارند».
کلید خوردن «گفتوگوهای سطح بالا»
رفت و آمدهای دیپلماتیک میان ایران و اروپا در حالی به مرحله شکوفایی رسید که با اجرایی شدن توافق هسته‌ای، مقامات دستگاه دیپلماسی از آغاز دور دیگری از گفتوگوها بین ایران و اروپا خبر دادند؛ گفت‌و‌گوهایی با عنوان «گفتوگوهای سطح بالا» که عنوان شد با روند اجرای برجام همبستگی معنادارخواهد داشت. مذاکراتی که طیف وسیعی از موضوع‌های مختلف از جمله مسائل اقتصادی، فرهنگی، حقوق بشر، مبارزه با تروریسم، انرژی، تجارت، همکاری‌های مالی و بانکی، محیط زیست و مبارزه با مواد مخدر را در بر می‌گیرد. این در حالی است که ایران و اروپا پیش از این تا قبل از شروع مذاکرات هسته‌ای در قالب گفتوگوهای انتقادی و سازنده با هم مذاکره داشتند اما دامن زدن غرب به مسأله هسته‌ای و ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت، این گفتوگوها را به حاشیه راند و حالا حل مسأله هسته‌ای زمینه مناسبی برای ادامه آن فراهم آورده است. سفر فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران و دیدارش با وزیر خارجه ایران که در مرداد ماه سال‌جاری صورت گرفت، باب جدیدی از این نوع گفتوگوها بین ایران و اتحادیه اروپا را گشود. ظریف به هنگام حضور مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به سابقه گفتوگوها میان ایران و اتحادیه اروپا گفت که دو طرف تصمیم گرفته‌اند که دور جدیدی از مذاکرات را تحت عنوان «گفتوگوهای سطح بالا» آغاز کنند.
سفر هلگا اشمید، معاون موگرینی به تهران که در اواسط بهمن ماه سال‌جاری صورت گرفت، چراغ این گفتوگوها را روشن کرد. کمی بعد ظریف هم راهی بروکسل شد تا این رایزنی‌ها را در سطوحی بالاتر دنبال کند. رایزنی‌هایی که با کم رنگ شدن فضای «ایران هراسی» به پذیرش جایگاه تازه و نقش ایران جدید در حل و فصل قریب به اکثریت بحران‌های منطقه‌ای معنا شد. در واقع یکی از دلایل روی آوردن اروپا به مذاکره با ایران، آن هم در گستره ای وسیع از تنوع موضوع‌ها را باید در تاریخ پر افت و خیز با ایران دنبال کرد؛ چه آنکه همراهی بیش از 3 دهه برخی کشورهای اروپایی با امریکا در سیاست های تقابل جویانه علیه ایران و نتیجه نگرفتن از این سیاست ها و در عوض عبور موفق ایران از بحران های منطقه ای و داخلی، آنها را وادار به تجدید نظر در نگاه قبلی‌شان به تهران کرد.
اولویتهای توسعه اقتصادی کشور با برجام 2
وارد شدن برجام به فاز عملیاتی و لغو تحریم‌های گسترده اروپا و امریکا علیه ایران در عین گشایش‌های سیاسی که برای کشور به ارمغان آورد، به انتظار چندین و چند ساله تجار و بازرگانان اقتصادی کشور هم برای حضور در بازارهای جهانی پایان داد و درهای تازه‌ای را برای پیوندهای اقتصادی گشود، اگرچه طی ماه‌های قبل از توافق نهایی وین، با تغییر فضای سیاسی میان ایران و کشورهای غربی که بتدریج شکل گرفته بود، بسیاری از هیأت‌های اقتصادی از نقاط مختلف دنیا از جمله اروپا برای از سرگیری همکاری‌های اقتصادی خود با کشورمان، راهی ایران شدند، با این همه برنامه‌ریزی جدی برای سرمایه‌گذاری در ایران و امضای قراردادهای اقتصادی به بعد از اجرایی شدن برجام موکول می‌شد. اما بامداد روز یکشنبه 27 دی ماه بعد از آنکه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تأیید کرد که ایران گام‌های لازم را برای اجرایی شدن برجام برداشته است، دیوار تحریم‌ها علیه ایران فرو ریخت و امکان برقراری روابط اقتصادی با کشورهای دنیا، فراهم شد. از آن روز به بعد دولت‌و بخش خصوصی بسیاری از کشورهای دنیا به استقبال از سرگیری روابط اقتصادی خود با ایران رفتند. حضور قابل توجه هیأت‌های گسترده اقتصادی چین چند روز بعد از اجرایی شدن برجام که رئیس جمهوری کشورشان را در سفر به تهران همراهی کردند در کنار سفر روحانی و هیأت بلندپایه سیاسی و اقتصادی به ایتالیا و فرانسه که به امضای قراردادهای رنگارنگ اقتصادی و تجاری در بخش‌های مختلف ختم شد، از نخستین پیامدهای فروپاشی رژیم تحریم‌ها بود.
عصر شکوفایی روابط اقتصادی ایران و غرب زیر سایه حل مناقشه هسته‌ای در حالی آغاز شده است که دولت یازدهم سناریوی «برجام 2» را با هدف رونق بخشیدن به اقتصاد ایران در دوره پسابرجام در دستور کار خود قرار داده است. اظهارات روحانی کمی پس از اجرایی شدن توافق هسته‌ای مبنی براینکه «از برجام یک عبور کردیم و امروز باید برجام 2 را آغاز کنیم»، نشان از آن دارد که دولت بعد از برجام، رونوشت تازه‌ای برای افزایش قدرت اقتصادی ایران و به تبع آن تسهیل دسترسی ایران به بازارهای اروپایی در شرایطی که استراتژی توسعه صادرات غیرنفتی به یکی از اولویتهای توسعه اقتصادی کشور تبدیل شده، در دستورکار اصلی خود قرار داده است.
این در حالی است که با رفع تحریم‌ها در دوره پسابرجام امکان نقل و انتقالات مالی از طریق شبکه‌های بانکی به عنوان مهمترین و مؤثرترین اثر به وجود آمده، شرکا و طرف‌های جدیدی را با شرایط قراردادی تازه در اختیار ایران قرار خواهد داد، حال آنکه ورود کشورهای پیشرفته و دارای تجربه در بخش‌های مختلف صنعت هسته‌ای و تداوم برنامه هسته‌ای به‌دور از فضای تنش آلود و تهدید می‌تواند ظرفیت‌های اقتصادی جدیدی را در این عرصه نیز برای کشور به همراه داشته باشد.
http://www.iran-newspaper.com/newspaper/page/6174/10/121523/0
ش.د9405565
