اواخر هفته گذشته انفجارهايي مهيب آنكارا پايتخت تركيه را لرزاند، مقامات اين كشور بلافاصله گفتند كردهاي سوريه عامل اين انفجارها هستند و سعي كردند از اين فرصت براي مشروعيت بخشيدن به دخالت احتمالي ارتش تركيه در شمال سوريه استفاده كنند؛ تلاشي كه با توجه به شرايط ميداني و ديپلماتيك به نظر ميرسد همانند تلاشهاي قبلي آنكارا به در بسته بخورد.
آخرين ساعات چهارشنبهشب، يك كاروان از اتوبوسهاي حامل پرسنل ارتش هدف انفجارهاي مهيب قرار گرفتند كه بر اثر آن 28 نفر كشته و عدهاي ديگر نيز زخمي شدند. ۲۷ نفر از قربانيان اين حمله تروريستي نظامي و يك نفر از آنها يك خبرنگار به نام گولسِن ييلديز بود. مقامات پليس آنكارا گزارش دادهاند، عامل انفجار آنكارا خودرويي بوده كه در نزديكي يك خودروي حامل كاركنان ارتش منفجر شده است. مقامات تركيه بلافاصله انگشت اتهام خود را به سوي كردهاي سوريه گرفتند. احمد داود اوغلو نخست وزير تركيه روز پنج شنبه اعلام كرد بمبگذاري در آنكارا عمليات مشترك حزب كارگران كردستان (پ.ك.ك) و يگانهاي مدافع خلق سوريه بوده است. رجب طيب اردوغان رئيس جمهور تركيه نيز گفت كه «بدون هيچ ترديدي گروه كرد يگانهاي مدافع خلق مسئول حمله به آنكارا بوده است.» مقامات تركيه به هويت فردي انتحاري كه ميگويند «صالح نجار» نام دارد استناد ميكنند و ميگويند وي از كردهاي سوريه بوده است.
چرا كردهاي سوريه؟
اين اولين بار است كه مقامات تركيه يگانهاي مدافع خلق (شاخه نظامي حزب كردي اتحاد دموكراتيك سوريه) را به انجام عمليات تروريستي در سوريه متهم ميكنند. در پي اين انفجارها، مقامات تركيه تلاش كردند افكار عمومي داخل و خارج عليه كردهاي سوريه بسيج كنند و همزمان با اعمال فشار به كشورهاي عضو دائم شوراي امنيت خواستار گنجاندن نام يگانهاي مدافع خلق در ليست گروههاي تروريستي شدند. به نظر ميرسد اين اتهام آنكارا عليه يگانهاي مدافع خلق به تحولات ميداني در سوريه برميگردد كه طي دو هفته گذشته شاهد شتاب بالايي است. پس از آزادي شهركهاي نبل و الزهرا كه در نتيجه آن شهر حلب تا حدود زيادي به محاصره نيروهاي دولتي در آمد، كردهاي منطقه عفرين، زير چتر ائتلافي با عنوان «نيروهاي دموكراتيك سوريه» به پيشروي خود به سمت شرق ادامه دادند.
در پي اين پيشرويها تسلط گروههاي مسلح تحت حمايت تركيه و عربستان در شمال حلب به شدت كاهش يافته است و هم اكنون تنها شهري كه در اختيار اين گروهها قرار دارد كه هنوز ارتباط آن با تركيه قطع نشده شهر اعزاز است. انگيزه كردها از اين پيشرويها وصل كردن مناطق كردنشين كوباني و جزيرهاي در شرق سوريه با منطقه عفرين واقع در غرب سوريه است. آنها براي دستيابي به اين هدف بايد شهر عزاز و مناطق اطراف آن را به كنترل خود درآورند؛ مسئلهاي كه آنكارا آن را خط قرمز خود اعلام كرده است. احمد داود اوغلو روز دوشنبه در حالي كه كردها به نزديكي اعزاز رسيده بودند هشدار داد: «اجازه نخواهيم داد اعزاز سقوط كند، تمامي جهان بايد اين را بداند.»
تحليلگران معتقدند علت حساسيت تركيه به شهر اعزاز به دو عامل مهم بازميگردد: از يك طرف، سقوط اعزاز باعث ميشود مواضع گروههاي مسلح تحت حمايت تركيه و عربستان تا حدود زيادي روي از زمين برود و همين مسئله به نوبه خود باعث ميشود آنكارا و رياض قدرت چانهزني درباره آينده سياسي سوريه را از دست بدهند. از سوي ديگر، شكلگيري منطقهاي به رهبري كردها در امتداد مرزهاي جنوبي تركيه كابوسي براي آنكارا محسوب ميشود كه با گذشت زمان بيشتر رنگ واقعيت به خود ميگيرد.
