خط‌ و نشان جنگی عربستان برای ایران

(روزنامه وقايع اتفاقيه – 1395/06/15 – شماره 218 – صفحه 3)

«ایران باید تصمیم بگیرد، آیا قصد جنگ دارد یا نه؟ کنار آمدن با ایران در منطقه، غیرممکن است و ایران به قوانین بین‌المللی احترام نمی‌گذارد؛» اینها اظهارنظرهای مقامات رژیم صهیونیستی علیه ایران نیست بلکه آخرین ادعاهایی است که از سوی وزیر امورخارجه عربستان سعودی علیه جمهوری اسلامی ایران مطرح شده است. این چندمین بار طی دست‌کم یک هفته اخیر است که عادل الجبیر، وزیر خارجه سعودی، به‌شدت به ایران حمله می‌کند. الجبیر که به اظهارات ضدایرانی خود معروف است؛ در جدیدترین موضع‌گیری خود با بیان اینکه ایران باید تصمیم بگیرد آیا قصد جنگ دارد یا نه، مدعی شد: با وجود مواضع ایران در منطقه، کنار آمدن با این کشور ناممکن است. وزیر امور خارجه عربستان سعودی، با بیان اینکه ایران به قوانین بین‌المللی احترام نمی‌گذارد، مدعی شد ایران با حمایت از بشار اسد در سوریه، حزب‌الله در لبنان و حوثی‌ها در یمن، به قوانین بین‌المللی اعتنا ندارد و باید در سیاست‌های خود تغییر ایجاد کند.

جبیر که برای دیداری از ژاپن در این کشور حضور دارد، ایران را متهم کرد که در پسِ برخی از عملیات‌هایی که امنیت ملی کشورهای منطقه را تهدید می‌کنند، حضور دارد. الجبیر با بیان این ادعا که شاهد هیچ تغییری در سیاست‌های ایران نیستیم، ایران را به تلاش برای ارسال تسلیحات به مخالفان در بحرین، کویت و عربستان سعودی متهم کرد. اظهارات ضدایرانی ریاض درحالی صورت می‌گیرد که از دید وزارت امور خارجه ایران، حضور مستشاری جمهوری اسلامی ایران در سوریه و حمایت معنوی و سیاسی از مردم بی‌گناه برخی کشور‌های اسلامی منطقه که دستخوش توحش و خشونت افسارگسیخته گروه‌های تروریستی - تکفیری شده‌اند، در راستای حفظ ثبات و امنیت منطقه و جهان است و انتظار آن است که تمامی کشورهای منطقه با رویکردی مثبت و اقدامات عملی و سازنده در زمینه بازگشت امنیت و آرامش و ممانعت از کشتار بیشتر مردم بی‌گناه تلاش کنند.

اینکه اهداف عربستان از تکرار مکرر اظهارات ضدایرانی چیست و وزیر خارجه جوان سعودی به چه دلیل، هر روز ایران را مورد اتهام قرار می‌دهد، پرسشی است که پیش‌تر نیز مطرح شده است و همواره یک جواب بیشتر نداشته است. بدون تردید در جواب این چرایی باید گفت عربستان و عادل الجبیر، «عصبانی» هستند. اینکه سعودی‌ها چرا عصبانی هستند و چه عواملی موجبات خشم آنها را فراهم کرده است، سؤالی است که باید به آن پاسخ داد.

ایران مقصر شکست‌های ژئوپلیتیک عربستان نیست

بدون شک یکی از دلایل اصلی عصبانیت سعودی‌ها، این است که این کشور در سال‌های اخیر بسیاری از متحدان منطقه‌ای خود را از دست داده و به نوعی با شکست‌های ژئوپلیتیک مواجه شده است. پس از ساقط‌شدن دولت صدام حسین در عراق، دولتی روی کار آمده است که همگرایی بسیار بالایی با ایران دارد. علاوه بر مورد عراق، تحولات رخ داده در منطقه به‌نحوی بوده است که همگی به‌نفع ایران و به‌زیان سعودی‌ها بوده است. همین امر نیز باعث شده است تا مقامات ایرانی بارها بر این نکته تأکید کنند که ایران مقصر شکست ژئوپلیتیک عربستان نیست و سعودی‌ها بهتر است با عقلانیت رفتار کنند.

عربستان سعودی با وجود تمامی هزینه‌هایی که در سوریه طی پنج سال اخیر پرداخت کرده، نتوانسته است موجبات شکست دولت بشار اسد را فراهم کند. علاوه بر این، سعودی‌ها با وجود حملات نظامی مکرر به یمن و استفاده از حداکثر توان جنگی خود، نتوانسته‌اند به موفقیتی دست یابند. همین امر باعث شده است تا سعودی‌ها در هرجایی از منطقه که شکست بخورند، ایران را عامل و دلیل اصلی معرفی کنند. این درحالی است که از دید مقامات ایرانی، کارهایی که دولت سعودی امروز انجام می‌دهد، کارهایی نیست که باید یک دولت عاقل انجام بدهد.

