(روزنامه اطلاعات ـ 1394/12/08 ـ شماره 26387 ـ صفحه 12)
بحرين؛ 5 سال رويارويي خودکامگان با معترضان
چهاردهم فوريه پنجمين سالگرد خيزش مردمي در بحرين عليه استبداد و خودکامگي آل خليفه بود. با وجود تلاش گسترده حکومت براي سرکوب معترضان، جريان اعتراضي و اصلاحي در اين کشور همچنان زنده و پويا است. پنج سال پيش مردم بحرين در ادامه خيزشهاي عربي که از تونس آغاز و به کشورهاي ديگر منطقه کشيده شد، اعتراضهاي خود را عليه رژيم حاکم و سياستهاي آن کليد زدند.
ميدان «لوءلوء» منامه پايتخت بحرين، کانون اعتراضها بود؛ جايي که بعدها نماد آن را حکومت تخريب کرد. خواسته اصلي مخالفان، برکناري شيخ «خليفه بن سلمان آل خليفه» نخست وزير و پسرعموي «حمد بن عيسي» پادشاه بحرين- که از سال 1971 ميلادي رياست دولت را در اختيار دارد- و از بين رفتن تبعيضها عليه اکثريت شيعه اين کشور بود.
برخلاف تبليغات حکومتي، جريان اصلي اعتراضي در بحرين که مهمترين گروه آن، «الوفاق» است به دنبال براندازي نظام سياسي در اين کشور نبوده و تنها دموکراتيزه کردن آن و مشروطه شدن قدرت بلامنازع در اين کشور را دنبال کرده است.80 درصد جمعيت بحرين را شيعيان تشکيل مي دهند اما سهم آنها از قدرت ناچيز و خاندان حاکم بر اين کشور از ميان اهل تسنن است.
شيعيان تنها 17 نماينده در پارلمان دارند و بيشتر وزارتخانهها هم در اختيار وابستگان به خاندان آل خليفه است.يکي از ويژگيهاي مهم خيزش مردمي در بحرين، اتکاي آن به روشهاي مسالمت آميز و بدون خشونت است و اين مساله اعتراضها در بحرين را از برخي نمونههاي مشابه در کشورهاي منطقه جدا مي کند. در حالي که بسياري از حرکتهاي اعتراضي در منطقه پس از مدتي به خشونت کشيده شد و فضا را براي تحرک گروههاي دهشت افکن (تروريستي) فراهم کرد، جريان مخالف در بحرين هيچ گاه به سمت روشهاي نظامي و خشونت آميز حرکت نکرد.
در برابر، حکومت منامه از همان آغاز اعتراض مردمي، با تمامي ابزارها سعي در سرکوب آن داشته است. بازداشت، زندان، شکنجه و سلب تابعيت از معترضان از جمله شيوههاي برخورد حکومت با جريان اعتراضي در بحرين بوده است. بر اساس تازهترين آماري که نهادهاي حقوق بشري از جمله سازمان عفو بينالملل و ديدبان حقوق بشر از بحرين منتشر کردهاند، از پنج سال پيش تاکنون، در جريان ناآراميها و اعتراضها در اين کشور، 166 تن کشته و بيش از 4300 نفر نيز زخمي شدهاند. بر اساس اين اطلاعات، حدود 3000 نفر هم در زندانهاي بحرين شکنجه شدند. در اين مدت 115 شهروند بحريني سلب تابعيت شدند.
دولت بحرين در حالي از شهروندان خود به جرم اعتراض به حکومت اين کشور، سلب تابعيت کرده است که گزارشهاي مختلف از اعطاي تابعيت به شهروندان کشورهاي ديگر با هدف تغيير در بافت جمعيتي بحرين منتشر شده است .يکي از انتقادهايي که مخالفان به دولت بحرين وارد مي کنند، اتکاي بيش از حد به عربستان سعودي است. اين اتکا به حدي است که دولت منامه در روزهاي نخست اعتراضها در اين کشور وقتي نتوانست بر معترضان غلبه کند، از عربستان خواست تا به اين کشور نيرو بفرستد. نيروهاي موسوم به «سپر جزيره» وابسته به شوراي همکاري خليج فارس که اکثريت آن را سعوديها تشکيل ميدهند با تجهيزات سنگين جنگي همچون تانک براي سرکوب مردم وارد بحرين شدند. اين در حالي است که هدف از تشکيل اين نيرو، حفاظت از کشورهاي عضو شورا در زمان حمله خارجي تعيين شده است نه اعتراضهاي مردمي و مسالمت آميز.