تمامي تلاشهاي تركيه
تركيه براي جلوگيري از اين پيشرويها تلاشهاي زيادي را به كار گرفته است كه مهمترين آن تلاش براي ايجاد منطقه پرواز ممنوع است. هر چند روز پنجشنبه آنگلا مركل صدراعظم آلمان از اين مسئله حمايت كرد اما مقامات امريكايي احتمال ايجاد منطقه پرواز ممنوع را بار ديگر رد كردند. سرهنگ استيو وارن سخنگوي ائتلاف امريكايي عليه داعش درباره خواست دولت تركيه براي ايجاد منطقه پرواز ممنوع در سوريه و سخنان اردوغان در اين باره اذعان كرد: «همه ما تعامل نزديك با تركيه داريم. آنها يك پايگاه هوايي را در اختيار ما و ديگر اعضاي ائتلاف بينالمللي قرار دادند تا پروازهايي در سوريه و عراق داشته باشيم. اما ما فكر نميكنيم زمان براي ايجاد منطقه پرواز ممنوع مناسب باشد. ايجاد چنين منطقهاي از نظر تأمين تجهيزات پرهزينه است و بايد نيروهاي زيادي مستقر شوند. ما فكر نميكنيم چنين اقدامي به بهبود اوضاع كمك كند.»
دومين اقدام تركيه براي جلوگيري از پيشروي كردها هدف قرار دادن مواضع كردها از طريق شليك توپخانهاي بوده كه از اوايل هفته گذشته شروع شده است. اين اقدام تركيه مانع از پيشروي نيروهاي كرد نشده است، آنها اواسط هفته موفق شدند شهر مهم «تل رفعت»، واقع در جنوب اعزاز را به كنترل خود درآورند. هر چند منابع آگاه خبر دادند، حملات توپخانهاي ارتش تركيه عليه مواضع كردها در روز جمعه به صورت بيسابقهاي تشديد شد، مركز ديدهبان حقوق بشر وابسته به معارضان اعلام كرد حملات توپخانهاي تركيه شديدترين حمله از زمان آغاز تجاوزهاي نظامي تركيه به شمال سوريه به شمار ميرود.
در حالي كه احتمال ايجاد منطقه پرواز ممنوع بعيد به نظر ميرسد و حملات توپخانهاي مانع پيشروي نيروهاي كرد نشده به نظر ميرسد آخرين گزينه پيش روي تركيه ورود مستقيم نظامي است. اما اين گزينه نيز با چالشهاي جدي مواجه است كه مهمترين آن حضور روسيه و اختلاف نظر با امريكا بر سر كردهاست. وزارت خارجه روسيه روز پنجشنبه بار ديگر تأكيد كرد كه هرگونه ورود نظامي به سوريه بدون رضايت دولت مركزي اين كشور و همچنان قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل غيرقانوني است. در همين حال امريكاييها برخلاف تركيه، نه تنها كردهاي سوريه را تروريست نميشناسند بلكه اعلام كردهاند يگانهاي مدافع خلق تنها نيروي غيرسلفي قابل اعتمادي است كه ميتوانند در جنگ عليه داعش روي آنها حساب كنند.
فرصتطلبي از انفجارها
با انفجار چهارشنبه شب مقامات تركيه فرصت را مناسب ديدند تا با تروريست خواندن يگانهاي مدافع خلق، به دخالت نظامي احتمالي خود در شمال سوريه مشروعيت دهند. روز پنج شنبه وزارت خارجه تركيه براي نشان دادن آنچه اسناد دست داشتن يگانهاي مدافع خلق و حزب كارگران كردستان عنوان كرد، سفراي پنج كشور عضو دائم شوراي امنيت يعني امريكا، روسيه، انگليس، چين و روسيه را به صورت جداگانه به وزارت خارجه تركيه دعوت كرد. علاوه بر اين ديپلماتهاي مربوطه هلند به عنوان كشوري كه رياست اتحاديه اروپا را برعهده دارد به همراه نمايندگان اين اتحاديه نيز به محل وزارت خارجه تركيه دعوت شدهاند. اما با توجه به مواضع اخير كشورهاي اروپايي و امريكاييها بهويژه روسيه بعيد به نظر ميرسد آنها با تروريست خواندن يگانهاي مدافع خلق موافقت كنند.
تلاش نااميدانه
در حالي كه تمامي گزينههاي تركيه بهويژه ايجاد منطقه پرواز ممنوع و دخالت نظامي با چالش جدي مواجه است، به نظر ميرسد آخرين گزينه تركيه براي جلوگيري از پيشروي كردها، اعزام شبهنظاميان گروههاي تروريستي از جمله احرارالشام و جبهه النصره به شهر اعزاز است تا بدين طريق مواضع دفاعي اين شهر را در مقابل پيشروي كردها تقويت كند. خبرگزاري فرانسه به نقل از رامي عبدالرحمن، رئيسديدهبان حقوق بشر سوريه گزارش داد: «دستكم 500 شورشي از مرز بابالسلام عبور كرده و براي كمك به مخالفان در برابر پيشرويهاي نيروهاي كرد در شمال حلب به سمت اعزاز در حركتند.» اين دومين بار طي چند روز اخير است كه گروههاي بزرگي از شورشيان از مرز تركيه – سوريه عبور ميكنند. پيش از اين در 14 فوريه 350 نفر ديگر مسلح به سلاحهاي سنگين و غيرسنگين از مرز عبور كرده بودند.
http://javanonline.ir/fa/news/772533
ش.د9405704