برجام موجب نگرانی رقبای منطقه‌ای

با وجود تمام انتقاداتی که در صحنه داخلی به برجام شده است اما واقعیت امر این است که این توافق موجبات نگرانی رقبای منطقه‌ای ایران را فراهم کرده است. هرچند عربستان سعودی از آغاز روند مذاکرات هسته‌ای، تمامی ابزارهای خود را به‌کار برد تا مانع از توافق ایران و گروه 1+5 شود اما این تلاش سعودی‌ها نیز موفقیتی برای آنها نداشت. از نظر سیاست‌گذاران ایرانی، علت اینکه دولت سعودی امروز تا این حد عصبانی است، به‌این‌خاطر است که تصور نمی‌کردند روزی ایران بتواند از این شرایط عبور کند و لذا از همه ابزارشان استفاده می‌کنند و هدفشان این است که شرایط را به گذشته بازگردانند. بر‌اساس این دیدگاه، اگر شرایط گذشته خیلی خوب بود، این‌قدر دشمنان ایران سعی نمی‌کردند به گذشته برگردند و اگر خیلی خوب بود، چرا این‌قدر سعودی‌ها، اسرائیلی‌ها، منافقان و دشمنان ما عصبانی هستند؟

افزایش نفوذ ایران

عبور ایران از گرفتاری‌های پیشین، تنها دلیل عصبانیت عربستان سعودی نبوده است بلکه این نکته که روزبه‌روز بر حضور و نفوذ ایران در کشورهای منطقه افزوده می‌شود، خاری در چشمان حاکمان سعودی است. به‌عبارت دیگر، هرآنچه سعودی‌ها در منطقه درحال کاهش نفوذ خود هستند، به‌همان اندازه بر نفوذ ایران افزوده می‌شود. برخی رسانه‌های خارجی، همگرایی‌های اخیر به‌وجود آمده بین ایران و روسیه در منطقه و سطح بالای هماهنگی‌های طرفین در‌این‌زمینه را موضوع دیگری می‌دانند که باعث شده است عربستان سعودی به درجه‌ای از خشم برسد که وزیر خارجه این کشور، توان کنترل آن را نداشته باشد. هرچند، پیشتر بی‌میلی روسیه برای همکاری با ایران در درگیری تهران با عربستان سعودی، در مورد مسئله یمن باعث می‌شد که نخبگان ایرانی، تعهد روسیه برای همکاری بلندمدت با ایران را مورد تردید قرار دهند اما روس‌ها برای برای کاستن از نگرانی ایران، تبلیغات رسانه‌های داخلی خود را به‌سمت حمایت مثبت از حوثی‌ها در درگیری‌های یمن گرایش داده‌اند. همین امر نیز باعث نارضایتی ریاض از مسکو شده است؛ چون موضع انفعالی پیشین کرملین، اگرچه به‌سود عربستان نبود اما دست‌کم، زیانی را نیز متوجه این کشور نمی‌کرد.

بهره‌برداری مثبت ایران از یمن

سرکیس نعوم، نویسنده و روزنامه‌نگار مشهور لبنانی و یکی از ستون‌نویسان روزنامه النهار نیز در یکی از آخرین مطالب خود، عنوان کرده است که روسیه و ایران از فرصت‌ها نهایت استفاده را کردند و حاصل این امر، منافعی است که اکنون پیش‌ روی این دو کشور در منطقه قرار گرفته است. نکته‌ای که سرکیس نعوم، بر آن تأکید می‌کند، حکایت از این امر دارد که عصبانیت عربستان، نشأت‌گرفته از رفتارهای خود این کشور نیز است. از دید نعوم، سیاست‌های اشتباه ریاض در قبال یمن، باعث شده است وضعیت کنونی به‌وجود بیاید. عربستان باید یمن را وارد شورای همکاری خلیج‌فارس می‌کرد یا حداقل زمینه‌های انضمام آن را فراهم می‌کرد و با کمک به زیرساخت‌های آن و تلاش برای پیشرفت و توسعه آموزش و دورکردن آن از عقب‌افتادگی، رویکردهای خود را به‌پیش می‌برد اما استفاده‌نکردن سعودی‌ها از این فرصت، باعث شد تا ایران از کل این وضعیت، بهره‌برداری کرده و به منافع خود برسد.

http://vaghayedaily.ir/fa/News/17027

ش.د9501754