با وجود برخوردهاي سخت و گسترده حکومت با معترضان، جريان اپوزيسيون بحرين همچنان بر پيگيري مطالبات مدني خود به شکل مسالمت آميز تاکيد مي کند. اصلي ترين شخصيت معترض در بحرين، شيخ «علي سلمان» رهبر گروه الوفاق است که اينک در زندان بسر مي برد. در شرايطي که خيزش مردمي در بحرين وارد ششمين سال خود شد، اين جريان به دليل سرکوبهاي گسترده بروز عمومي کمتري دارد اما همچنان زير پوست جامعه پويا است و حکومت هم از سر برآوردن دوباره آن به شدت واهمه دارد. استفاده از شعارهايي چون «هرگز عقب نشيني نخواهيم کرد» (لن نتراجع)، «هرگز تسليم نخواهيم شد» (لن نستسلم) و «هيهات مناالذله» بيانگر زنده بودن جريان اعتراضي در بحرين است.
آماده باش گسترده نيروهاي امنيتي بحرين در روزهاي گذشته و نشان دادن اعتراضها در کوچه و خيابانهاي بحرين نشانگر آن است که زخم حوادث پنج سال پيش همچنان بر پيکر اين کشور، تازه است. وضع کنوني بحرين گواهي بر اين واقعيت است که روش سرکوب، گرچه در کوتاه مدت ممکن است حکومت را از خطر اعتراضها در امان نگاه دارد اما در بلند مدت نمي تواند موثر باشد. با توجه به اين شرايط، در صورتي که حکومت بحرين براي حل مشکلات سياسي در اين کشور حسن نيت دارد، بهترين راه اعلام آشتي ملي، آزادي زندانيان سياسي و برگزاري انتخابات آزاد در اين کشور است.
ادامه بحران بحرين، برگ برنده آل سعود
با گذشت پنج سال از انقلاب مردمي بحرين هيچ چيز در اوضاع دشوار اين کشور تغييري نکرده است و آل خليفه نيز همچنان دنباله رو محض آل سعود است بدون اينکه بتواند براي حل و فصل اوضاع جاري ابتکار عمل نشان دهد .هرچند پنج سال از انقلاب مردم بحرين گذشته است اما هيچ چيز در پرونده دشوار اين کشور تغييري نکرده است و آمريکا و انگليس اصول دموکراسي و حقوق بشر در بحرين را فداي منافع خود کرده و حتي از اين نيز فراتر رفته و تا آنجا بر تحقق منافع خود تاکيد دارد که در کنار نظام آل خليفه قرار گرفتهاند.
اين در حالي است که،يکي از نيروهاي انقلابي بحرين در ديدار با سفير يک کشور غربي از او در مورد سياستهاي غرب در قبال کشورهاي عربي خليج فارس سوال کرده و اظهار داشت، انقلاب بحرين وارد پنجمين سالگرد خود شده است در حالي که نظام همچنان غرق سرکوب شيعيان با هر وسيله ممکن است آيا شما اين موارد را ميبينيد؟ اين سفير غربي در پاسخ به اين سوال گفت: چه بسا رويکردهاي بدوي خاندان حاکم بحرين دليل اين اقدامات باشد زيرا روح انتقام جويي با بدويت عجين است.اين انقلابي بحريني همچنين افزود، شما از آزادي ملتها و دموکراسي و حقوق بشر صحبت مي کنيد اما اصول مورد تاکيدتان در بحرين چيست؟اين سفير غربي در پاسخ گفت: بله ما در تحقق اصول خود در بحرين شکست خورديم از همين رو ديگر براي باختن منافع خود آمادگي نداريم .
