العربیه، رسانه‌ای برای شایعه‌سازی

(جام سياست ضميمه روزنامه جام‌جم – 1395/06/23 – شماره 16 – صفحه 11)

شبکه‌العربیه در منظومه رسانه‌ای سعودی، یک شبکه خبری و بین‌المللی است که در دوران جنگ سرد بین سعودی و قطر و در واکنش به نقش گسترده شبکه الجزیره قطر توسط سعودی‌ها راه‌اندازی شد.

العربیه در واقع جزئی از منظومه گروه (MBC Group ) در بخش خاورمیانه است. موسس مجموعه ام‌بی‌سی آقای ولید بن‌ابراهیم برادر زن (سوم) ملک فهد است. از زمانی که اولین کانال آن در سال 1991 میلادی در لندن تاسیس شد تاکنون رویکرد این مجموعه نسبت به خاندان آل‌سعود کاملا حمایتی بوده است و گروهی که به ام‌بی‌سی پیوستند نیز کسانی بودند که معمولا با سیاست‌های عربستان سعودی همراه و سازگار بوده‌اند. عربستان سعودی به طور کلی تلاش کرده تا هویت ام‌بی‌سی به‌طور عام و العربیه به طور خاص پنهان بماند بر این اساس ضمن به کارگیری گویندگان و مجریان غیرسعودی، هر گونه ارتباط آن با دستگاه حاکمه سعودی را نفی کرده و ادعا می‌کند که العربیه رسانه‌ای مستقل و به صورت حرفه‌ای و به عنوان شبکه عرب‌های منطقه خلیج فارس پا به صحنه رقابت رسانه‌ای گذاشته است. به همین منظور علاوه بر دفتر مرکزی این رسانه که در جده است، دفتری در مدیا سیتی دوبی ایجاد کرده تا وجهه غیردولتی به آن بدهد.

شبکه عربی با تقلید از رسانه‌های غربی

زمانی که برای اولین بار در سال 1385 از مجموعه ام‌بی‌سی و کانال العربیه در مدیا سیتی دوبی بازدید کردم مسئول اجرایی آن یک مستشار انگلیسی به‌نام آقای «سام بارنت» بود. ایشان بسیار تلاش کرد تا متدها و تکنیک‌های روز اروپا را در مجموعه ام‌بی‌سی پیاده کند. بر همین اساس سخنان ایشان عمدتا بر نوآوری‌ها و رویکردهای منحصر به‌فرد مجموعه ام‌بی‌سی متمرکز بود. با پیگیری کانال‌های متعدد و متنوع مجموعه ام‌بی‌سی می‌بینیم که علاوه بر تقلید از رویکردهای کانال‌های غربی و متعارض با فرهنگ بومی و اسلامی، از قالب و گرافیک جذابی نیز برخوردار است و در کانال‌های خود به گونه‌ای از خطوط قرمز (اعم از شکلی و محتوایی) که سایر رسانه‌های منطقه رعایت می‌کردند بسیار فراتر رفته است به گونه‌ای که مجموعه ام‌بی‌سی، طلایه‌دار انقلاب رسانه‌ای در منطقه عربی و اسلامی می‌باشد و بارها شیوخ وهابی سعودی به ناچار سکوت را شکسته و از عدم رعایت چارچوب‌های اخلاقی در این کانال‌ها لب به انتقاد گشوده‌اند.

افتتاح شبکه العربیه به مارس 2003 میلادی برمی‌گردد. در این سال شاهد حمله ائتلاف آمریکایی به عراق بودیم که البته در همین زمان هم شبکه العالم به صورت سزارین متولد شد. ذکر شرایط و دلایل تولد سزارینی شبکه العالم را به وقتی دیگر موکول می‌کنیم تا از موضوع اصلی بازنمانیم. العربیه از همان بدو تاسیس تلاش نمود تا در راستای اهداف آمریکا و همپیمانانش در منطقه حرکت کند لذا در جریان تجاوز آمریکا به عراق رویکردی کاملا جانبدارانه نسبت به آمریکا در پیش گرفت. در مقاطع بعدی همسویی آن شبکه با سیاست‌های آمریکا به‌طور کامل بر همگان عیان گردید.

