مواجهه اعتداليون و اصلاح طلبان

با نزديک تر شدن به انتخابات رياست جمهوري کم کم آرايش انتخاباتي جريانات سياسي مشخص تر و راهبردهاي آنان در چند ماه آينده روشن تر مي‌شود. در اين بين اصلاح‌طلبان که با رصد اوضاع و شرايط از دو سال پيش دريافته‌اند که گزينه قابل اتکايي براي عرضه و راي آوري ندارند، بايد کما في السابق وضعيت طفيلي دولت اعتدال بودن را تحمل کنند، وضعيتي که چندان خوشايند قاطبه اصلاح طلبان نيست.

در اين ميان شخصيت و خلق و خوي رئيس‌جمهور که پيش‌تر خود را متخصص امنيت ملي معرفي کرده بود، باعث مي‌شود تا با تحليل شرايط و نياز مبرم اصلاح‌طلبان به وي، رفتاري کج‌دار و مريز با آنها داشته باشد و نقش يک ناپدري را براي آنان بازي کند. به گونه‌اي که علي شکوري راد دبير کل حزب اتحاد ملت از عدم عشق و علاقه اصلاح‌طلبان به روحاني خبر داده و حمايت از روحاني را يك حمايت كاملا عقلاني مي‌داند. وي مي‌گويد که اين حمايت عاطفي نيست و عشق اينجا معنايي ندارد. ما ارزيابي مي‌كنيم و مي‌سنجيم و ادامه مي‌دهيم.

در اين بين، ميان‌داري حزب اعتدال و توسعه (حزب رئيس جمهور) در مديريت سياسي دولت چندان به مذاق اصلاح‌طلبان خوش نيامده است. در اين راستا بود که مجيد محتشمي رئيس جبهه اصلاح‌طلبان با انتقاد از عملکرد اعتدال‌گرايان،گفت: «حزب اعتدال و توسعه اصلاً قابل وزن‌کشي با اصلاح‌طلبان و در جايگاه تعيين شرط و شروط براي اين جبهه سياسي نبوده و نخواهد بود.» همچنين وي مي‌گويد: «به‌ اعتقاد بنده حزب اعتدال و توسعه وزني در بين جريانات سياسي کشور ندارد.»

همه اين مباحث زماني جالب مي‌شود که عملکرد اصلاح‌طلبان و دولت را در انتخابات مجلس شوراي اسلامي مرور مي‌کنيم. "علي صوفي" عضو شورايعالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان ضمن هشدار به حزب اعتدال و توسعه گفت: «با توجه به نقدهايي که اصلاح‌طلبان به عملکرد دولت تدبير و اميد و حزب اعتدال و توسعه دارند، بايد در مورد موضع‌گيري اين جناح در انتخابات رياست‌جمهوري تصميم‌گيري شود؛ خصوصاً عملکرد حزب اعتدال و توسعه در انتخابات مجلس شوراي اسلامي و تشکيل فراکسيون اميد مورد انتقاد اصلاح‌طلبان بود.» انتقاد علي صوفي به خالي کردن پشت عارف توسط دولت در جريان انتخاب رياست مجلس و همچنين گنجاندن چهره‌هايي با پيشينه اصولگرايي به اصطلاح معتدل در ليست اميد بود که بعد از انتخاب، به اعضاي ليست اميد پشت کرده و هر يک راه خود را رفتند.

بر اين مبنا وضعيتي که هم اکنون اصلاح‌طلبان در آن قرار دارند، آنان را در مواجهه با روحاني و دولت يازدهم به چند دسته تقسيم مي‌کند. در اين بين با توجه به رابطه دو طرف که بر مبناي منفعت استوار است، گاه اختلافات معناداري به وجود مي‌آيد، اختلافاتي که از آن بوي قانع نبودن اصلاح‌طلبان به سهم خود و دلگيري از اعتداليون مي‌باشد. اختلافاتي که به شکل هاي مختلفي بروز مي يابد.

الف- راهبرد سکوت

بسياري از اصلاح طلبان در مواجهه با اين سوال که براي انتخابات سال آينده رياست جمهوري چه برنامه‌اي دارند، راهبرد سکوت را برگزيده تا ضمن ارسال اين پيام که اولا خيال روحاني بابت حمايت سال آينده اصلاح طلبان از او راحت نباشد و ثانيا تا جايي که ممکن است کفه ترازو در بده بستان سياسي با وي را به نفع خود سنگين‌تر کنند.