انتقام بي امان آل خليفه از انقلاب 14 فوريه
يک نيروي انقلابي سرشناس بحريني نيز که خواست نامش فاش نشود، در ارزيابي اوضاع سياسي جاري بحرين پنج سال پس از انقلاب مردمي اين کشور گفت: نظام حاکم در حال انتقام بي امان از انقلاب 14 فوريه بود و هرچيزي را که با آن گره خورده است، نابود مي کند.
وي ادامه داد، نظام حاکم کاملا مطيع نظام سعودي و دنباله رو آن است و روشن است که نظام سعودي نيز در صدد آغاز جنگ علني طايفه اي در بحرين است.به گفته وي، بدون هيچ مبالغهاي ميتوان گفت : بحرينيها و نيز اهالي منطقهالشرقيه در عربستان در وضعيت بد و نگران کنندهاي به سر ميبرند.
اين انقلابي بحريني تاکيد کرد غربيها تصميم گرفتند با اين وضع همراه شده و اجازه آن را صادر کنند و حتي برخي از اين کشورها راهبرد موثري را براي راهي که آل خليفه در پيش گرفته اند، وضع کردند.وي در پاسخ به اينکه منظور شما از برخي از غربيها که اين راهبرد را در پيش ميگيرند چيست؟ گفت: طبعا منظور انگليسيها هستند. اين انقلابي بحريني ادامه داد: آيا ميدانيد غربيها در پيامي روشن به جمعيت الوفاق از آنان خواستند دبير کل خود را همين الان تغيير دهند؟وي در پاسخ به اين سوال که اين پيام چگونه ابلاغ شد؟ اظهارداشت: اين پيام شفاهي بود و انگليسيها در ديدار با معاون سابق الوفاق اعلام کردند بايد دبير کل اين جمعيت تغييرکند تا جايي که الوفاق در اين خصوص تحت فشار قرار گرفت تا از اين طريق وحدت و موضع يکپارچه آن از بين برود .
وي در مورد اينکه در اين شرايط راهحل چيست؟ به روشني پاسخ داد: ادامه راه و صبر در برابر همه فشارها زيرا بازي غرب در برابر اوضاع جاري کثيف و غير انساني است.اما يکي از اعضاي سرشناس الوفاق در مورد چگونگي دريافت پيام انگليس اينگونه توضحيح داد: ما چنين پيامهايي را از هيچ کس قبول نخواهيم کرد و الان نيز گويي چنين پيامي دريافت نکرده ايم.
تاکيد انقلابيون بر تحقق تغييرات
همچنين يکي ديگر از اعضاي سرشناس الوفاق که خواست نامش فاش نشود، گفت:اخيرا انگليسيها با ما تماس گرفته و با نمايندگان دست اندرکار مسائل حقوقي تشکيل جلسه دادند و البته برخورد مثبتي داريم و با همه کاملا منطقي برخورد مي کنيم و موضعي که مانع تماس با کسي شود، اتخاذ نمي کنيم و در اين خصوص بايد يادآور شد که از اقدامات سفير سابق انگليس و معاون او با خبر هستيم و مي دانيم که موضع او در برابر مخالفان بحريني کاملا منفي است.
وي با تاکيد بر وحدت و يکپارچگي انقلابيون بحريني افزود: موضع ما مبتني بر لزوم تغييرات واقعي به شيوه مسالمت آميز است و صد البته همه اين اقدامات در راستاي خدمت به آينده کشور صورت مي گيرد به ويژه اينکه ما در برابر هر پيشنهادي انعطاف داشته اما در درجه اول و آخر منافع ملت در اولويت قرار دارد.