تریبون سعودی در خدمت صهیونیسم

در سال 2006 میلادی که رژیم صهیونیستی با حمله به لبنان جنگ سی و سه را رقم زد رویکرد العربیه مقصر نشان دادن حزب‌الله لبنان در این جنگ بود تاحدی که حزب‌الله را عامل شروع جنگ معرفی نمود! پس از آن سال 2008 میلادی ودر پی تجاوز صهیونیست‌ها به نوار غزه مجددا در یک همسویی آشکار با رژیم صهیونیستی و حامیان غربی آن، جنبش مقاومت اسلامی (حماس) را به عنوان عامل شروع‌کننده جنگ معرفی کرد! که البته همه این رویکردها متاثر از همسویی این شبکه با مواضع رسمی آل‌سعود بود. نتایج نظرسنجی‌های انجام شده پس از سال 2008 میلادی، از افت شدید مخاطبان این شبکه حکایت دارد موسسه آمریکایی «زاگبی» پس از انجام نظرسنجی اعلام نمود که تنها 9 درصد از مردم جهان عرب به شبکه العربیه به عنوان منبع خبری اعتماد دارند در حالی که بر اساس گزارش همین موسسه، این رقم نسبت به سایر شبکه‌های رقیب تا 53 درصد هم می‌رسید.

ناشی‌گری‌های العربیه به حدی برای افکارعمومی آشکار شده بود که بسیاری از مردم و نخبگان جهان عرب از این شبکه به عنوان «العبریه» یاد کردند چرا که در ظاهر شبکه‌ای عرب زبان بود، ولی در واقع همگام و همسو با سیاست‌های رژیم صهیونیستی در منطقه بود. جالب این که این شبکه تنها شبکه‌ای بود که از شهدای فلسطینی با عنوان «کشته شدگان» یاد می‌کرد. درحالی که بر حسب نظرسنجی‌های انجام شده تا قبل از سال 2006 میلادی شبکه العربیه اولین شبکه خبری غیرعراقی در عراق محسوب می‌شد، ولی به دلیل همین رویکرد آشکار و غیرحرفه‌ای، به سرعت مخاطبان خود را از دست داد. بر همین اساس آخرین نظرسنجی انجام شده در بهمن 1394 حاکی از آن بود که شبکه العالم اولین شبکه خبری مورد اعتماد مردم عراق است.

جبهه رسانه‌ای آل‌سعود در برابر بیداری اسلامی

در جریان انقلاب مصر شبکه العربیه به صورتی کاملا غیرحرفه‌ای و آشکار به حمایت از دیکتاتور مصر (حسنی مبارک) پرداخت. رویکردی که با واکنش شدید افکار عمومی جهان عرب و انقلابیون مصری مواجه شد. در این خصوص آقای وائل غنیم که ازجمله جوانان مشهور معارض مصری بود ضمن انتقاد شدید از العربیه از آن به‌عنوان شبکه‌ای غیرحرفه‌ای یاد کرد که اخبار و تحلیل‌های دروغ به افکار عمومی ارائه می‌دهد. بی‌جهت نیست که شبکه العربیه به شبکه‌ای شایعه‌ساز معروف شده است و در بین ده شبکه معروف شایعه‌ساز دنیا گوی سبقت را از رقبای خود ربوده است.

در جریان تجاوز ائتلاف سعودی به یمن، دروغ‌های شاخدار العربیه سوژه‌های مناسبی را برای کاربران شبکه اجتماعی فراهم کرده است. در یکی از این سوژه‌ها شبکه العربیه ضمن نمایش تصاویری اختصاصی که عنوان «خاص العربیه» را به همراه داشت مدعی شد که این تصاویر، جدیدترین تصاویر مرتبط با ستون ادوات زرهی و تانک‌ها و کشته‌های انصارالله در یمن است در حالی که تصاویر اختصاصی العربیه، مربوط به جنگ ایران و عراق و تانک‌های منهدم شده عراقی بود! جدیدترین سوژه العربیه برای کاربران شبکه‌های اجتماعی، فایل ویدئوی گوینده خبر آن است که در آن مجری شبکه از شکست کودتای نظامی در ترکیه ابراز تأسف می‌کند ودر خبرها و تحلیل‌های خود هم به شکل گسترده‌ای وانمود می‌کند که کودتا پیروز شده‌است و آقای اردوغان از آلمان درخواست پناهندگی نموده است. شاید به جرات بتوان گفت این نمونه گاف‌ها که فقط مختص به العربیه سعودی است و در تاریخ رسانه‌های جهان بی‌سابقه است.