محمدرضا عارف در خصوص جلسات اصلاح‌طلبان براي انتخابات سال 96 گفت: «هنوز شورايعالي سياست‌گذاري نشستي ترتيب نداده و تصميمي براي چگونگي ورود به انتخابات صورت نگرفته است. رئيس فراکسيون اميد در مجلس شوراي اسلامي در خصوص ورود به صحنه انتخابات رياست جمهوري و کانديد شدن، گفت: «من هم عضوي از جريان هستم و بر اساس تصميم و خرد جمعي عمل خواهيم کرد و هنوز در اين بازه صحبتي نشده و نمي‌خواهم نظر شخصي داشته باشم»

محسن رهامي نيز مي‌گويد: «اصلاح‌طلبان تاکنون نامزدي براي انتخابات رياست جمهوري 96 معرفي نکرده‌اند! مواضع آقاي روحاني به اصلاح‌طلبان نزديک بوده و اصلاح‌طلبان در اين سه سال از وي حمايت کرده‌اند.»

ب- راهبرد تهديد

محمدجواد حق‌شناس عضو شوراي مرکزي حزب اعتماد ملي در گفتگو با مهر ضمن بر شمردن سناريوهاي مختلف اصلاح‌طلبان مي‌گويد: اصلاح‌طلبان به گزينه غيرروحاني هم فکرکنند. اصلاح‌طلبان با توجه به سناريوهاي جريان رقيب، بايد گزينه ديگري غير از روحاني نيز داشته باشند و در مورد آن فکر کنند.

همچنين سيد فاضل موسوي نماينده اسبق مجلس در گفتگو با روزنامه آرمان خبر از آماده شدن ۶ الي ۷ نفر از درون اصلاح‌طلبان براي ورود به انتخابات رياست‌جمهوري مي دهد. وي با لحني توصيه آميز مي‌گويد: روحاني بايد قبل از اينکه کار از کار بگذرد، کاري کند و کار را به دقيقه ۹۰ موکول نکند. دولت به اصلاحات لطماتي وارد کرده است.»

رسول منتجب‌نيا قائم مقام حزب اعتماد ملي نيز در گفت‌وگو با آرمان ضمن هشدار به روحاني در خصوص بازي با کارت اصولگرايان، تهديد مي‌کند که اگر روحاني به اصولگرايان نزديك شود، آلترناتيو معرفي مي‌كنيم. وي همچنين مي‌گويد ما در انتخابات ۹۶ به هيچ كس چك سفيد امضا نمي‌دهيم. حمايت اصلاح‌طلبان از آقاي روحاني در سال ۹۲ براساس يك رويكرد متعارف نبود بلكه به دليل شرايط نامتعارف انتخابات بود.

ج- راهبرد حمايت

دسته‌اي ديگر از اصلاح‌طلبان با وجود همه کم مهري‌هاي دولت و شخص رئيس‌جمهور با اين نظر که تا فرا رسيدن وضع مطلوب، وضع موجود بهترين گزينه است، به حمايت حداکثري از روحاني روي آورده اند. در اين خصوص محمدرضا خاتمي نايب رئيس مجلس ششم در گفتگو با ايلنا مي‌گويد: «روحاني گزينه اول و آخر اصلاح‌طلبان است و اگر ايشان در عرصه باشند، هيچ فرد ديگري از جريان اصلاحات نامزد نخواهد شد»

محمد عطريانفر عضو شوراي مرکزي حزب کارگزاران نيز معتقد است: «تکليف اصلاح طلبان براي نامزد انتخابات 96 کاملا مشخص است و روحاني بدون ترديد نامزد اصلاح طلبان براي انتخابات اينده مي باشد.»

مرتضي مبلغ فعال سياسي اصلاح‌طلب نيز با بيان اينكه اصلاح‌طلبان در حال بررسي شرايط انتخابات رياست‌جمهوري هستند، گفت: «هر رييس‌جمهوري معمولا در دو دوره هشت ساله براي تكميل برنامه‌ها موفق به اخذ راي از مردم براي رياست قوه مجريه مي‌شود و اصلاح‌طلبان هم در همان راستا عمل مي‌كنند.»

البته مجيد محتشمي دبير کل حزب آزادي، عدم وجود گزينه وزين در نزد افکار عمومي را مطرح مي کند و مي‌گويد: «فعلا بهترين گزينه روحاني است.»