اين عضو سرشناس الوفاق در مورد چشم انداز بحران سياسي کشور اظهار داشت: رهبران انقلابيون هيچ اقدامي از سوي آل خليفه انتظار ندارند و برخي نيز معتقدند که نظام حاکم از هرگونه ابتکار عمل براي حل و فصل بحران موجود ناتوان است.وي تاکيد کرد: خاندان حاکم از درون بر سر منافع و قدرت و ثروت کشور به جان هم افتاده اند و همه دنباله رو نظام سعودي هستند که آن نيز تمايلي به حل و فصل مشکلات بحرين نداشته بلکه مايل است اين وضعيت به همين روال ادامه پيدا کند تا بتواند از آن به عنوان برگ برنده در جنگ منطقه اي استفاده کند .
آل خليفه در بنبست سياسي و بحران اقتصادي
حکومت سلطنتي بحرين پنج سال بعد از آنکه انقلاب مردمي اين کشور که از سوي اکثريت شيعه رهبري ميشد را در سايه سکوت مجامع بينالمللي و حمايتهاي منطقهاي تا حدودي سرکوب کرد، اکنون درگير يک بن بست سياسي شده که بحران اقتصادي نيز باعث وخيمتر شدن آن شده است. تحليلگران ميگويند: لازم است در بحرين در حالي که پنج سال از آغاز قيام در اين کشور در 14 فوريه 2011 با الهام از بهار عربي ميگذرد يک توافق سياسي ميان حاکمان و مخالفان حاصل شود.عفو بينالملل در آستانه سالگرد قيام بحرين در روز يکشنبه گفت: اميدها در بحرين براي پيشرفت در زمينه حقوق بشر و پاسخگويي در قبال سوءاستفادههاي رخ داده در گذشته و حال کمرنگ شده است.
مخالفان شيعه در بحرين در اعتراضاتي مشابه اعتراضات کشورهاي ديگر منطقه عليه حاکمان ديکتاتورشان خواهان يک دولت دموکراتيک و سلطنت مشروطه در اين کشور تحت کنترل خاندان آل خليفه شدند. از زمان سرکوب قيام بحرين با مداخله نظاميان عربستاني، دهها تن از مخالفان به زندان افتادند يا از شهروندي محروم شدهاند.شيخ علي سلمان، رهبر جمعيت اپوزسيون الوفاق ماه ژوئن گذشته به اتهام تحريک به نافرماني حکم چهار سال حبس را دريافت کرد و از زمان آغاز انقلاب تاکنون دهها نفر در ناآراميهاي دورهاي در بحرين که به رغم سرکوبگريها رخ مي دادند، کشته شدهاند. اين در حالي است که عيسي بن عبدالرحمان الحمدي، وزير اطلاع رساني بحرين به رغم گزارش عفو بين الملل عليه وضع سياسي کشورش گفت: بحرين در جبهه سياسي پيشرفت به دست آورده است.
وي به خبرگزاري فرانسه گفت: دولت بحرين اصلاحات را تسريع کرده و در انتخابات نوامبر 2014 که از سوي اپوزيسيون تحريم شد، اکثريت بحرينيها به نفع پيشرفت مثبت حاصل شده از سوي پارلماني که اختيارات بيشتري به دست آورد، راي دادند.اين وزير وابسته به خاندان حاکم گفت: در جبهه اقتصادي بحرين هدف يک بودجه متوازن را به منظور برقراري تعادل ميان درآمدها و هزينهها از طريق افزايش درآمدهاي غيرنفتي، اصلاح يارانهها و کاهش هزينههاي فعلي با ساختاربندي مجدد ادارههاي دولت در نظر دارد.اين در حالي است که پليس بحرين هشدار داده هرگونه فراخوان براي اعتراضات يک تخلف کيفري محسوب شده و براساس قانون مجازات خواهد داشت. شاهدان عيني گفتند نيروهاي امنيتي بحرين در سالگرد انقلاب اين کشور ايست بازرسيها در روستاهاي شيعه را که در دو شب گذشته شاهد تظاهرات بودهاند افزايش دادند و چندين نفر را دستگير کردند.