خصومت «چوپان دروغگو» نسبت به ایران

اما در خصوص پوشش اخبار مرتبط با ایران العربیه بسیار بی‌پرواتر عمل می‌کند به گونه‌ای که برخی از روزنامه‌های منطقه از آن به عنوان «چوپان دروغگو» یاد کرده‌اند. به عنوان نمونه در گزارشی که با آب و تاب فراوان از این شبکه پخش شد جمهوری اسلامی ایران به عنوان دومین کشور نژادپرست در جهان معرفی شد. این شبکه برای اعتباربخشی به گزارش مذکور، آن را به یک موسسه سوئدی نسبت داد و این‌گونه، این خبر العربیه خوشحالی و هلهله برخی سعودی‌های وهابی را به همرا داشت و موجب شد تا موجی از هتاکی‌ها علیه کشورمان در رسانه‌های سعودی به راه افتد، چرا که به خیال خام خود، چون یک منبع غیرسعودی و بی‌طرف این گزارش را منتشر نموده با دلایل قاطع ثابت می‌کند که ایران هم نژادپرست است و هم تروریست! اما خوشحالی سعودی‌ها دیری نپایید چرا که دولت سوئد از شبکه العربیه خواست تا لینک اصلی این تحقیق منتسب به سوئدی‌ها و مرکزی که آن را منتشر کند، اما شبکه العربیه تا این لحظه همچون عادت همیشگی‌اش منبع این تحقیق را منتشر ننموده است و به سوال دولت سوئد که گزارش را به آن نسبت داده بود نیز پاسخی نداده است!

نعل وارونه العربیه در فاجعه منا

در خصوص فاجعه منا، العربیه از همان ابتدای فاجعه چند مصاحبه و ارتباط مستقیم ترتیب داد. خبرنگاری که در منا حاضر بود به نحوی تلاش نمود تا چهره آل‌سعود را تطهیر کند و برعکس ایرانی‌ها را مقصر جلوه دهد. برهمین اساس سه ادعای کاملا متفاوت مطرح نمود که اولی آن بود که حاجیان ایرانی برخلاف مسیر جمعیت حرکت نمودند و این امر باعث شد که ضمن تداخل با سایر حاجیان، برخورد رودررو شکل گرفته فاجعه منا اتفاق بیفتد. اما روایت و ادعای دوم پس از ساعاتی و بدون توجه به ادعای اول مطرح شد و آن این بود که حاجیان ایرانی از مسیرهایی غیر از مسیرهای تعیین شده توسط مسئولان سعودی و متولی حج حرکت نمودند. روایت سوم هم جالب بود و آن عدم رعایت وقت حرکت کاروان‌های ایرانی بود. این که گفته می‌شود دروغگو کم‌حافظه است در روایت‌های سه‌گانه العربیه در ابتدای حادثه به‌طور کامل جلوه‌گر شد.

در خصوص شهید رکن‌آبادی هم دو روایت متعارض توسط این شبکه ارائه شد. در روایت اول اعلام نمود که ایشان اصلا وارد عربستان سعودی نشده و اخبار اعلام شده در مورد حضور ایشان در حج سال گذشته صحت ندارد. در صورتی که همگان حضور ایشان را در مراسم روز عرفه و برائت از مشرکان به رای‌العین مشاهده نمودند و برای اثبات این امر به دفعات تصاویر حضور ایشان در حج توسط العالم منتشر شد. العربیه که در این هنگام دیگر قادر به انکار حضور شهید رکن‌آبادی در حج سال گذشته نبود به دروغ دوم متوسل شد و اعلام نمود که شهید رکن‌آبادی با گذرنامه دیگری وارد عربستان شده است که این امر ما را بر آن داشت تا اسناد مرتبط با ورود ایشان به عربستان از جمله گذرنامه اصلی ایشان را منتشر نماییم. در این هنگام بود که این شبکه پرچمدار دروغ، سکوت را بر کلام ترجیح داد.

کلام آخر این‌که العربیه در سایر پروژه‌های غربی صهیونیستی در منطقه از جمله عملیات روانی در کشورهای محور مقاومت، عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی، ایران هراسی، شیعه‌هراسی و تطهیر آل‌سعود از ارتباط با گروه‌های تکفیری هم بیشترین نقش را ایفا می‌کند که هر کدام از این موضوعات زمانی موسع برای کنکاش را می‌طلبد.

http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/2540353538645752186

ش.د9501951