حکيمي‌پور عضو اصلاح‌طلب شوراي شهر تهران مي‌گويد: «تاکنون موضوعي به صورت قطعي در بين اصلاح‌طلبان مطرح شده اين است که آقاي روحاني تنها گزينه اصلاح‌طلبان براي رقابت‌هاي رياست‌جمهوري آينده است و اصلاح‌طلبان به هيچ عنوان در مقابل آقاي روحاني گزينه ديگري معرفي نخواهند کرد.» با اين وجود اصلاح‌طلبان درباره چگونگي و استراتژي حمايت خود از آقاي روحاني بحث و تبادل نظر خواهند کرد و با توجه به شرايط انتخابات و وضعيت رقبا استراتژي مناسب را انتخاب خواهند کرد.

کشتي سوراخ روحاني؛ مشکل اصلي اصلاح طلبان

کارنامه سه ساله دولت يازدهم، کارنامه قابل اتکايي نيست. به گونه‌اي که خبرگزاري بلومبرگ در گزارشي به بررسي وضعيت اقتصاد ايران و وعده هاي روحاني پرداخته و مي‌نويسد: «سرخوردگي در ايران در حال افزايش است چرا که تاکنون از شغل و پرداخت بهتر که به گفته دولت روحاني بااجراي برجام براي مردم فراهم خواهد شد، اثري ديده نشده است.»

بلومبرگ مي‌نويسد: «اين مشکل در شرايطي براي روحاني ايجاد شده است که وي خود را براي رقابت در دور بعدي انتخابات رياست جمهوري ايران آماده مي‌کند و يک نگراني براي جامعه بين‌المللي به وجود آمده است.» همچنين نتايج يک نظرسنجي که از سوي دانشگاه مريلند انجام شده است نشان مي دهد که 74 درصد از کساني که در اين نظرسنجي شرکت کرده اند شاهد بهبود وضعيت زندگي خود نيستند. نزديک به سه چهارم از کساني که در اين نظرسنجي شرکت کرده‌اند نيز معتقد هستند که روحاني در کاهش نرخ بيکاري در اين کشور موفق نبوده است.

با همه اين تفاسير بود که محمدرضا تاجيک از فعالين اصلاح‌طلب زنگ خطر را براي دولت به صدا در آورده و مي‌گويد: «اگر دولت آقاي روحاني صداي پاي آينده را نشنود تا قبل از انتخابات رياست‌جمهوري توسط مخالفان چپ و راست مي‌شود.» همچنين مهدي خزعلي نيز معتقد است: «روحاني به دليل عملکرد نامطلوب سه سال اخير خود در جايگاه رياست‌جمهوري و عدم پيگيري وعده‌هايش به شدّت در انتخابات 96 ضربه‌پذير خواهد بود، او بايد در ده ماه آينده به خودش بيايد و چاره‌اي بيانديشد.»

احمد شيرزاد از اعضاي حزب منحله مشارکت نيز با جدا کردن حساب اصلاح طلبان از دولت مي‌گويد: «دولت آقاي روحاني دولت اصلاح‌طلبان نيست. اصلاح‌طلبان مسئوليت حمايت از دولت را برعهده مي‌گيرند اما مسئوليت هر آنچه در دولت رخ مي‌دهد را برعهده نمي‌گيرند.»

بر اين مبنا اصلاح طلبان خود نيز در پارادوکسي گرفتار شده اند که هم نتايج ضعيف دولت به پاي آنان نوشته مي شود و هم اينکه چندان بهره دندان گيري از دولت نبرده اند.

با همه اين احوالات آقاي هاشمي رفسنجاني و جريان حامي وي که پيش‌تر و بارها راي آوري حسن روحاني را مديون حمايت رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام از او دانسته و حتي شخص هاشمي رفسنجاني تاکيد کرده بود که در صورت عدم حمايتش از روحاني، وي تنها 3 درصد راي داشت و با حمايت او اين 3 درصد تا 50 درصد افزايش يافته است. وي در سومين روز از سي و سومين اجلاس مديران و رؤساي آموزش و پرورش مي‌گويد: «من مطمئن هستم که در دوره دوم دولت روحاني اين مشکلات حل خواهد شد. با اين حمايت هاشمي از روحاني، بايد منتظر بود که اختلافات مثل گذشته و با دادن قرباني و چشم پوشي از خواسته‌ها حل خواهد شد يا اعضاي حزب اعتدال و توسعه حاضر به قائل شدن سهمي بيشتر براي اصلاح طلبان خواهند بود.»