وزارت کشور بحرين اعلام کرد يک انفجار به يک خودرو پليس در ورودي روستاي شيعه دراز در نزديکي منامه آسيب جزئي وارد کرد.جيمز لينچ، معاون امور خاورميانه و شمال آفريقا در عفو بين الملل ميگويد: امروز در بحرين هر کسي که جرأت انتقاد از مقامها را پيدا کند با ريسک مجازات مواجه است. محمد بهارون، تحليلگر اماراتي مرکز "البحوث" نيز گفت: تحولات 14 فوريه 2011 اعتماد بحرينيها به طبقه سياسي را متزلزل کرد.وي افزود وضعيت سياسي بحرين همچنان متشنج مانده اما بحران اقتصادي فعلي اين کشور فرصتي است تا يک زمينه مشترک براي رفع اين چالش که بر زندگي همه شهروندان تاثير گذاشته، پيدا شود.عمده درآمد دولت بحرين از نفت است و حدود 190 هزار بشکه در روز در حال حاضر توليد نفت دارد اما بعد از سقوط قيمت نفت در اوايل سال 2014 بحرين نيز مجبور به کاهش هزينههاي خود همچون ديگر کشورهاي حوزه خليج فارس شد.به گفته جعفر السايق، اقتصاددان عرب، بحرين بين 86 تا 88 درصد درآمدش از نفت است.
صندوق بين المللي پول پيش بيني کرده رشد اقتصادي بحرين امسال به 2.25 کاهش يابد در حالي که اين رشد در سال گذشته ميلادي 3.2 درصد بود.مقامهاي بحرين به منظور کاهش کسري بودجه تصميم به قطع يارانههاي سوخت و گوشت گرفتند و بعد از آن قرار است يارانههاي برق و آب را قطع کنند. با اين حال به گفته علي فخرو، وزير سابق دولت بحرين و تحليلگر فعلي، چنين تدابير رياضتي مشکل اقتصادي بحرين را حل نخواهد کرد.وي گفت: بحران سياسي بحرين به سطحي رسيده که ديگر غيرقابل مديريت شده است و هم دولت و هم مخالفان به بنبست رسيدهاند و لازم است توافقي از طريق مذاکرات ميان آنها به دست آيد.
از طرفي،يک پژوهشگر اسلامي و فعال بحريني تاکيد کرد ملت و دولت جمهوري اسلامي ايران همانطور که همواره پشتيبان ملت فلسطين بودهاند از ملت بحرين نيز پشتيباني کرده و اين به معني دخالت در امور داخلي بحرين نيست.شيخ"علي الکربابادي" پژوهشگر اسلامي و يکي از فعالان بحريني در گفتوگو با خبرنگار گروه بين الملل خبرگزاري تسنيم به نتايج انقلاب مردمي بحرين طي پنج سال گذشته اشاره کرد و در اين خصوص گفت: استمرار انقلاب پس از گذشت پنج سال از عمر آن و باوجود شيوه خشن برخورد رژيم با انقلابيون و مردم و حجم بالاي افرادي که به خارج از کشور سفر کردند و همچنين پايداري مردم و اصرار بر مطالبه حقوق خود و همچنين تغيير نيافتن ديدگاههاي آنان يک دستاورد بزرگ است.
وي افزود،اکنون رژيم آل خليفه تلاش دارد تا در هر زمينه و مکاني عرصه را بر بحرينيها تنگ کند، آنان حتي افرادي که به خارج از کشور مهاجرت کرده اند را با تمام توان و امکانات خود تحت پيگرد قرار ميدهند تا کوچکترين فعاليتهاي مردمي را سرکوب کنند. منظور ما فعاليتهاي سياسي يا مشارکت مردم در اداره امور مملکت نيست بلکه درباره کوچکترين فعاليتهاي رسانهاي و حقوقي سخن ميگوييم.
اين پژوهشگر بحريني در بخش ديگري از سخنان خود تصريح کرد رژيم بحرين مبالغ هنگفتي را براي خريدن موضعگيريهاي سازمانهاي حقوقي و سياسي و حتي برخي کشورها صرف کرده است و اين امر به خودي خود نشان ميدهد که انقلاب دستاوردهاي فراواني داشته که رژيم آل خليفه را براي نابودي آن تا به اين اندازه به تکاپو انداخته است.
شيخ علي الکربابادي با تاکيد بر اين نکته که بخشي از راه حل خروج از بحران منطقهاي بوده و مربوط به خارج از مرزهاي بحرين ميشود، گفت: موقعيت و حجم بحرين سبب ميشود تا بخش بزرگي از راه حل خروج از بحران منطقهاي بوده و با معادلات منطقهاي در ارتباط باشد، اين مسئله به مبحث تقسيم قدرت در منطقه مربوط مي شود. بحرين يک جزيره کوچک است که اجازه استقلال کامل به آن داده نمي شود، براي مثال سوريه کشور بزرگي است که امکانات بسيار فراواني دارد اما در آنجا نيز مشاهده ميکنيد که امکان داخلي بودن راه حل خروج از بحران وجود ندارد و اين مسئله با معادلات منطقهاي گره خورده است.
وي ادامه داد: همان طور که در گزارش آمده کشور کوچک ما در محاصره است، او به وضوح در گزارش خود گفته است بايد شيعيان بحرين را که در اکثريت هستند در جمعيت کشورهاي حاشيه خليج فارس ادغام کنيم و هنگامي که به طور کلي به شهروندان کشورهاي حاشيه خليج فارس نگاه کنيد ميبينيم که شيعيان در اقليت قرار دارند.او توضيح داد: همانطور که ذکر شد بخش عمدهاي از راه حل منطقه اي است اما نبايد فراموش کرد که اساس اين مسئله جنبش و تحرک مردم و جانفشانيهاي آنان در داخل بحرين است، زيرا اگر انقلابي وجود نداشته باشد تاثير منطقه اي نيز بي معني خواهد بود .
شيخ علي الکربابادي به تلاش رژيم آلخليفه براي فرافکني و متهم کردن جمهوري اسلامي ايران به دخالت در امور داخلي بحرين گفت: رژيم آل خليفه همواره در خصوص انقلابهاي مردم بحرين اقدام به فرافکني کرده است و اين بار نيز در انقلاب مردمي 14 فوريه راهي را بهتر از متهم کردن جمهوري اسلامي ايران به دست داشتن در آغاز انقلاب ندانست، زيرا جمهوري اسلامي ايران عمق فرهنگي ملت بحرين را شکل ميدهد و به حق نيز اينگونه است.
وي در همين خصوص ادامه داد: آلخليفه همواره از اين شيوه براي فشار آوردن بر ملت بحرين استفاده کرده است بايد ذکر کنم که در دهه 80 ميلادي مزدوران آل خليفه و جلادها تصاوير مقامات ايران را بر روي زمين گذاشته و جوانان را مجبور به عبور از روي آن مي کردند، اينها اقدامات پستي هستند که از يک دولت حقيقي و مسئوليت پذير که به ملت خود احترام مي گذارد بدور است .اين فعال بحريني تاکيد کرد: اتهام زدن به جمهوري اسلامي ايران در خصوص دست داشتن در تحريک مردم و انقلاب بحرين تنها با هدف فرافکني صورت گرفته و حتي کميته حقيقت ياب بسيوني که به دستور شخص پادشاه تشکيل شد، نتوانست اين مسئله را اثبات کند .
ملت و دولت ايران همواره پشتيبان ملت بحرين بودهاند
اين پژوهشگر بحريني با اشاره به پشتيباني ملت و دولت جمهوري اسلامي ايران از ملت بحرين گفت: البته بدون شک ملت ايران و جمهوري اسلامي ايران با ملت بحرين ابراز همدردي کرده و پشتيباني خود از مطالبات برحق انقلاب ما را اعلام کرده است همان طور که از ملت فلسطين پشتيباني ميکند البته اين پشتيباني به معني دخالت ايران در به راه افتادن انقلاب بحرين نيست بلکه ظلم و فشارهايي که رژيم به مردم وارد ميکند، باعث به راه افتادن انقلاب شد.
ش.د9405772